Η πρόσφατη παρέμβαση του εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, με την οποία ζητείται από όλους τους εισαγγελείς της χώρας να προβαίνουν σε άμεσες ενέργειες κατά των κινητοποιήσεων των αγροτών, άνοιξε έναν νέο κύκλο συζήτησης για την κατάσταση της Δημοκρατίας στην Ελλάδα. Με μία εντολή που προβλέπει ενεργή εμπλοκή και συνεργασία με τις αστυνομικές αρχές, ώστε να καταγράφονται σωρεία αυτεπαγγέλτως διωκόμενων αδικημάτων σε κάθε μπλόκο και διαμαρτυρία, η κυβέρνηση επιλέγει να αντιμετωπίσει τη διαμαρτυρία πολιτών ως ζήτημα ποινικής καταστολής.
Για τους αγρότες, που εδώ και μήνες βλέπουν τα εισοδήματά τους να καταρρέουν και τα κόστη παραγωγής να εκτινάσσονται, αυτή η εξέλιξη δεν αποτελεί απλώς ένα ακόμη επεισόδιο στην πολυετή τους αντιπαράθεση με την κεντρική εξουσία. Είναι μια πράξη που, στην κοινή γνώμη, μοιάζει σαν θεσμική κύρωση απέναντι σε ανθρώπους που διεκδικούν την επιβίωσή τους.
Ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, Κωνσταντίνος Τζαβέλας, ο οποίος δεν εξελέγη από το Σώμα αλλά διορίστηκε από το υπουργικό συμβούλιο κατόπιν εισήγησης του Γιώργου Φλωρίδη, βρίσκεται πλέον στο επίκεντρο μιας δημόσιας συζήτησης που αγγίζει τον πυρήνα της διάκρισης των εξουσιών. Η κυβέρνηση τον τοποθέτησε τον Ιούλιο του 2025 σε μία από τις πιο κρίσιμες θέσεις της Δικαιοσύνης, και τώρα η στάση του παρουσιάζεται από τους επικριτές ως πλήρης ευθυγράμμιση με τις βουλές του Μεγάρου Μαξίμου.
Αντιθέτως, οι ίδιοι πολίτες που παρακολουθούν χρόνια τώρα σκάνδαλα να λιμνάζουν χωρίς θεαματικές δικαστικές ενέργειες, παρατηρούν ότι στην περίπτωση των αγροτικών μπλόκων η αντίδραση ήταν ασυνήθιστα ταχεία. Σκάνδαλα που αφορούν βαριές οικονομικές και πολιτικές υποθέσεις παραμένουν σε εκκρεμότητα για χρόνια, με ρυθμούς που θυμίζουν βραδύποδα, ενώ η υπόθεση των μπλόκων αντιμετωπίζεται ως κατεπείγουσα απειλή για τη δημόσια τάξη.
Την ίδια στιγμή, το πολιτικό θερμόμετρο ανεβαίνει. Οι εικόνες από τα μπλόκα σε όλη την περιφέρεια αποτυπώνουν μια κινητοποίηση που όχι μόνο δεν καταλαγιάζει, αλλά ενισχύεται διαρκώς. Αγρότες από διαφορετικές περιοχές, συχνά αφήνοντας πίσω χωράφια, ζώα και δουλειές, περνούν ώρες ή και ημέρες σε δρόμους και κόμβους, με τη βεβαιότητα ότι βρίσκονται στο τελευταίο στάδιο μιας δεκαετούς φθοράς. Στις δηλώσεις τους επαναλαμβάνεται ένα κοινό μοτίβο: δεν νιώθουν ότι έχουν πλέον τίποτα να χάσουν.
Η κυβέρνηση, από την πλευρά της, δείχνει να βρίσκεται εγκλωβισμένη ανάμεσα σε δύο αντιφατικές στρατηγικές. Από τη μια πλευρά, επιχειρεί να διατηρήσει μια εικόνα κράτους που επιβάλλει «νόμο και τάξη». Από την άλλη, αντιλαμβάνεται ότι οι αγρότες δεν είναι μια περιθωριακή ομάδα, αλλά ένας από τους πυλώνες που στήριξαν διαχρονικά τη Νέα Δημοκρατία. Οι πολιτικές πιέσεις είναι εμφανείς, και μάλιστα όχι μόνο από την αντιπολίτευση αλλά και από το εσωτερικό του κυβερνώντος κόμματος.
Τα γραφεία βουλευτών στην επαρχία δέχονται καθημερινά δεκάδες τηλεφωνήματα και επισκέψεις, με αγρότες που ζητούν εξηγήσεις και απαιτούν άμεσες λύσεις. Το κλίμα αυτό κορυφώθηκε στη σύσκεψη της 10ης Δεκεμβρίου, όταν περίπου 56 βουλευτές της ΝΔ εξέφρασαν με τρόπο πρωτοφανή την αγανάκτησή τους προς τον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης, Κώστα Τσιάρα. Η σύσκεψη αυτή έδειξε καθαρά ότι δεν πρόκειται για ένα ζήτημα που αφορά μόνο τον πρωτογενή τομέα αλλά για μια βαθύτερη κρίση εμπιστοσύνης.
Ωστόσο, η κρίση αυτή δεν ήρθε από το πουθενά. Ο πρωτογενής τομέας γνώρισε μια μακρά περίοδο αποδιάρθρωσης στις κυβερνήσεις της ΝΔ. Οι καθυστερήσεις στις επιδοτήσεις και στις αποζημιώσεις, τα καρτέλ των μεσαζόντων που αγοράζουν φθηνά και πουλούν πανάκριβα, οι ακριβές εισαγωγές που υποκαθιστούν τα ελληνικά προϊόντα, όλα αυτά δημιούργησαν ένα εκρηκτικό μείγμα.
Το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ ήταν απλώς η κορυφή του παγόβουνου. Οι πολίτες είδαν στενούς συνεργάτες προσώπων κοντά στην κυβέρνηση να εμπλέκονται σε ένα σύστημα που λειτουργούσε σαν μηχανή απορρόφησης δημόσιου χρήματος. Οι αποκαλύψεις αυτές πλήγωσαν βαθιά όχι μόνο τους αγρότες αλλά και το κύρος της ΝΔ, κυρίως γιατί έδωσαν την εντύπωση πως το κράτος αντιμετωπίζει τους παραγωγούς με συλλογική καχυποψία, λες και όλοι συμμετείχαν σε παράνομες δραστηριότητες. Αυτή η συλλογική απαξίωση ήταν για πολλούς αγρότες εκείνη η «σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι».
Για τους ανθρώπους που βρίσκονται μέρα και νύχτα στα μπλόκα, το αίτημα για την άμεση πληρωμή του Μέτρου 23 δεν είναι τεχνική λεπτομέρεια ή διαχειριστικό ζήτημα. Είναι η μόνη πραγματική ανάσα που μπορούν να πάρουν έπειτα από καταστροφές, απώλειες ζωικού κεφαλαίου και ένα περιβάλλον παραγωγής που έχει γίνει πλέον οικονομικά ασύμφορο.
Η ανάγκη για ξεκάθαρο χρονοδιάγραμμα αποζημιώσεων, είτε για καιρικές καταστροφές είτε για ασθένειες ζώων, δεν μπορεί να θεωρείται υπερβολική· είναι μια στοιχειώδης προϋπόθεση βιωσιμότητας. Ωστόσο, μέχρι σήμερα οι κυβερνητικές δεσμεύσεις δεν έχουν καταφέρει να αποκαταστήσουν την εμπιστοσύνη. Ο υπουργός Κώστας Τσιάρας, παρά τις προσπάθειες του υπουργείου, θεωρείται από μεγάλο τμήμα της κοινωνίας ότι απέτυχε να δώσει λύσεις ή να κτίσει έναν γέφυρα επικοινωνίας με τους αγρότες.
Το μεγαλύτερο όμως ρήγμα έρχεται από το γεγονός ότι το σύνολο σχεδόν των ανθρώπων που διαμαρτύρονται προέρχονται από τον χώρο της ΝΔ. Αγρότες που μέχρι πρόσφατα ψήφιζαν το κόμμα σε ποσοστά που άγγιζαν το 80% σήμερα δηλώνουν ότι δεν υπάρχει επιστροφή.
Οι λόγοι είναι πολλοί και βαθύτεροι από μια απλή δυσαρέσκεια. Θεωρούν ότι η κυβέρνηση τούς άφησε στο έλεος της αγοράς, ότι τους παρείχε μικρότερες αποζημιώσεις από εκείνες που άξιζαν, ότι χρονοτριβούσε στα ζωτικά ζητήματα των εμβολίων των ζώων και ότι ποτέ δεν δημιούργησε ένα σταθερό πλαίσιο όπου ο πρωτογενής τομέας θα μπορούσε να σταθεί στα πόδια του.
Και όλα αυτά συμβαίνουν σε μια περίοδο που η ΝΔ έχει χάσει και άλλες κοινωνικές κατηγορίες. Η μεσαία τάξη, η οποία αποτέλεσε βασικό μοχλό της εκλογικής της ισχύος, αισθάνεται πλέον ότι έχει απομακρυνθεί από τις κυβερνητικές προτεραιότητες. Η ακρίβεια, που διαβρώνει καθημερινά το εισόδημα των νοικοκυριών, η αύξηση του κόστους ενέργειας που επηρεάζει τόσο τα σπίτια όσο και τις επιχειρήσεις, η στεγαστική κρίση που αφήνει χιλιάδες νέα ζευγάρια χωρίς πρόσβαση σε αξιοπρεπή κατοικία, έχουν δημιουργήσει ένα κλίμα γενικευμένης απογοήτευσης.
Το ίδιο ισχύει και για τους ελεύθερους επαγγελματίες, που είδαν τον νέο φορολογικό νόμο να ακυρώνει το αφήγημα της χαμηλής φορολογίας. Πολλοί από αυτούς, που το 2019 και το 2023 στήριξαν τη ΝΔ σε πρωτοφανή ποσοστά, σήμερα δηλώνουν ότι δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους. Αντιθέτως, τα ευνοϊκά μέτρα για ηλεκτρικά αυτοκίνητα και φωτοβολταϊκά είναι κάτι που αφορά ένα πολύ μικρό είδος προνομιούχων, αφήνοντας την πλειονότητα της κοινωνίας στο περιθώριο.
Παράλληλα, στο δεξιό πολιτικό φάσμα, η ΝΔ έχει χάσει την επαφή με την παραδοσιακή της βάση. Θέματα όπως ο γάμος των ομόφυλων ζευγαριών, η αυξημένη μετανάστευση και η αίσθηση ότι πολλές περιοχές μετατρέπονται σε γκέτο, έχουν οδηγήσει πολλούς δεξιούς ψηφοφόρους σε άλλους πολιτικούς σχηματισμούς. Κόμματα όπως η ΝΙΚΗ, η Ελληνική Λύση και η Φωνή Λογικής κερδίζουν έδαφος, ενώ οι κινήσεις προσώπων όπως ο Αντώνης Σαμαράς ή ο Ηλίας Κασιδιάρης προκαλούν ήδη αναταράξεις.
Στο πολιτικό αυτό τοπίο, η ΝΔ μοιάζει να έχει απομακρυνθεί από τις αξίες και τις αρχές της, μετασχηματιζόμενη σε μια κεντρώα δύναμη με νεοφιλελεύθερες προτεραιότητες που δεν αναγνωρίζει τη δική της ιστορική βάση.
Το αποτέλεσμα είναι μια κυβέρνηση που βρίσκεται σε τροχιά ρήξης με ένα μεγάλο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας. Οι αγρότες, η μεσαία τάξη, οι επαγγελματίες, αλλά και η παραδοσιακή της δεξιά βάση, δεν αισθάνονται πλέον ότι έχουν κάτι κοινό με το σημερινό κυβερνητικό οικοδόμημα.
Η προσπάθεια καταστολής των αγροτικών κινητοποιήσεων, αντί να ανακόψει τις αντιδράσεις, έχει ενισχύσει το αίσθημα ότι το κράτος στέκεται απέναντι στον πολίτη και όχι δίπλα του.
Και κάπως έτσι, μέσα από μια σειρά πολιτικών επιλογών και στρατηγικών που απομάκρυναν τη Νέα Δημοκρατία από τον κοινωνικό της κορμό, φτάσαμε σε μια στιγμή όπου ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού όχι μόνο δεν στηρίζει την κυβέρνηση, αλλά νιώθει ότι αυτή επιχειρεί να περιορίσει ακόμη και τη δυνατότητα διαμαρτυρίας του.
Η Δημοκρατία δοκιμάζεται όταν η φωνή των πολιτών επιχειρείται να καταπνιγεί — κι αυτό είναι κάτι που γίνεται σήμερα εντονότερα εμφανές από ποτέ.
