Τουρκία και Αίγυπτος ενώνουν δυνάμεις στη Μεσόγειο με την άσκηση «Θάλασσα της Φιλίας»

Ύστερα από δεκατρία χρόνια ψυχρότητας και γεωπολιτικής απόστασης, η Άγκυρα και το Κάιρο κάνουν ένα εντυπωσιακό βήμα επαναπροσέγγισης, αποφασίζοντας να ευθυγραμμιστούν ξανά στρατιωτικά στην Ανατολική Μεσόγειο. Η κοινή τους ναυτική άσκηση, με την χαρακτηριστική ονομασία «Θάλασσα της Φιλίας» (Bahr El Sadaka), έχει προγραμματιστεί να διεξαχθεί το διάστημα 22 έως 26 Σεπτεμβρίου, μεταφέροντας ένα ξεκάθαρο μήνυμα προς πάσα κατεύθυνση: Τουρκία και Αίγυπτος επιδιώκουν να επιδείξουν ενιαίο στρατιωτικό μέτωπο, σε μια συγκυρία όπου η Ελλάδα αντιμετωπίζει πολυμέτωπες πιέσεις τόσο στο Αιγαίο όσο και στο Κυπριακό.

Σύμφωνα με δημοσίευμα της φιλοκυβερνητικής τουρκικής εφημερίδας Yeni Safak, η Άγκυρα θα παρατάξει ισχυρές ναυτικές και αεροπορικές δυνάμεις στην άσκηση. Συγκεκριμένα, θα συμμετάσχουν φρεγάτες όπως οι Oruçreis και Gediz, ταχύπλοα περιπολικά σκάφη τύπου İmbat και Bora, το υποβρύχιο Gür, καθώς και δύο μαχητικά F-16. Η παρουσία αυτών των μονάδων δεν περιορίζεται στα χαρακτηριστικά μιας απλής στρατιωτικής άσκησης, αλλά αποσκοπεί σε μια ξεκάθαρη επίδειξη ισχύος. Η Τουρκία επιχειρεί να καταδείξει πως αποτελεί τον βασικό ρυθμιστή των εξελίξεων στην Ανατολική Μεσόγειο και πως πλέον δεν είναι μόνη – έχει στο πλευρό της μια σημαντική περιφερειακή δύναμη όπως η Αίγυπτος.

Το μήνυμα της αναθέρμανσης αυτής της συνεργασίας δεν περιορίζεται στην ενίσχυση της ναυτικής παρουσίας. Την ίδια στιγμή που ανακοινώθηκε η άσκηση, το τουρκικό υπουργείο Άμυνας εξαπέλυσε φραστική επίθεση προς την Κυπριακή Δημοκρατία, καταγγέλλοντας ως «απειλή για την ειρήνη» την προμήθεια ισραηλινών συστημάτων αεράμυνας από τη Λευκωσία. Με αυτήν την κίνηση, η Άγκυρα υπενθυμίζει ότι θεωρεί εαυτόν εγγυήτρια δύναμη και μοναδικό προστάτη των Τουρκοκυπρίων, διατηρώντας έτσι τον έλεγχο της ασφάλειας στο νησί και αποκλείοντας κάθε εναλλακτική προσέγγιση ή ενίσχυση της κυπριακής άμυνας από τρίτους.

Μέσα σε αυτό το εκρηκτικό σκηνικό, δεν περνά απαρατήρητο το γεγονός ότι μόλις πριν από μερικές εβδομάδες, στις 8 Ιουλίου, η Αίγυπτος προέβη σε ρηματική διακοίνωση προς την ελληνική πρεσβεία στο Κάιρο, με την οποία αμφισβητεί ρητά τα όρια της ελληνικής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) και της υφαλοκρηπίδας στη Μεσόγειο. Η συγκυρία της τουρκοαιγυπτιακής άσκησης με αυτή τη διπλωματική κίνηση της Αιγύπτου προς την Ελλάδα δεν θεωρείται τυχαία. Αντιθέτως, ερμηνεύεται ως μέρος μιας ευρύτερης γεωστρατηγικής στροφής του Καΐρου, το οποίο δείχνει πλέον διάθεση να ισορροπήσει ανάμεσα σε δύο ανταγωνιστικά μπλοκ.

Από πλευράς Αθήνας, αυτή η εξέλιξη προκαλεί έντονη ανησυχία. Η Ελλάδα, που μέχρι πρόσφατα είχε στηρίξει την ενεργειακή της στρατηγική πάνω σε μια τριμερή συμμαχία με Κύπρο και Αίγυπτο, διαπιστώνει ότι το Κάιρο εμφανίζεται πρόθυμο να λειτουργήσει με διπλωματικό πραγματισμό και να προσεγγίσει την Άγκυρα, ενδεχομένως για να εξυπηρετήσει δικά του συμφέροντα. Στο νέο αυτό περιβάλλον, η ελληνική διπλωματία αντιλαμβάνεται ότι αντιμετωπίζει μια εν δυνάμει διπλή πίεση: από τα βόρεια σύνορα στο Αιγαίο και από τα νότια στην Ανατολική Μεσόγειο, με την τουρκική επιρροή να αυξάνεται σε δύο κρίσιμα γεωγραφικά μέτωπα.

Η πραγματικότητα είναι ότι η άσκηση «Θάλασσα της Φιλίας» δεν αποτελεί απλώς ένα επιχειρησιακό στρατιωτικό γεγονός, αλλά ένα ισχυρό πολιτικό μήνυμα. Η Τουρκία, μέσω αυτής της σύμπραξης, επιδιώκει να διαμηνύσει προς την Αθήνα ότι δεν είναι απομονωμένη, αλλά πλέον διαθέτει τη στήριξη μιας από τις μεγαλύτερες αραβικές δυνάμεις της περιοχής. Αυτή η νέα συμμαχία καθιστά την Ανατολική Μεσόγειο πιο σύνθετη και ασταθή, και επιβάλλει στην ελληνική πλευρά να αναθεωρήσει κρίσιμα δεδομένα γύρω από τις στρατηγικές ισορροπίες και τα περιθώρια κινήσεων που διαθέτει.

Παράλληλα, η Τουρκία συνεχίζει να προκαλεί στο Αιγαίο, επαναφέροντας με νέα παράνομη NAVTEX τις αμφισβητήσεις για την αποστρατιωτικοποίηση ελληνικών νησιών. Η Άγκυρα ισχυρίζεται πως νησιά όπως η Θάσος, ο Άγιος Ευστράτιος, η Ρόδος, η Κάρπαθος, η Κως και το Καστελόριζο τελούν υπό καθεστώς αποστρατιωτικοποίησης, άρα, σύμφωνα με την τουρκική ερμηνεία, δεν θα πρέπει να πραγματοποιούνται εκεί στρατιωτικές δραστηριότητες. Με βάση αυτόν τον ισχυρισμό, δέσμευσε θαλάσσια περιοχή για αεροναυτικές ασκήσεις δίχως πυρά, η οποία εκτείνεται από τα ανατολικά της Άνδρου και της Τήνου μέχρι τα βορειοδυτικά της Σάμου, εντείνοντας την προκλητική της στάση.

Μέσα σε αυτό το κλίμα, καταγράφεται και η έκδοση NAVTEX για την έξοδο του ερευνητικού σκάφους «Πίρι Ρέις» –του γνωστού παλαιότερα ως «Σισμίκ»– στο Αιγαίο. Παρότι μέχρι και το βράδυ της προηγούμενης ημέρας το σκάφος παρέμενε αγκυροβολημένο στη Σμύρνη και δεν είχε υλοποιηθεί η εν λόγω οδηγία, η κίνηση αυτή θεωρείται προειδοποιητική και συνδέεται με πιθανή συνάντηση ανάμεσα στον Έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Η συνάντηση αυτή αναμένεται να λάβει χώρα μετά τις 23 Σεπτεμβρίου, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, αν και ακόμη δεν έχει επιβεβαιωθεί επισήμως.