Η Προανακριτική επιτροπή ως όπλο πολιτικής στρατηγικής

Σε πεδίο σκληρού κομματικού ανταγωνισμού φέρεται να μετατρέπει η κυβέρνηση την προανακριτική επιτροπή για την τραγωδία των Τεμπών, σύμφωνα με καταγγελίες της αντιπολίτευσης, που βλέπει πίσω από τις κινήσεις του Μεγάρου Μαξίμου μια καλά οργανωμένη πολιτική στρατηγική υπό την καθοδήγηση του Σταν Γκρίνμπεργκ. Η επιτροπή, που θεσμικά συγκροτήθηκε για να διερευνήσει τις ευθύνες γύρω από το πολύνεκρο δυστύχημα, εξελίσσεται, κατά τους επικριτές της κυβέρνησης, σε εργαλείο πολιτικής εκμετάλλευσης με στόχο την αντιστροφή του κλίματος και τη δημιουργία επικοινωνιακού αντιπερισπασμού. Οι ίδιες πηγές υποστηρίζουν ότι η πραγματική στόχευση δεν είναι η απόδοση ευθυνών ή η αναζήτηση της αλήθειας για το έγκλημα που συγκλόνισε τη χώρα, αλλά η δημιουργία ενός σκηνικού έντασης και αντιπαράθεσης που θα συσπειρώσει το κυβερνητικό ακροατήριο και θα φθείρει τους πολιτικούς αντιπάλους.

Στελέχη του χώρου της Κεντροαριστεράς εμφανίζονται πεπεισμένα ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει ήδη χαράξει μια γραμμή ήπιας μεταχείρισης για τον πρώην υπουργό Μεταφορών, Κώστα Αχ. Καραμανλή, με στόχο να διαφυλάξει κρίσιμες εσωκομματικές ισορροπίες στη Νέα Δημοκρατία. Οι ίδιες πηγές προεξοφλούν ότι η πρόταση της κυβερνητικής πλειοψηφίας προς την προανακριτική επιτροπή θα περιλαμβάνει κατηγορίες χαμηλής βαρύτητας, πιθανότατα σε πλημμεληματικό επίπεδο, αποφεύγοντας την κλιμάκωση και τη δημιουργία έντονου πολιτικού κόστους. Εκτιμούν ότι θα ακολουθηθεί το ίδιο μοντέλο που εφαρμόστηκε στην υπόθεση Τριαντόπουλου, με περιορισμένη εμβέλεια και χρονική διάρκεια, ώστε να αποφευχθεί μια μακρά και αποκαλυπτική κοινοβουλευτική διαδικασία που θα ανέδειξε πολιτικές ευθύνες και πιθανές συγκάλυψεις. Στο ίδιο πλαίσιο, ερμηνεύεται και η απόφαση της Νέας Δημοκρατίας να μη ζητήσει την παραπομπή του Χρήστου Σπίρτζη, πρώην υπουργού Μεταφορών επί ΣΥΡΙΖΑ, παρά το γεγονός ότι το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης σκοπεύει να τον υποδείξει. Το κυβερνητικό επιτελείο, σύμφωνα με πληροφορίες από το Περιστύλιο, θεωρεί ότι μια τέτοια κίνηση θα επιμήκυνε επικίνδυνα τη διαδικασία, ενισχύοντας την αβεβαιότητα και ενδεχομένως επιτρέποντας την ανάδυση δυσάρεστων αληθειών, γεγονός που θέλει πάση θυσία να αποφύγει.

Τις εκτιμήσεις περί στρατηγικής αποφόρτισης του φακέλου Καραμανλή ήρθε να επιβεβαιώσει και δημόσια η Ντόρα Μπακογιάννη, στέλνοντας σαφές σήμα για τις προθέσεις του κυβερνητικού στρατοπέδου. Μιλώντας στον τηλεοπτικό σταθμό ΑΝΤ1, η βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας και αδελφή του πρωθυπουργού επιχείρησε να προδιαγράψει τη νομική βάση πάνω στην οποία στηρίζεται η κυβερνητική υπερασπιστική γραμμή. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, το ερώτημα αν ο πρώην υπουργός Μεταφορών Κώστας Αχ. Καραμανλής θα αντιμετωπίσει κατηγορία σε βαθμό πλημμελήματος ή κακουργήματος, εξαρτάται από το αν στοιχειοθετείται δόλος. Και, σύμφωνα με την ίδια, δόλος σημαίνει ότι «ήξερα ότι θα συγκρουστούν τα δύο τρένα και το αποδέχθηκα», κάτι που, όπως υπονόησε, δεν μπορεί να αποδειχθεί. Επικαλέστηκε μάλιστα το γεγονός ότι ανακριτής παραπέμπει υφιστάμενους του Καραμανλή επειδή εκείνοι δεν τον ενημέρωσαν, για να θέσει το ρητορικό ερώτημα πώς είναι δυνατόν να παραπεμφθεί και ο ίδιος ο υπουργός για το ίδιο αδίκημα, όταν — κατά τους ισχυρισμούς — δεν είχε γνώση. Η παρέμβασή της, σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη χρονική στιγμή, αποκαλύπτει όχι μόνο τη νομική επιχειρηματολογία που φαίνεται να προκρίνεται, αλλά και τη σαφή πολιτική βούληση να περιοριστεί το μέγεθος των ευθυνών και να προστατευθούν κομβικά πρόσωπα της κυβερνητικής παράταξης.

Μετωπική επίθεση προς το ΠΑΣΟΚ εξαπέλυσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης, εντείνοντας την πολιτική σύγκρουση γύρω από την προανακριτική επιτροπή για την τραγωδία των Τεμπών. Ανοίγοντας τη βεντάλια της αντιπαράθεσης, κατηγόρησε το κόμμα της Κεντροαριστεράς για «ποινικό λαϊκισμό» και «εργαλειοποίηση της διαδικασίας», υποστηρίζοντας ότι η πρότασή του για σύσταση επιτροπής συνοδεύεται από ένα κατηγορητήριο που δεν εδράζεται ούτε στη νομική πραγματικότητα ούτε στην κοινή λογική. Παράλληλα, επιχείρησε να οριοθετήσει την κυβερνητική στάση ως υπεύθυνη και θεσμική, λέγοντας πως τα Τέμπη αποτελούν «μια ανοιχτή πληγή για τη χώρα, μια από τις μεγαλύτερες πληγές», και τόνισε ότι η δικαιοσύνη πρέπει να αποδοθεί «χωρίς αστερίσκους και χωρίς εξαιρέσεις». Η παρέμβασή του εντάσσεται στη στρατηγική αποδόμησης των αντιπολιτευτικών πρωτοβουλιών και ενίσχυσης της εικόνας της κυβέρνησης ως θεματοφύλακα της θεσμικής ομαλότητας, την ώρα που οι πολιτικές ισορροπίες γύρω από την υπόθεση των Τεμπών παραμένουν εύθραυστες και το αίτημα για διαφάνεια και λογοδοσία παραμένει στην κορυφή της δημόσιας ατζέντας.

Σε ιδιαίτερα επιθετικό τόνο τοποθετήθηκε ο υπουργός Επικρατείας Άκης Σκέρτσος, επιρρίπτοντας ευθύνες στο ΠΑΣΟΚ για την τροπή της πολιτικής αντιπαράθεσης γύρω από την υπόθεση των Τεμπών. Με αιχμηρή φρασεολογία, κατηγόρησε το κόμμα της Κεντροαριστεράς ότι έχει μετατραπεί σε «ουρά της κυρίας Κωνσταντοπούλου», αναφερόμενος στην πρόεδρο της Πλεύσης Ελευθερίας, και καταλογίζοντάς του σύμπλευση με πιο ακραίες πολιτικές φωνές. Παράλληλα, άσκησε σφοδρή κριτική στην αξιωματική αντιπολίτευση συνολικά, λέγοντας ότι απευθύνει αδιακρίτως κατηγορίες προς όλες τις πολιτικές ηγεσίες του υπουργείου Μεταφορών και Υποδομών από το 2015 μέχρι σήμερα, χωρίς διάκριση μεταξύ πολιτικής και ποινικής ευθύνης. Χαρακτήρισε τη στάση αυτή «ποινικό και πολιτικό τσουβάλιασμα», κατηγορώντας την αντιπολίτευση για πρόχειρη και ισοπεδωτική προσέγγιση, η οποία, κατά την εκτίμησή του, εργαλειοποιεί τη δικαστική διερεύνηση για μικροπολιτικά οφέλη. Οι δηλώσεις του εντάσσονται στη συνολική προσπάθεια της κυβέρνησης να αποδομήσει το αφήγημα περί συγκάλυψης και να αποτρέψει τη διολίσθηση της διαδικασίας σε πεδίο πολιτικής εξόντωσης, με το κόστος ωστόσο να είναι ήδη βαρύ για το πολιτικό σύστημα συνολικά.

Με σαφή διάθεση σύγκρουσης, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Νίκος Ανδρουλάκης εξαπέλυσε σφοδρή επίθεση κατά της κυβέρνησης και προσωπικά κατά του πρώην υπουργού Μεταφορών Κώστα Αχ. Καραμανλή, με φόντο την υπόθεση των Τεμπών. «Ο Καραμανλής δεν ήταν μόνο για να κόβει κορδέλες», δήλωσε δηκτικά, καταλογίζοντας του ευθύνες ουσίας και όχι απλώς τυπικής παρουσίας. Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ κατηγόρησε τη Νέα Δημοκρατία ότι επιχειρεί να μπλοκάρει προκαταβολικά κάθε συζήτηση περί κακουργηματικών πράξεων, προτείνοντας μια εκδοχή της υπόθεσης με κατηγορίες πλημμεληματικού χαρακτήρα, όπως αφήνουν να εννοηθεί σχετικές διαρροές. Κάτι τέτοιο, σημείωσε, συνιστά ξεκάθαρη υπεκφυγή και αντίφαση. Υποστήριξε ότι το ΠΑΣΟΚ δεν κατασκευάζει ευθύνες, αλλά βασίστηκε σε επίσημα ΦΕΚ που προσδιορίζουν τις αρμοδιότητες των υπουργών και υφυπουργών, καθώς και σε αποφάσεις των εκάστοτε πρωθυπουργών, για να καταδείξει συγκεκριμένα πρόσωπα που οφείλουν να ελεγχθούν. Κατά την εκτίμησή του, τα πολιτικά στελέχη που εμπλέκονται είχαν σαφείς νομικές υποχρεώσεις να δράσουν προληπτικά για την ασφάλεια των σιδηροδρόμων, τις οποίες παρέβησαν. Οι σοβαρές παραλείψεις τους, είπε, άφησαν κρίσιμες υποδομές εκτεθειμένες και ουσιαστικά απροστάτευτες, επιτρέποντας να συμβεί η μεγαλύτερη σιδηροδρομική τραγωδία της χώρας.

Στην τελική ευθεία βρίσκεται η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ, σε συνεργασία με τη Νέα Αριστερά, για τη σύσταση προανακριτικής επιτροπής σχετικά με την τραγωδία των Τεμπών, με την κατάθεσή της να αναμένεται εντός της ημέρας ή, το αργότερο, μέχρι τη Δευτέρα. Σύμφωνα με πληροφορίες, εξετάζεται σοβαρά το ενδεχόμενο να συμπεριληφθεί και ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στο κατηγορητήριο, με αιχμή την εμπλοκή του στην απόφαση για «μπάζωμα» του χώρου του δυστυχήματος, ενέργεια που θεωρείται από την αντιπολίτευση ως προσπάθεια συγκάλυψης κρίσιμων στοιχείων. Σε αντίθεση με τις κινήσεις των μεγάλων κομμάτων, η πρόταση του ΚΚΕ δεν θα τεθεί σε συζήτηση, καθώς δεν συγκεντρώνει τον απαραίτητο αριθμό υπογραφών. Στην ίδια θέση βρίσκονται και η Πλεύση Ελευθερίας της Ζωής Κωνσταντοπούλου και η ομάδα των έξι βουλευτών που κινούνται γύρω από τον Στέφανο Κασσελάκη, οι οποίοι επίσης δεν διαθέτουν την κοινοβουλευτική ισχύ για να καταθέσουν αυτοτελή πρόταση. Το τοπίο δείχνει να πολώνεται εκ νέου, με τη σύγκρουση να αποκτά πλέον και προσωπικό χαρακτήρα, καθώς για πρώτη φορά ο ίδιος ο πρωθυπουργός φέρεται να τίθεται στο επίκεντρο ποινικής διερεύνησης από την αντιπολίτευση.