Σκάνδαλο με ανεμογεννήτριες: Το ελληνογερμανικό σκάνδαλο διαφθοράς με τα αιολικά πάρκα που «στοιχειώνει» 14 χρόνια την ελληνική Δικαιοσύνη

Ανεμογεννήτριες: Στη Γερμανία, στέλεχος μεγάλου κολοσσού στον τομέα της αιολικής ενέργειας έχει καταδικαστεί από το 2015 ως αποδέκτης μίζας για έργο που είχε αναλάβει στην Ελλάδα το 2009. Στη χώρα μας, το γερμανικής καταγωγής στέλεχος, μαζί με ακόμη τέσσερις Έλληνες εμπλεκόμενους, δικάζονται 16 χρόνια μετά μόνο για το αδίκημα της απιστίας και της συνέργειας σε απιστία, καθώς τα αδικήματα της δωροδοκίας και δωροληψίας είχαν παραγραφεί με βάση τη σχετική ελληνική νομοθεσία όταν η ελληνική Δικαιοσύνη αποφάσισε να ασχοληθεί σοβαρά με την υπόθεση.

Η υπόθεση αφορά σε μια σύμβαση που υπεγράφη το 2009 για την προμήθεια και εγκατάσταση εννέα αιολικών πάρκων, μεταξύ του γερμανικού κολοσσού Enercon και της ΔΕΗ Ανανεώσιμες (ΔΕΗΑΝ), με υπεργολάβο την ελληνική εταιρεία Prenecon, η οποία είχε αναλάβει την υλοποίηση έργων πολιτικού μηχανικού στο πλαίσιο της κύριας σύμβασης. Σύμφωνα με την έρευνα της ελληνικής Δικαιοσύνης, η σύμβαση φέρεται να ήταν υπερκοστολογημένη κατά 6,115 εκατομμύρια ευρώ.

Στις 8 Απριλίου 2025, πέντε πρόσωπα θα δικάζονται στο Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων για την υπόθεση αυτή της διαφθοράς, η οποία αφορά ελληνικές και γερμανικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.

Οι κατηγορούμενοι είναι ο πρώην επικεφαλής διαχείρισης έργων της μητρικής εταιρείας Enercon, Πέτερ Ρούσενμπαουμ, πρώην στέλεχος της ελληνικής Enercon, πρώην διευθυντής αιολικής Ενέργειας της ΔΕΗΑΝ, ο πρώην διευθύνων σύμβουλος και μέτοχος της ελληνικής εταιρείας Prenecon, καθώς και ο πρώην νόμιμος εκπρόσωπος της Enercon στην Ελλάδα.

Τα αδικήματα που βαρύνουν τους κατηγορουμένους είναι σε βαθμό κακουργήματος και περιλαμβάνουν απιστία, ηθική αυτουργία σε απιστία και συνέργεια. Η υπόθεση αυτή άρχισε να απασχολεί τις αρχές και των δύο χωρών, τόσο τις ελληνικές όσο και τις γερμανικές, από το 2011 και εξελίχθηκε σε μια σοβαρή υπόθεση διαφθοράς, με διεθνή διάσταση και πλήθος νομικών εμπλοκών.

Η αμαρτωλή σύμβαση του 2009

Το Φεβρουάριο του 2009, τα στελέχη της γερμανικής εταιρείας Enercon και της ΔΕΗ Ανανεώσιμες είχαν κάθε λόγο να χαμογελούν, καθώς οι δύο εταιρείες υπέγραψαν σύμβαση για την προμήθεια και εγκατάσταση εννέα αιολικών πάρκων με συνολική ισχύ 35,10 MW. Η Enercon, μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες στη Γερμανία στον τομέα κατασκευής ανεμογεννητριών, ιδρύθηκε το 2014 και από τότε έχει σχεδιάσει, παράγει και λειτουργήσει περισσότερες από 32.000 ανεμογεννήτριες σε 50 χώρες παγκοσμίως.

Τα αιολικά πάρκα επρόκειτο να κατασκευαστούν σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, όπως η Κατταβιά στη Ρόδο, το Σκαλοχώρι στη Λέσβο, δύο περιοχές στο Ρέθυμνο, ο Άγιος Σώζοντας στη Λήμνο, το Πυθαγόρειο της Σάμου και άλλες. Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες από το παραπεμπτικό βούλευμα, η συγκεκριμένη σύμβαση υπεγράφη κατά παράβαση των κανόνων επιμελούς διαχείρισης. Ειδικότερα, η προσφορά της Enercon περιλάμβανε και την προσφορά της υπεργολάβου εταιρείας Prenecon για την υλοποίηση έργων πολιτικού μηχανικού, όπως την κατασκευή θεμέλιων δρόμων και χώρων για την τοποθέτηση των μηχανημάτων γύρω από τα εννέα αιολικά πάρκα.

Κατά το κατηγορητήριο, η προσφορά της Prenecon ήταν υπερτιμολογημένη. Συγκεκριμένα, το σύνολο των έργων πολιτικού μηχανικού ανέρχονταν σε 15,530 εκατομμύρια ευρώ καθαρά, ενώ το δίκαιο και εύλογο τίμημα για τα εννέα αιολικά πάρκα θα έπρεπε να είναι περίπου 5,788 εκατομμύρια ευρώ. Αν σε αυτό το ποσό προστεθεί το περιθώριο του κέρδους, το συνολικό τίμημα δεν θα έπρεπε να ξεπερνά τα 7,055 εκατομμύρια ευρώ.

Επιπλέον, προξενεί εντύπωση το γεγονός ότι η επιλογή της Prenecon ως υπεργολάβου έγινε με απευθείας ανάθεση. Σύμφωνα με το κατηγορητήριο, αυτή η διαδικασία αποτελεί παράβαση των κανόνων επιμελούς διαχείρισης, καθώς η Enercon όφειλε να λάβει προσφορές από τουλάχιστον τρεις μειοδότες και να επιλέξει τον υπεργολάβο που θα υπέβαλλε την πιο συμφέρουσα προσφορά.

Το Νοέμβριο του 2009, καταρτίστηκαν οι σχετικές συμβάσεις υπεργολαβίας για την υλοποίηση των έργων στα αιολικά πάρκα. Παρά το γεγονός ότι η Prenecon δεν είχε την απαραίτητη εμπειρία στην εκτέλεση παρόμοιων έργων, ήταν η εταιρεία που ανέλαβε την υλοποίηση του έργου.

Σύμφωνα με το παραπεμπτικό βούλευμα, από την κατάρτιση της σύμβασης με τη ΔΕΗΑΝ προκλήθηκε βλάβη στην περιουσία της Enercon, καθώς κατέβαλε στην Prenecon περί τα τα 16,470 εκατ ευρώ για τα εννέα αιολικά πάρκα .

Το συνολικό ποσό που έπρεπε να καταβάλλει χωρίς την υπερτιμολόγηση ήταν 6.615 εκατ. ευρώ. Άρα η ζημία ανήλθε σε «9,660 εκατ ευρώ για την υπερτιμολόγηση των εργασιών πολιτικού μηχανικού για τα 7 αιολικά πάρκα και κατά 194.863 ευρώ που δόθηκε ως προκαταβολή για τα άλλα δύο αιολικά πάρκα σε Σίφνο και Πυθαγόρειο Σάμου, τα οποία τελικά δεν υλοποιήθηκαν».

Η μήνυση της Enercon στην Εισαγγελία του Oldenburg

Το 2011, η μητρική Enercon ενημερώθηκε για την «αμαρτωλή» σύμβαση που είχε υπογραφεί. Αμέσως δόθηκε εντολή να ξεκινήσει εσωτερική έρευνα. Όταν ολοκληρώθηκε, τα αποτελέσματά της δεν άφησαν κανέναν περιθώριο. Η προσφυγή στη γερμανική Δικαιοσύνη ήταν μονόδρομος. Στις 3 Μαΐου του 2011 η Enercon κατέθεσε μήνυση σε βάρος του επικεφαλής διαχείρισης έργων της εταιρείας Πέτερ Ρούσενμπαουμ στην εισαγγελία του Oldenb.

Όπως υπογραμμίζονταν στη μήνυση, το γερμανικής καταγωγής υψηλόβαθμο στέλεχος της εταιρείας, φέρεται να «είχε εγκρίνει συμβάσεις έργων αιολικής ενέργειας με την Prenecon, χωρίς ποτέ να προηγηθεί δημοπρασία, κατά παράβαση της γερμανικής νομοθεσίας». Η Εισαγγελία του Oldenburg σχημάτισε δικογραφία κατά του γερμανού υπηκόου, ενώ στη συνέχεια ασκήθηκε δίωξη σε βάρος του. Την ίδια περίοδο και συγκεκριμένα τον Αύγουστο του 2011 στέλεχος της γερμανικής εταιρείας, κατέφτασε στην Ελλάδα και ενημέρωσε τις ελληνικές αρχές. Ήταν μόλις δύο χρόνια μετά την υπογραφή της «αμαρτωλής» σύμβασης.

Καταδίκη για μίζα στη Γερμανία τον Ιούλιο του 2015

Τον Ιούλιο του 2015 η γερμανική Δικαιοσύνη καταδίκασε τον Ρούσενμπαουμ σε διετή ποινή φυλάκισης με αναστολή και πρόστιμο ύψους 135.000 ευρώ για χρηματισμό και πρόκληση οικονομικής ζημίας σε βάρος της Enercon. Στην απόφαση περιγράφονταν αναλυτικά περιστατικά, συναντήσεις καθώς και δωροδοκίες με τη συμμετοχή των κατηγορούμενων σήμερα Ελλήνων, πριν και μετά την υπογραφή της επίμαχης σύμβασης. Μάλιστα ο ίδιος ο Ρούσενμπαουμ επιβεβαίωσε όλα τα περιστατικά που αναφέρονται στη γερμανική απόφαση. «Ο κατηγορούμενος επιβεβαίωσε πλήρως, στο πλαίσιο της απολογίας του, το σύνολο των πραγματικών περιστατικών που του προσάπτονται. Για την ορθότητα της ομολογίας του δεν υπάρχει καμία αμφιβολία», επισημαίνεται χαρακτηριστικά στην υπόθεση.

Συγκεκριμένα στην απόφαση της γερμανικής Δικαιοσύνης κατονομάζονταν τρία πρόσωπα τα οποία φέρονται να εμπλέκονταν στην συγκεκριμένη υπόθεση. Ο τότε υπεύθυνος της Enercon στην Ελλάδα, ο διευθύνων σύμβουλος της Prenecon και ο διευθυντής έργων και σύμβουλος διοίκησης της ΔΕΗΑΝ. Τρεις δηλαδή από τους συνολικά πέντε κατηγορούμενους που κάθονται στις 7 Απριλίου στο εδώλιο του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων για απιστία.

Οι τρεις Ελληνες φέρεται να πραγματοποίησαν συνάντηση το 2008. Όπως αναφέρεται στην απόφαση, τα πρόσωπα αυτά θέλησαν να «εκμεταλλευτούν την κατάσταση» δεδομένου ότι η ΔΕΗΑΝ είχε κάνει ήδη διαγωνισμό και είχε κηρυχθεί άγονος. Μάλιστα ένας από τους τρεις Ελληνες κατονομάζεται ότι προθυμοποιήθηκε ώστε στον νέο διαγωνισμό να κατατεθεί προσφορά της Enercon, η οποία δεν είχε λάβει μέρος στον πρώτο διαγωνισμό που κηρύχθηκε άγονος.

Όπως προέκυψε, η Enercon ήταν η μοναδική εταιρεία που έλαβε μέρος, ενώ γινόταν αναφορά στον ρόλο και στη συνεισφορά που είχε ένα από τα προσωπα ελληνικής καταγωγής στην επίμαχη σύμβαση ώστε «να δεχτεί η ΔΕΗ, στο πλαίσιο των δεδομένων της αγοράς, ένα υπερβολικά υψηλό τίμημα».

Οι τρεις Ελληνες συμφώνησαν το επιπλέον τίμημα που θα προέκυπτε να μην πάει στην Enercon αλλά να το εκμεταλλευτούν για ίδιον όφελος. Αυτό τον στόχο θέλησαν να πετύχουν μέσω υπεργολαβίας που θα έδινε η Enercon στην Prenecon, όπου όλα τα τιμήματα «θα ήταν άκρως υπερβολικά», ανέφερε μεταξύ άλλων η καταδικαστική απόφαση της γερμανικής Δικαιοσύνης.

Η δωροδοκία του Γερμανού και οι συναντήσεις

Στις 21 Μαΐου 2008 πραγματοποιήθηκε η προσφορά για τα έργα πολιτικού μηχανικού, η οποία ανερχόταν σε 15,524 εκατομμύρια ευρώ (χωρίς ΦΠΑ). Αυτή η προσφορά αποτέλεσε τη βάση για την κατακύρωση της εργολαβίας των έργων πολιτικού μηχανικού στην εταιρεία Prenecon.

Σύμφωνα με την απόφαση της γερμανικής Δικαιοσύνης, το πρόσωπο που ηγείτο της διαχείρισης έργων στην Enercon ανησυχούσε ότι το τμήμα προμηθειών και οι υπεύθυνοι έργων της εταιρείας θα προκαλούσαν εμπόδια στη σύναψη της υπεργολαβίας με την Prenecon στις συμφωνηθείσες τιμές. Για τον λόγο αυτό, οι τρεις Έλληνες εμπλεκόμενοι συμφώνησαν να πλησιάσουν και να δωροδοκήσουν τον Πέτερ Ρούσενμπαουμ, υψηλόβαθμο στέλεχος της Enercon και προϊστάμενο της διαχείρισης έργων.

Η απόφαση αναφέρει επίσης ότι στα τέλη του 2008, ένας από τους τρεις Έλληνες επικοινώνησε με τον Ρούσενμπαουμ, και οι δύο άντρες φέρεται να γευμάτισαν μαζί, κατά τη διάρκεια του οποίου ο Ρούσενμπαουμ έλαβε ποσό 20.000 ευρώ. Ακολούθως, ο Ρούσενμπαουμ συναντήθηκε με δύο από τους Έλληνες στο κτίριο της ΔΕΗΑΝ, όπου συζήτησαν τα προβλήματα που είχαν προκύψει στα εργοτάξια. Κατά τη διάρκεια της συνομιλίας, ο Ρούσενμπαουμ αντιλήφθηκε ότι οι συνομιλητές του γνώριζαν για τη δωροδοκία και ασκούσαν πίεση πάνω του.

Η απόφαση της γερμανικής Δικαιοσύνης παρέχει επίσης λεπτομέρειες για τις ροές του χρήματος που χρησιμοποιήθηκαν για τις δωροδοκίες. Ειδικότερα, το 2010 υπήρξε επικοινωνία μεταξύ ενός από τους τρεις Έλληνες και του Ρούσενμπαουμ, όπου συζητήθηκε η χρηματοδότηση των δωροδοκιών μέσω μεγάλων ποσών σε μετρητά. Ως αποτέλεσμα, ο Ρούσενμπαουμ ίδρυσε την εταιρεία Jabwind Ltd. και άνοιξε τραπεζικό λογαριασμό στη Hellenic Bank στις 26 Οκτωβρίου 2010 στο όνομα της εταιρείας αυτής.

Με τη χρήση της Jabwind Ltd., ο Ρούσενμπαουμ εξέδωσε δύο τιμολόγια προς την εταιρεία Pre Renewable Energy Constructions Limited, ύψους 230.000 ευρώ, για υποτιθέμενες συμβουλευτικές υπηρεσίες σχεδιασμού. Το ποσό αυτό μεταφέρθηκε στις 4 Νοεμβρίου 2010 στον κυπριακό λογαριασμό της Jabwind Ltd. Η εταιρεία αυτή είχε ιδρυθεί στην Κύπρο τον Αύγουστο του 2009, και ως διευθυντές εμφανίζονται δύο από τους τρεις Έλληνες εμπλεκόμενους. Σύμφωνα με τα στοιχεία, ο Ρούσενμπαουμ φέρεται να έλαβε συνολικά περίπου 362.015 ευρώ για την προτίμησή του στην Prenecon.

«Καθάρισαν» διά της παραγραφής στην Ελλάδα

Ας επιστρέψουμε όμως στην Ελλάδα. Το 2011 λοιπόν, στέλεχος της γερμανικής Enercon έφτασε στην Ελλάδα και ενημέρωσε τις εισαγγελικές αρχές για τη συγκεκριμένη υπόθεση διαφθοράς. Παράλληλα στις 20 Δεκεμβρίου του 2011 οι γερμανικές εισαγγελικές αρχές με έγγραφο τους προς τις αντίστοιχες Ελληνικές αιτήθηκαν την παροχή εγγράφων στο πλαίσιο προκαταρκτικής έρευνας που διενεργούσαν σε βάρος του Ρούσενμπαουμ. Στα σχετικά έγγραφα οι εισαγγελικές αρχές της Γερμανίας, παρείχαν αναλυτική ενημέρωση στις ελληνικές, για τα εμπλεκόμενα πρόσωπα και τις «υποψίες» που είχαν σχετικά με την αμαρτωλή σύμβαση.

Τρία χρόνια μετά οι γερμανικές αρχές επανήλθαν και πάλι. To 2014 το υπουργείο Δικαιοσύνης της Κάτω Σαξονίας της Γερμανίας απέστειλε έγγραφο προς το ελληνικό υπουργείο Δικαιοσύνης στο πλαίσιο της αμοιβαίας δικαστικής συνδρομής. Το έγγραφο αναφερόταν στα ευρήματα των ερευνών σε βάρος των τεσσάρων ελλήνων εμπλεκομένων στο σκάνδαλο διαφθοράς. Μάλιστα το γερμανικό υπουργείο Δικαιοσύνης ζητούσε να «εξεταστεί ή άσκηση ποινικής δίωξης» σε βάρος των τεσσάρων ελλήνων για τα αδικήματα της ενεργητικής δωροδοκίας, της παθητικής δωροδοκίας, και της συνέργειας σε ενεργητική δωροδοκία. Η Εισαγγελία Εφετών της Αθήνας απέστειλε στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών όλα τα σχετικα έγγραφα προκειμένου να διενεργηθεί προκαταρκτική εξέταση και να σχηματιστεί δικογραφία.

Άλλωστε από το Μάιο του 2013 ο Ρουσενμπάουμ είχε ομολογήσει ενώπιον των εισαγγελικών αρχών της Γερμανίας, σύμφωνα με όσα αναφέρονται στο παραπεμπτικό βούλευμα.

Παρά την πλήρη ενημέρωση των ελληνικών αρχών από το 2011 και την αποστολή στοιχείων, τίποτα δεν προχώρησε. Μάλιστα, χρειάστηκε να φτάσουμε στο 2017, όταν και σχηματίστηκε δικογραφία από την Εισαγγελία Οικονομικού Εγκλήματος, μετά από δημοσίευμα της εφημερίδας ΑΞΙΑ, προκειμένου να διερευνηθεί το αδίκημα της κακουργηματικής απιστίας σε βάρος της ΔΕΗΑΝ. Δηλαδή ενώ η γερμανική δικαιοσύνη προχωρούσε με ταχείς ρυθμούς, ο Ρουσενμπάουμ είχε ομολογήσει από το 2013 και το 2015 καταδικάστηκε αμετάκλητα στην Γερμανία, στην Ελλάδα η υπόθεση μάλλον είχε ξεχαστεί καταχωνιασμένη σε κάποιο συρτάρι.

Το 2021 η δικογραφία της Εισαγγελίας Οικονομικού Εγκλήματος τέθηκε στο αρχειο, καθώς Enercon και ΔΕΗΑΝ ήρθαν σε συμβιβασμό, ενώ από την έρευνα της Εισαγγελίας προέκυψε ότι δεν είχε υπάρξει ζημία της ΔΕΗΑΝ. Επίσης το αδίκημα της δωροδοκίας στον ιδιωτικό τομέα δεν διερευνήθηκε. Ο λόγος ήταν ότι το αδίκημα ήταν πλημμεληματικής μορφής και επομένως είχε παραγραφεί καθώς είχε τελεστεί από το 2008 έως και το Νοέμβριο του 2010. Είναι πράγματι εντυπωσιακή η στάση της Δικαιοσύνης όπως περιγράφεται στο παραπεμπτικό βούλευμα με αποτέλεσμα οι εμπλεκόμενοι να γλιτώσουν για το αδίκημα της δωροδοκίας διά της παραγραφής.