Σφίγγει ο κλοιός για αναβολές και απαλλαγές: Νέο πλαίσιο στη θητεία με μακρά μεταβατική περίοδο

Σημαντικές αλλαγές στο καθεστώς των αναβολών και των απαλλαγών από τη στρατιωτική θητεία εισάγει το νομοσχέδιο του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, το οποίο έχει ήδη κατατεθεί στη Βουλή και αναμένεται να ψηφιστεί τις επόμενες ημέρες. Οι νέες ρυθμίσεις δεν επηρεάζουν όσους σήμερα σπουδάζουν, εργάζονται ή διαμένουν μόνιμα στο εξωτερικό, για τους οποίους εξακολουθεί να ισχύει το υφιστάμενο καθεστώς, ενώ αφορούν κυρίως τις επόμενες σειρές στρατευσίμων και θα εφαρμοστούν σταδιακά, με εκτεταμένη μεταβατική περίοδο.

Κατά την παρουσίαση του νομοσχεδίου, ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Δένδιας επανέλαβε ότι η στρατιωτική θητεία αποτελεί συνταγματική υποχρέωση όλων των Ελλήνων πολιτών, επισημαίνοντας πως στόχος των νέων διατάξεων είναι η διαμόρφωση ενός πιο ισορροπημένου και λειτουργικού συστήματος, το οποίο θα περιορίζει τις καταχρήσεις χωρίς να θίγει όσους έχουν πραγματικούς λόγους διαμονής στο εξωτερικό. Με βάση το ισχύον πλαίσιο, πριν την εφαρμογή των νέων ρυθμίσεων, μόνιμος κάτοικος εξωτερικού θεωρείται όποιος έχει συμπληρώσει επτά συνεχή έτη διαμονής εκτός Ελλάδας για λόγους βιοπορισμού ή έντεκα συνολικά έτη, συμπεριλαμβανομένων και των σπουδών στην αλλοδαπή. Για την κατηγορία αυτή προβλέπεται η δυνατότητα εξαγοράς της θητείας μετά το 33ο έτος ηλικίας, με κόστος 810 ευρώ για κάθε μήνα, έπειτα από σύντομη παρουσία σε κέντρο εκπαίδευσης.

Αμετάβλητο παραμένει το καθεστώς για όσους έχουν γεννηθεί στο εξωτερικό και διαμένουν εκτός Ελλάδας έως την ενηλικίωσή τους. Οι πολίτες αυτοί θεωρούνται αυτοδικαίως κάτοικοι εξωτερικού, υποχρεούνται σε τρίμηνη θητεία και μπορούν να παραμένουν στη χώρα έως έξι μήνες ανά έτος μέχρι την ολοκλήρωσή της, πρόβλεψη που διατηρείται χωρίς αλλαγές και με το νέο νομοσχέδιο.

Διαφορετική είναι η μεταχείριση για όσους εγκαταλείπουν τη χώρα μετά την ενηλικίωσή τους. Μετά τη λήξη της αναβολής λόγω σπουδών, συνήθως έως το 28ο έτος, όσοι διαμένουν στο εξωτερικό θεωρούνται ανυπότακτοι, με δυνατότητα περιορισμένης παραμονής στην Ελλάδα κάθε χρόνο έως τη συμπλήρωση του 33ου έτους, οπότε μπορούν να εξαγοράσουν τη θητεία τους. Σύμφωνα με το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, το πλαίσιο αυτό αξιοποιήθηκε τα τελευταία χρόνια σε τέτοιο βαθμό ώστε αλλοιώθηκε ο αρχικός του σκοπός.

Τα στοιχεία που επικαλείται το υπουργείο δείχνουν ότι την τελευταία πενταετία η πλειονότητα των καταγεγραμμένων ανυπότακτων προέρχεται από κατοίκους εξωτερικού, ενώ ιδιαίτερα υψηλός εμφανίζεται και ο αριθμός των απαλλαγών για λόγους υγείας, με σημαντικό ποσοστό να αφορά ψυχικές παθήσεις. Οι δύο αυτές κατηγορίες, όπως τονίζεται, στερούν κάθε χρόνο από τις Ένοπλες Δυνάμεις χιλιάδες στρατεύσιμους, επιβαρύνοντας σοβαρά τη συνολική επάνδρωση.

Στο πλαίσιο αυτό, το νομοσχέδιο εισάγει αυστηρότερες προϋποθέσεις και μεγαλύτερη διαφάνεια, κυρίως στις απαλλαγές για λόγους υγείας, ενώ διευκρινίζεται ότι οι νέες ρυθμίσεις για τους κατοίκους εξωτερικού θα ισχύσουν μόνο για όσους συμπληρώνουν το 18ο έτος της ηλικίας τους μετά την ψήφιση του νόμου. Για όσους ήδη σπουδάζουν ή εργάζονται εκτός Ελλάδας, το ισχύον καθεστώς παραμένει, με μεταβατική περίοδο που μπορεί να φτάσει έως και τα 15 έτη.

Για τις νεότερες ηλικίες, η ιδιότητα του κατοίκου εξωτερικού θα αναγνωρίζεται μόνο εφόσον η διαμονή εκτός Ελλάδας έχει ξεκινήσει τουλάχιστον από το 16ο έτος της ηλικίας και θα επανεξετάζεται ανά τριετία. Παράλληλα, το δικαίωμα εξαγοράς της θητείας μεταφέρεται στο 40ό έτος, ενώ το κόστος αυξάνεται στα 1.500 ευρώ ανά μήνα, με μεταβατική εφαρμογή των οικονομικών όρων στα πρώτα χρόνια. Στο Πεντάγωνο υποστηρίζουν ότι οι αλλαγές αποσκοπούν στον περιορισμό πρακτικών που οδηγούσαν στην αποφυγή της στρατιωτικής υποχρέωσης και στην άρση μιας άνισης μεταχείρισης μεταξύ όσων σπούδαζαν και υπηρετούσαν στην Ελλάδα και εκείνων που, μέσω παρατεταμένης παραμονής στο εξωτερικό, εξαιρούνταν από τη στράτευση, σε μια περίοδο που το δημογραφικό πρόβλημα καθιστά την επάνδρωση των Ενόπλων Δυνάμεων ακόμη πιο κρίσιμη.