Στεγαστική ασφυξία και αναζήτηση λύσεων

Η αγορά στέγης στην ελλάδα παραμένει σε κρίσιμο σημείο, με τα ενοίκια να ανεβαίνουν σταθερά και τους μισθούς να μένουν χαμηλοί, δημιουργώντας έντονη πίεση σε χιλιάδες νοικοκυριά ιδίως στα μεγάλα αστικά κέντρα. σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία της Eurostat για το 2024, σημαντικό μέρος του διαθέσιμου εισοδήματος κατευθύνεται στη στέγαση όχι μόνο για ενοίκια ή δόσεις στεγαστικών, αλλά και για λογαριασμούς κοινής ωφέλειας και φόρους, επιβαρύνοντας περαιτέρω τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς. Το ζήτημα της προσβασιμότητας σε προσιτή κατοικία έχει αναδειχθεί σε κεντρικό κοινωνικό πρόβλημα σε όλες τις μεγάλες ελληνικές πόλεις και παράλληλα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όπου η στέγαση βρίσκεται σταθερά στην πολιτική ατζέντα. Τον δεκέμβριο του 2024 το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο σύστησε ειδική επιτροπή με ετήσια διάρκεια για την κρίση στέγασης, ενώ η ευρωπαϊκή επιτροπή ξεκίνησε δημόσια διαβούλευση για το πρώτο ευρωπαϊκό σχέδιο προσιτής κατοικίας, που στοχεύει στην ενίσχυση της διαθεσιμότητας και της πρόσβασης μέσω κινητοποίησης δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων και προβλέπεται να τεθεί σε εφαρμογή έως την άνοιξη του 2026.

Στην ισπανία η στεγαστική πίεση πυροδότησε ιδιωτικές πρωτοβουλίες όπως η πλατφόρμα habitacion.com, που ιδρύθηκε το 2023 στην Καταλονία και επιτρέπει την αγορά μεμονωμένων δωματίων σε διαμερίσματα, δίνοντας σε νέους αγοραστές τη δυνατότητα να ξεκινήσουν αποταμίευση κεφαλαίου και να επωφεληθούν από την άνοδο των τιμών πριν αποκτήσουν πλήρη κατοικία. η ιδιοκτησία κατανέμεται αναλογικά με βάση τα τετραγωνικά του δωματίου και το μερίδιο των κοινόχρηστων χώρων, με τις συμβάσεις να υπογράφονται επίσημα και να καταχωρίζονται στο κτηματολόγιο, διασφαλίζοντας ότι τα δικαιώματα είναι σαφώς ορισμένα. Σε άλλες χώρες της Ε.Ε. εφαρμόζονται διαφορετικά μοντέλα κοινωνικής στέγασης που προσφέρουν προσιτές λύσεις σε μεγάλη κλίμακα, με τη Δανία να αξιοποιεί συνεταιριστικές κατοικίες όπου οι κάτοικοι συμμετέχουν στη διαχείριση και στην ιδιοκτησία, τη Γερμανία να προστατεύει τους ενοικιαστές μέσω ρυθμιζόμενων τιμών και δημοτικών εταιρειών κοινωνικής κατοικίας, την Ολλανδία να διαθέτει κοινωνικά σπίτια που καλύπτουν περίπου το 30%–40% της αγοράς με στήριξη από μη κερδοσκοπικούς φορείς και κρατικές επιδοτήσεις, και τη Γαλλία να προσφέρει μέσω των hlm επιδοτούμενες κατοικίες με χαμηλά ενοίκια για ευάλωτα νοικοκυριά υπό δημόσια ή κοινωνική διαχείριση. η στέγη παραμένει ζήτημα στρατηγικής σημασίας για την κοινωνική συνοχή και την οικονομική σταθερότητα, με τον συνδυασμό στοχευμένων δημόσιων πολιτικών και καινοτόμων ιδιωτικών παρεμβάσεων να αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για την ανακούφιση των νοικοκυριών και τη βελτίωση της πρόσβασης στην αγορά κατοικίας.