Σε τροχιά αποφάσεων για οικονομία και ανθεκτικότητα η κυβέρνηση ενόψει διεθνών προκλήσεων
Με αυξημένη εγρήγορση και με το βλέμμα στα κρίσιμα μέτωπα της οικονομίας, η κυβέρνηση δρομολογεί έναν εντατικό κύκλο στοχευμένων παρεμβάσεων που θα επηρεάσουν ουσιαστικά τόσο την αναπτυξιακή πορεία της χώρας όσο και τη θωράκισή της απέναντι σε εξωτερικούς οικονομικούς κραδασμούς. Η σημερινή συνεδρίαση του Κυβερνητικού Συμβουλίου Οικονομικής Πολιτικής αποκτά ιδιαίτερη σημασία, καθώς αποτελεί την αφετηρία αυτής της πορείας. Υπό την προεδρία του αντιπροέδρου της κυβέρνησης Κωστή Χατζηδάκη –καθώς ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης βρίσκεται σε επίσημη επίσκεψη στις Ηνωμένες Πολιτείες–, οι συναρμόδιοι υπουργοί καλούνται να ισορροπήσουν μεταξύ τριών απαιτητικών στόχων: την εξασφάλιση αυξημένων ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων, τη λήψη μέτρων στήριξης για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις που πλήττονται από το υψηλό κόστος ζωής, και την ενίσχυση της εθνικής οικονομίας απέναντι στις επιπτώσεις από την ένταση στις εμπορικές σχέσεις ΗΠΑ και Ευρωπαϊκής Ένωσης, που επιβαρύνονται περαιτέρω από τις δασμολογικές πολιτικές της Ουάσιγκτον.
Στο επίκεντρο των προσπαθειών βρίσκεται ο νέος προϋπολογισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την περίοδο 2028–2034. Η Αθήνα έχει χαράξει σαφείς προτεραιότητες και διεκδικεί μεγαλύτερο μερίδιο κονδυλίων από την προηγούμενη προγραμματική περίοδο, λιγότερη γραφειοκρατία στην εκταμίευση και χρήση των πόρων, καθώς και τη δυνατότητα να κατευθύνει άμεσα τις ευρωπαϊκές ενισχύσεις προς πράσινες επενδύσεις, τον ψηφιακό μετασχηματισμό και την ενίσχυση της εξωστρεφούς επιχειρηματικότητας. Οι διαπραγματεύσεις κάθε άλλο παρά εύκολες είναι: πολλές χώρες –μέλη πιέζουν για συνολική μείωση του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού, ώστε να περιοριστεί η εθνική τους συνεισφορά, την ώρα που η υλοποίηση της Πράσινης Συμφωνίας απορροφά ήδη τεράστιους πόρους. Για την Ελλάδα, η έκβαση αυτής της μάχης θα έχει άμεσο αντίκτυπο στην ικανότητά της να συνεχίσει κρίσιμα δημόσια έργα –όπως η επέκταση του μετρό Θεσσαλονίκης, η κατασκευή του νέου αεροδρομίου στο Καστέλι και η αναβάθμιση των λιμένων– χωρίς να επιβαρυνθεί ο κρατικός προϋπολογισμός, σε μια περίοδο όπου η δημοσιονομική ευελιξία είναι ήδη περιορισμένη.
Η κυβέρνηση παρακολουθεί με προσοχή τις εξελίξεις στην εμπορική αντιπαράθεση Ηνωμένων Πολιτειών και Ευρωπαϊκής Ένωσης, αναγνωρίζοντας ότι, παρότι οι άμεσες επιπτώσεις στις ελληνικές εξαγωγές είναι περιορισμένες –καθώς μόνο το 5% κατευθύνεται στις ΗΠΑ–, ο πραγματικός κίνδυνος είναι έμμεσος και δυνητικά σοβαρός. Μια πιθανή επιβράδυνση ή ύφεση στην Ευρωζώνη θα έχει αλυσιδωτές συνέπειες: μείωση της κατανάλωσης, αύξηση στο ενεργειακό κόστος, πτωτική πίεση στο ΑΕΠ. Όλα αυτά μεταφράζονται σε στενότερα δημοσιονομικά περιθώρια, λιγότερες δυνατότητες για φορολογικές ελαφρύνσεις και κοινωνικές ενισχύσεις. Δεν είναι τυχαίο ότι τα τεχνικά κλιμάκια του υπουργείου Οικονομικών επεξεργάζονται ήδη δυσμενή σενάρια, ώστε να υπάρχει σαφής εικόνα του διαθέσιμου χώρου για τις εξαγγελίες του πρωθυπουργού στη φετινή Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης.
Ταυτόχρονα, η οικονομική στρατηγική στρέφεται αποφασιστικά προς την ενίσχυση του επενδυτικού περιβάλλοντος. Μέχρι το τέλος του έτους αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή νέο νομοσχέδιο που μειώνει στο μισό τον χρόνο έγκρισης για κάθε άμεση ξένη επένδυση άνω των 50 εκατομμυρίων ευρώ, στόχος που εντάσσεται στην ευρύτερη προσπάθεια επιτάχυνσης και απλοποίησης των διαδικασιών. Η ολοκλήρωση του Εθνικού Κτηματολογίου προχωρά, μετατρέποντας τη γη σε εργαλείο προσέλκυσης κεφαλαίων – από τουριστικά συγκροτήματα με 12μηνη λειτουργία έως data centers παγκόσμιων τεχνολογικών κολοσσών. Παράλληλα, δίδεται έμφαση στο ανθρώπινο δυναμικό: μέσα στο καλοκαίρι ξεκινά νέο πρόγραμμα κατάρτισης 200.000 εργαζομένων, με επίκεντρο τις ψηφιακές δεξιότητες, τις πράσινες τεχνολογίες και τα logistics. Πρόκειται για παρέμβαση με πανευρωπαϊκή διάσταση, καθώς για πρώτη φορά προβλέπεται αυτόματη διακρατική αναγνώριση της πιστοποίησης, ώστε οι Έλληνες εργαζόμενοι να μπορούν να αξιοποιηθούν σε έργα που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης σε όλη την Ε.Ε., επιστρέφοντας στην Ελλάδα με ουσιαστικά ενισχυμένες γνώσεις και εμπειρία.
Η δημοσιονομική πειθαρχία παραμένει αδιαπραγμάτευτη προτεραιότητα για το υπουργείο Οικονομικών, με σαφές ζητούμενο την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος άνω του 2% του ΑΕΠ. Η σταθερή αυτή πορεία, που ήδη έχει οδηγήσει στη μείωση του δημόσιου χρέους κάτω από το 150% του ΑΕΠ, αποτελεί τη βάση πάνω στην οποία «χτίζεται» η κυβερνητική υπόσχεση για νέες ελαφρύνσεις: την οριστική κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος, τη διαγραφή της εισφοράς αλληλεγγύης και τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών για τους μισθωτούς. Όσο επιτυγχάνεται ο στόχος του πλεονάσματος, τόσο αυξάνεται ο δημοσιονομικός χώρος για μέτρα που ανακουφίζουν την κοινωνία και τονώνουν την κατανάλωση.
Κομβικό εργαλείο για την επίτευξη των στόχων αποτελεί η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Σε αυτό το πλαίσιο, προωθείται η καθολική εφαρμογή της ηλεκτρονικής τιμολόγησης σε όλο το λιανεμπόριο από την 1η Ιανουαρίου, μια κίνηση που το υπουργείο υπολογίζει ότι μπορεί να αποφέρει έως και 1 δισεκατομμύριο ευρώ επιπλέον έσοδα μέσα στον πρώτο χρόνο. Πρόκειται για ένα κρίσιμο στοίχημα με διπλό αντίκτυπο: αφενός στη διαφάνεια και τη δικαιοσύνη του φορολογικού συστήματος, αφετέρου στη δημιουργία σταθερής βάσης για τις μελλοντικές φοροελαφρύνσεις.
