Σκληρό παζάρι στην Κοπεγχάγη

Στην Κοπεγχάγη, την Πέμπτη, έχει προγραμματιστεί κρίσιμο ραντεβού του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ με τον Έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, με επίκεντρο τη συζήτηση για την προοπτική συμμετοχής της Τουρκίας στο πρόγραμμα SAFE. Η συνάντηση γίνεται στο περιθώριο της συνόδου της Ευρωπαϊκής Ένωσης που διεξάγεται στη Δανία, χώρα η οποία ασκεί καθήκοντα προεδρίας για το τρέχον εξάμηνο. Στην ατζέντα της συνόδου περιλαμβάνεται, μεταξύ άλλων, το αίτημα της Άγκυρας να ενταχθεί στο ευρωπαϊκό χρηματοδοτικό εργαλείο SAFE, μέσω του οποίου θα χορηγηθούν δάνεια ύψους 150 δισεκατομμυρίων ευρώ για αμυντικές δαπάνες, στο πλαίσιο του ευρύτερου προγράμματος ReArm Europe συνολικού ύψους 800 δισεκατομμυρίων ευρώ, που αποσκοπεί στην ενίσχυση της αμυντικής θωράκισης των κρατών – μελών της Ένωσης.

Ο Μαρκ Ρούτε αναμένεται να πιέσει τον Κυριάκο Μητσοτάκη, καθώς εκτιμά ότι η Ευρώπη οφείλει να επιδείξει προθυμία για μεγαλύτερη εμπλοκή και διάλογο με την Τουρκία, εάν οι Ευρωπαίοι ηγέτες επιδιώκουν πιο στενή συνεργασία με το ΝΑΤΟ. Σε αυτό το πλαίσιο, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ έχει αφήσει να εννοηθεί ότι η συμμετοχή της Άγκυρας στο SAFE θα μπορούσε να οδηγήσει σε άρση των αντιρρήσεων που η Τουρκία διατυπώνει εδώ και χρόνια για την ανταλλαγή ευαίσθητων πληροφοριών μεταξύ της Συμμαχίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από την πλευρά της, η Ελλάδα έχει καταστήσει σαφές ότι αντιτίθεται στη συμμετοχή της Τουρκίας, τονίζοντας ότι είναι αδιανόητο μια χώρα που εξακολουθεί να απειλεί με πόλεμο την Ελλάδα μέσω του casus belli που διατηρεί από το 1995, να διεκδικεί ευρωπαϊκά κονδύλια και μάλιστα στον καίριο τομέα της άμυνας. Η Αθήνα ξεκαθαρίζει ότι όσο η Άγκυρα δεν αλλάζει στάση, η ελληνική πλευρά δεν θα συναινέσει στην ένταξή της.

Το μήνυμα αυτό είχε δώσει ήδη από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ ο Κυριάκος Μητσοτάκης, υπογραμμίζοντας ότι η Τουρκία πρέπει να αποσύρει την απειλή πολέμου εναντίον της Ελλάδας, η οποία εδώ και τρεις δεκαετίες παραμένει ως «γκρίζο σύννεφο» πάνω από τις σχέσεις των δύο χωρών. Ο Έλληνας πρωθυπουργός είχε αναφέρει ότι το casus belli δεν έχει θέση στις σχέσεις δύο γειτόνων που οφείλουν να στηρίζονται στη φιλία και στον αμοιβαίο σεβασμό, προσθέτοντας ότι ο δρόμος που πρέπει να ακολουθηθεί είναι αυτός της διπλωματίας και όχι της «γλώσσας των όπλων».

Παρά το γεγονός ότι ο Ταγίπ Ερντογάν έχει προσκληθεί στη σύνοδο, οι πληροφορίες αναφέρουν ότι δεν θα παραστεί και θα εκπροσωπηθεί από τον υπουργό Εξωτερικών Χακάν Φιντάν. Το γεγονός αυτό δεν μειώνει τη σημασία των διαβουλεύσεων, οι οποίες προβλέπονται δύσκολες, ενώ η χώρα μας προσέρχεται με ισχυρό διπλωματικό στήριγμα από το Παρίσι. Γαλλικές διπλωματικές πηγές στην Αθήνα έχουν δηλώσει ότι η Τουρκία δεν μπορεί να συμμετάσχει στο πρόγραμμα SAFE, επισημαίνοντας πως δεν υπάρχει πιθανότητα να σχηματιστεί ειδική πλειοψηφία υπέρ της, και προειδοποιώντας ότι οποιαδήποτε προσπάθεια παράκαμψης μέσω πλάγιας οδού θα προσκρούσει στην αρχή της ομοφωνίας, που σημαίνει δικαίωμα βέτο.

Η συζήτηση αποκτά πρόσθετη βαρύτητα, καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση προκειμένου να χρηματοδοτήσει την παραγωγή αμυντικών συστημάτων με προδιαγραφές ΝΑΤΟ, απαιτεί πρόσβαση στα σχετικά πρότυπα, είτε αυτά είναι αδιαβάθμητα είτε διαβαθμισμένα. Η Άγκυρα, συμμετέχοντας στο πρόγραμμα, θα αποκτούσε πρόσβαση σε κρίσιμες τεχνολογίες και δεδομένα, εξέλιξη που η Αθήνα θεωρεί ασύμβατη με το σημερινό πλαίσιο των ελληνοτουρκικών σχέσεων.

Σε κάθε περίπτωση, η σύνοδος της Κοπεγχάγης έχει προπαρασκευαστικό χαρακτήρα, καθώς οι τελικές αποφάσεις αναμένεται να ληφθούν από τους ηγέτες των 27 κρατών – μελών στη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 24 και 25 Οκτωβρίου στις Βρυξέλλες. Εκεί θα αποτυπωθεί καθαρά η ισορροπία δυνάμεων και οι πραγματικές προθέσεις των εταίρων απέναντι στο τουρκικό αίτημα, σε ένα πεδίο όπου διακυβεύεται τόσο η συνοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και η στρατηγική συνεργασία με το ΝΑΤΟ.