Σενάρια τρόμου και λειψυδρίας: Έγγραφο της Κομισιόν δείχνει «ευρω-πόλεμο» για το νερό

Μπορεί να φτάσουμε στο σημείο να πούμε το νερό νεράκι και να ξεσπάσει σύγκρουση στην Ευρωπαϊκή Ένωση για την έλλειψή του;

Όσο δυστοπικό και αν ακούγεται αυτό το σενάριο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προειδοποιεί για αυτό σε έγγραφο, για το οποίο γράφει η εφημερίδα Politico. Ο λόγος είναι η υπερθέρμανση του πλανήτη. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πιστεύει ότι η ΕΕ δεν είναι έτοιμη γι’ αυτό.

Μεταξύ των κινδύνων είναι ο αυξημένος ανταγωνισμός για τους υδάτινους πόρους, «συμπεριλαμβανομένου του πιθανού κινδύνου συγκρούσεων μεταξύ των κρατών μελών για τους διασυνοριακούς υδάτινους πόρους».

Το Politico υπενθυμίζει ότι σε ορισμένες περιοχές της ΕΕ υπάρχουν ήδη αντιαπράθεσεις για το νερό.

Η αντίστοιχη έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος θα δημοσιευτεί τη Δευτέρα.

Τι αναφέρεται στο προσχέδιο

Σε ένα αχρονολόγητο προσχέδιο του κειμένου που επικαλέστηκε το Politico, η Επιτροπή προσδιορίζει την έλλειψη νερού ως ένα ζήτημα που απειλεί σχεδόν κάθε πτυχή της ζωής: «τα τρόφιμα που τρώμε, το νερό που πίνουμε και τις υποδομές που τροφοδοτούνται και την κοινωνία, για να μην αναφέρουμε τις βασικές οικονομικές δραστηριότητες και την ανθρώπινη υγεία».

«Αυτοί οι κίνδυνοι μπορούν να εκδηλωθούν με πολλαπλές μορφές, ορισμένες από τις οποίες περιλαμβάνουν … αυξημένο ανταγωνισμό για τους υδάτινους πόρους σε διάφορους τομείς και χρήσεις, συμπεριλαμβανομένου του δυνητικού κινδύνου συγκρούσεων εντός και μεταξύ των κρατών μελών για τους διασυνοριακούς υδάτινους πόρους», αναφέρεται στο σχέδιο.

Ορισμένες περιοχές διαφωνούν ήδη για τις προμήθειες. Στην Ισπανία, η Καταλονία που πλήττεται από την ξηρασία προσπαθεί να πείσει την ισπανική κεντρική κυβέρνηση να εκτρέψει το νερό του ποταμού από τη γειτονική Αραγονία, πυροδοτώντας πολιτικές εντάσεις . Στη Γαλλία πέρυσι σημειώθηκαν βίαιες συγκρούσεις για τα σχέδια δεξαμενής νερού. 

Η αποστολή της Επιτροπής θα συνοδεύει την πρώτη Ευρωπαϊκή Αξιολόγηση Κινδύνου για το Κλίμα, μια ολοκληρωμένη έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (ΕΟΠ) που θα δημοσιευτεί τη Δευτέρα. 

Η αύξηση των ακραίων υδάτων, όπως πλημμύρες και ξηρασίες, είναι μόνο μία από τις κλιματικές απειλές που αντιμετωπίζει η Ευρώπη. Η αξιολόγηση του ΕΟΧ «εντόπισε 36 βασικούς κινδύνους για την Ευρώπη, αρκετοί από αυτούς ήδη σε καταστροφικά επίπεδα και εξαιρετικά επείγοντα», αναφέρει το έγγραφο της Επιτροπής, χωρίς να παρέχει περισσότερες λεπτομέρειες. 

Γενικά, λέει η Επιτροπή, η ΕΕ μπορεί να περιμένει «περισσότερες καταστροφές όπως ξηρασίες, πλημμύρες, πυρκαγιές, ασθένειες, αποτυχίες καλλιεργειών, θάνατοι από θερμότητα, ζημιές υποδομών και διαρθρωτικές αλλαγές στο περιβάλλον» — αλλά προειδοποιεί ότι το μπλοκ δεν σχεδιάζει για αυτούς τους κινδύνους. 

«Τόσο η ΕΕ όσο και τα κράτη μέλη της πρέπει να προετοιμαστούν πολύ καλύτερα για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των κλιματικών κινδύνων», αναφέρει το έγγραφο, προειδοποιώντας ότι ακόμη και όταν υπάρχουν πολιτικές, «η εφαρμογή αυτή τη στιγμή δεν παρέχει εύλογη διασφάλιση». 

Καθώς οι πράσινες πολιτικές αντιμετωπίζουν αντιδράσεις σε ολόκληρη την ΕΕ , η Επιτροπή προσπαθεί να υποστηρίξει οικονομικά την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της Ηπείρου στους κλιματικούς κινδύνους. Σύμφωνα με μια «συντηρητική εκτίμηση», υποστηρίζει, η επιδείνωση των κλιματικών επιπτώσεων θα μπορούσε να μειώσει την οικονομική παραγωγή του ευρωμπλοκ κατά 7 τοις εκατό μέχρι το έτος 2100. 

«Η ανθεκτικότητα στο κλίμα είναι θέμα ανταγωνιστικότητας για τις οικονομίες και τις εταιρείες, και κατά συνέπεια τις θέσεις εργασίας. Είναι θέμα οικονομικής επιβίωσης για αγροτικές και παράκτιες περιοχές, αγρότες, δασολόγους και ψαράδες», τονίζεται στο έγγραφο. 

Όσον αφορά τους κινδύνους που σχετίζονται με το νερό, η Επιτροπή εκτιμά ότι η ΕΕ θα μπορούσε να αντιμετωπίσει ετήσιες ζημιές ύψους 1,6 τρισεκατομμυρίων ευρώ από τις παράκτιες πλημμύρες. Από το 1980, οι ξηρασίες και οι πλημμύρες έχουν κοστίσει στην ΕΕ περίπου 9 δισεκατομμύρια ευρώ και 170 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως, αντίστοιχα. 

«Η ανεπαρκής ή καθυστερημένη εφαρμογή της ολοκληρωμένης διαχείρισης των υδάτων δεν θα είναι οικονομικά προσιτή», αναφέρει το έγγραφο.

Και δεν είναι μόνο νερό. Η Επιτροπή σημειώνει ότι ενώ μολυσματικές ασθένειες όπως ο ιός του Δυτικού Νείλου αναμένεται να γίνουν ενδημικές σε μέρη της Ευρώπης, «αποτελεσματικά ιατρικά αντίμετρα… είναι σπάνια ή δεν έχουν ακόμη αναπτυχθεί». Επιπλέον, «όλες οι υποδομές μεταφορών κινδυνεύουν από την κλιματική αλλαγή», αλλά μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν επαρκείς επενδύσεις για τον μετριασμό των κινδύνων. 

Οι κλιματικές επιπτώσεις είναι επίσης πιθανό να επιδεινώσουν την ανισότητα μεταξύ και εντός των χωρών της ΕΕ, με τη νότια Ευρώπη να πλήττεται χειρότερα από την υπόλοιπη ήπειρο. 

Ενώ σε μεγάλο βαθμό καλεί τις πρωτεύουσες να δράσουν, η εκτελεστική εξουσία της ΕΕ δίνει στον εαυτό της την δυνατότητα να κάνει κάποιες εργασίες σύμφωνα με το έγγραφο. Η Επιτροπή θα ενισχύσει την προστασία των εργαζομένων από κινδύνους όπως τα κύματα καύσωνα, θα θέσει «ελάχιστες απαιτήσεις κλιματικής ανθεκτικότητας» για όλες τις δαπάνες της ΕΕ και θα δημοσιεύσει μια μελέτη στα τέλη του 2025 σχετικά με την προετοιμασία του γεωργικού τομέα για την κλιματική αλλαγή. 

Ομοίως, οι Βρυξέλλες σχεδιάζουν να εκδώσουν περισσότερες οδηγίες για να καταστήσουν τα αγροτικά τοπία πιο ανθεκτικά στους κλιματικούς κινδύνους, βασιζόμενη στους νέους κανόνες αποκατάστασης της φύσης. 

Ο αμφιλεγόμενος νόμος, ο οποίος πέρασε από πολλές ψηφοφορίες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τώρα αντιμετωπίζει μια δύσκολη τελική ψηφοφορία μεταξύ των χωρών της ΕΕ, στηρίζει πολλά μέτρα ανθεκτικότητας όπως αναφέρεται σε όλο το έγγραφο. 

«Η Επιτροπή θα συμβάλει στις προσπάθειες παρακολούθησης και ανάλυσης του τρόπου με τον οποίο οι αφηγήσεις παραπληροφόρησης εισέρχονται στον δημόσιο χώρο και επηρεάζουν τη γνώμη και τη συμπεριφορά των ανθρώπων», αναφέρει το κείμενο. «Θα ενισχύσουμε τη χρήση σχετικών εργαλείων πολιτικής, ψηφιακών λύσεων και επικοινωνιακών προσεγγίσεων για την καταπολέμηση της κλιματικής παραπληροφόρησης».