Καμπανάκι χτυπούν οι ειδικοί, καθώς οι πρώτες ενδείξεις για τη δραστηριότητα της Γρίπης τον φετινό χειμώνα προκαλούν έντονη ανησυχία και θέτουν σε εγρήγορση τις υγειονομικές αρχές.
Η εικόνα από το νότιο ημισφαίριο, όπου η εποχική γρίπη προηγείται χρονικά, δείχνει ότι η φετινή περίοδος ξεκίνησε νωρίτερα από το συνηθισμένο και χαρακτηρίστηκε από υψηλή μεταδοτικότητα, σε βαθμό που ξεπέρασε τον μέσο όρο της τελευταίας πενταετίας στις περισσότερες χώρες.
Στη χώρα μας, τα μεταπανδημικά δεδομένα του δικτύου παρατηρητών νοσηρότητας στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας δείχνουν ότι παραδοσιακά η έναρξη της εποχικής δραστηριότητας της γρίπης καταγράφεται μεταξύ 10 νοεμβρίου και 10 δεκεμβρίου, ενώ η κορύφωση του κύματος συνήθως εμφανίζεται γύρω στις αρχές του νέου έτους.
Σύμφωνα με την αναπληρώτρια Υπουργό Υγείας Ειρήνη Αγαπηδάκη, η οποία μίλησε στο Αθηναϊκό Μακεδονικό Πρακτορείο ειδήσεων, τα επιδημιολογικά δεδομένα από την επικράτηση της γρίπης στο Νότιο Ημισφαίριο δείχνουν ότι τη φετινή περίοδο στη χώρα μας αναμένεται δραστηριότητα με μεγαλύτερη διάρκεια και βαρύτερη νόσηση σε σχέση με προηγούμενα χρόνια.
Μέχρι σήμερα, η παρατεταμένη καλοκαιρία στην Ελλάδα έχει συμβάλει στο να καταγράφονται μεν κρούσματα γρίπης, αλλά σε αριθμούς που ακόμη δεν θεωρούνται ιδιαίτερα υψηλοί.
Όπως εξηγεί η κ. Αγαπηδάκη, υπό φυσιολογικές συνθήκες η περίοδος της εποχικής γρίπης εκτείνεται από τον Οκτώβριο έως τα τέλη Μαρτίου, όμως φέτος υπάρχει σοβαρή εκτίμηση ότι το κύμα γρίπης ενδέχεται να διαρκέσει ακόμη και έως το τέλος απριλίου.
Η παράταση αυτή έχει ήδη θέσει σε συναγερμό τους αρμόδιους φορείς και καθιστά επιτακτική την ανάγκη για έγκαιρο αντιγριπικό εμβολιασμό, ιδίως για ανθρώπους με ευάλωτο ανοσοποιητικό σύστημα, όπως άτομα με χρόνια νοσήματα, ηλικιωμένοι, έγκυες, βρέφη και μικρά παιδιά.
Τα δεδομένα από το νότιο ημισφαίριο, που λειτουργεί ως «πρόλογος» για την εικόνα που θα συναντήσει το βόρειο ημισφαίριο, προσφέρουν σαφείς ενδείξεις για τα στελέχη που ενδέχεται να κυριαρχήσουν.
Στην Ιαπωνία και την Αυστραλία το εποχικό κύμα ξεκίνησε νωρίτερα από το σύνηθες και χαρακτηρίστηκε από πολύ υψηλή μετάδοση μέσα στην κοινότητα, ξεπερνώντας αισθητά τον μέσο όρο της τελευταίας πενταετίας.
Σύμφωνα με τον Πρόεδρο του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας Χρήστο Χατζηχριστοδούλου, το κύμα αυτό συνδέθηκε κυρίως με την επικράτηση του στελέχους a/h1n1pdm, με χαμηλότερα επίπεδα κυκλοφορίας του ιού b/victoria.
Ο ιός a/h3n2 ανιχνεύθηκε σε σχετικά χαμηλά επίπεδα στις περισσότερες χώρες του νότιου ημισφαιρίου, αν και στη Νότια Αφρική καταγράφηκε υψηλή κυκλοφορία του κατά τους χειμερινούς μήνες, δείχνοντας ότι μπορεί να αναπτυχθούν τοπικές διαφοροποιήσεις.
Πρώιμα δεδομένα από το Ηνωμένο Βασίλειο δείχνουν ότι στις ανιχνεύσεις γρίπης επικρατεί ένας αντιγονικά μετατοπισμένος κλάδος, ο κλάδος κ του υπότυπου a(h3n2), στοιχείο που ενδεχομένως υποδηλώνει αυξημένη μεταδοτικότητα σε σχέση με προηγούμενες περιόδους.
Τα εθνικά κέντρα αναφοράς γρίπης Νότιας και Βόρειας Ελλάδας παρακολουθούν στενά την κατάσταση και ελέγχουν συστηματικά την πιθανή κυκλοφορία του συγκεκριμένου κλάδου και στη χώρα μας, ώστε να υπάρχει έγκαιρη εικόνα για την επικρατούσα μορφή του ιού.
Ο εμβολιασμός με το αντιγριπικό εμβόλιο παραμένει ο αποτελεσματικότερος τρόπος πρόληψης τόσο της μετάδοσης του ιού όσο και των σοβαρών επιπλοκών που μπορεί να προκύψουν, ιδιαίτερα σε ευπαθείς ομάδες.
Όταν το εμβόλιο χορηγείται σωστά και έγκαιρα, μειώνει την πιθανότητα να νοσήσει κανείς βαριά, προστατεύοντας ταυτόχρονα και το σύστημα υγείας από υπερφόρτωση.
Το αντιγριπικό εμβόλιο πρέπει να γίνεται πριν από την έναρξη της μαζικής έξαρσης των κρουσμάτων, καθώς απαιτούνται περίπου δύο εβδομάδες για να αναπτυχθεί η επιθυμητή ανοσολογική απάντηση του οργανισμού.
Την περσινή περίοδο εμβολιάστηκαν κατά της γρίπης περίπου 2,4 εκατομμύρια πολίτες, ενώ φέτος μέχρι τις 11 νοεμβρίου έχει εμβολιαστεί περίπου 1 εκατομμύριο άτομα, αριθμός που θεωρείται κρίσιμος δείκτης για την εξέλιξη της συλλογικής προστασίας.
Με τον χειμώνα να πλησιάζει και τις ιώσεις να αναμένεται να αυξηθούν, η κ. Αγαπηδάκη απευθύνει έκκληση στους πολίτες να μην παραμελούν τον ετήσιο εμβολιασμό για την εποχική γρίπη.
Υπογραμμίζει ότι το συμβατικό αντιγριπικό εμβόλιο μπορεί να γίνει εύκολα και δωρεάν, χωρίς να απαιτείται συνταγογράφηση από γιατρό, και ότι μπορεί να χορηγηθεί σε κάθε πολίτη, ασφαλισμένο ή ανασφάλιστο, τόσο μέσω των δημόσιων δομών υγείας όσο και στα φαρμακεία.
Κάθε εμβολιασμός καταχωρίζεται υποχρεωτικά στο Εθνικό Μητρώο Εμβολιασμών, εξασφαλίζοντας σωστή παρακολούθηση, έγκυρη ενημέρωση των αρμόδιων φορέων και ενίσχυση της προστασίας της δημόσιας υγείας.
Η αναπληρώτρια υπουργός τονίζει επίσης ότι κάθε χρόνο το αντιγριπικό εμβόλιο επικαιροποιείται, με βάση τα στελέχη του ιού που αναμένεται να επικρατήσουν διεθνώς, και χαρακτηρίζει τον εμβολιασμό ως την πιο αποτελεσματική ασπίδα προστασίας και κεντρική στρατηγική πρόληψης, με στόχο να σωθούν ζωές και να μειωθεί ο φόρτος στις υπηρεσίες υγείας.
Δίνει ιδιαίτερη έμφαση στον ρόλο των γιατρών και των επαγγελματιών υγείας, οι οποίοι καλούνται να ενημερώνουν ενεργά τον πληθυσμό για τα οφέλη των εμβολίων και να εξηγούν ότι ο εμβολιασμός μειώνει σημαντικά την πιθανότητα νοσηλείας και θανάτου από επιπλοκές της γρίπης.
Όπως σημειώνει, η πρόληψη παραμένει πάντα η καλύτερη θεραπεία και ο αντιγριπικός εμβολιασμός αποτελεί το πιο απλό αλλά και πιο αποτελεσματικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση, μια πράξη ατομικής υπευθυνότητας και κοινωνικής αλληλεγγύης που μπορεί να αποτρέψει σοβαρές συνέπειες στο μέλλον.
Ιδιαίτερη σημασία δίνεται στις ομάδες του πληθυσμού που πρέπει να εμβολιαστούν κατά προτεραιότητα.
Σε αυτές περιλαμβάνονται άτομα ηλικίας 60 ετών και άνω, βρέφη και παιδιά ηλικίας από 6 μηνών έως 5 ετών, καθώς και παιδιά άνω των 5 ετών και ενήλικες που πάσχουν από ένα ή περισσότερα χρόνια νοσήματα ή επιβαρυντικούς παράγοντες.
Στις παθήσεις αυτές περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων τα χρόνια νοσήματα του αναπνευστικού, όπως το άσθμα και η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, οι σοβαρές καρδιακές νόσοι, οι καταστάσεις ανοσοκαταστολής, η μεταμόσχευση οργάνων ή μυελού των οστών, οι αιμοσφαιρινοπάθειες όπως η δρεπανοκυτταρική αναιμία, ο σακχαρώδης διαβήτης και άλλα χρόνια μεταβολικά νοσήματα, η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, οι χρόνιες παθήσεις του ήπατος, τα νευρολογικά και νευρομυϊκά νοσήματα και το σύνδρομο down.
Ειδική σύσταση υπάρχει για τις εγκύους ανεξαρτήτως ηλικίας κύησης, τις λεχωΐδες και τις θηλάζουσες, καθώς και για άτομα με νοσογόνο παχυσαρκία, με δείκτη μάζας σώματος άνω του 40, καθώς και για παιδιά με δείκτη πάνω από την 95η εκατοστιαία θέση.
Επιπλέον, συνιστάται εμβολιασμός για παιδιά που λαμβάνουν μακροχρόνια αγωγή με ασπιρίνη, για άτομα που ζουν ή βρίσκονται σε στενή επαφή με βρέφη μικρότερα των 6 μηνών ή με πρόσωπα που πάσχουν από σοβαρά υποκείμενα νοσήματα, αλλά και για όσους ανήκουν σε «κλειστούς» πληθυσμούς, όπως εσωτερικοί σπουδαστές, νεοσύλλεκτοι, προσωπικό ιδρυμάτων χρονίως πασχόντων, μονάδων φροντίδας ηλικιωμένων και καταστημάτων κράτησης.
Στον κατάλογο των ομάδων στόχου περιλαμβάνονται επίσης όλοι όσοι εργάζονται σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας, τόσο ιατρονοσηλευτικό προσωπικό όσο και λοιποί εργαζόμενοι και φοιτητές σε κλινική άσκηση, καθώς και οι εργαζόμενοι σε κέντρα φιλοξενίας προσφύγων και μεταναστών.
Σύσταση εμβολιασμού υπάρχει και για άστεγους, όπως και για κτηνιάτρους, πτηνοτρόφους, χοιροτρόφους, εκτροφείς μινκ και γενικότερα για άτομα που έρχονται σε συστηματική επαφή με πτηνά ή χοίρους, λόγω αυξημένου κινδύνου έκθεσης σε ζωονοσογόνους ιούς.
Για την τρέχουσα χειμερινή περίοδο επισημαίνεται ότι ο ιός της γρίπης θα κυκλοφορήσει παράλληλα με τον ιό sars-cov-2, που προκαλεί τη νόσο covid-19, γεγονός που καθιστά ακόμη πιο κρίσιμη την ενίσχυση της ανοσολογικής θωράκισης του πληθυσμού.
Ο εμβολιασμός κατά των δύο αυτών ιών παραμένει το σημαντικότερο διαθέσιμο μέτρο πρόληψης, ιδιαίτερα για τις ομάδες υψηλού κινδύνου, που κινδυνεύουν περισσότερο από βαριά νόσηση.
Παράλληλα, η τήρηση βασικών κανόνων υγιεινής και πρόληψης των λοιμώξεων του αναπνευστικού, όπως το συχνό πλύσιμο των χεριών, η αποφυγή συγχρωτισμού σε κλειστούς χώρους, ο επαρκής αερισμός των χώρων και η έγκαιρη αναζήτηση ιατρικής φροντίδας με την εμφάνιση συμπτωμάτων, συνιστούν συμπληρωματικά μέτρα που συμβάλλουν στον περιορισμό της διασποράς και στη γενικότερη προστασία της δημόσιας υγείας.
