Τρένα δεν έχουμε, αλλά για τρένα… πληρώνουμε διαφήμιση
Συνεπής στη βασική της λογική ότι η πολιτική είναι πρωτίστως υπόθεση επικοινωνίας και διαχείρισης των μέσων ενημέρωσης, η κυβέρνηση Μητσοτάκη προχωρά σε ακόμη μία δαπανηρή προβολή. Αυτή τη φορά διαφημίζει τη «σιδηροδρομική μεταρρύθμιση» που υποτίθεται πως υλοποιεί, διαθέτοντας συνολικά 828.000 ευρώ για μια νέα εκστρατεία η οποία προστίθεται στη μακρά αλυσίδα αντίστοιχων καμπανιών τύπου «λίστα Πέτσα».
Ο σχετικός διαγωνισμός έχει ήδη δημοσιευτεί, με προθεσμία υποβολής προσφορών την 12η Δεκεμβρίου 2025. Σύμφωνα με τους όρους, η σύμβαση πρέπει να έχει ολοκληρωθεί έως τον Ιούνιο του 2026 – περίοδο κατά την οποία το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών θα επιχειρεί να παρουσιάσει ότι η «μεταρρύθμιση» προχωρά.
Την ώρα που δρομολογείται αυτή η διαφημιστική καμπάνια, ο κεντρικός σιδηροδρομικός άξονας της χώρας, Αθήνας–Θεσσαλονίκης, λειτουργεί με μόλις δύο δρομολόγια ημερησίως, αντί των επτά που πραγματοποιούνταν πριν από την τραγωδία στα Τέμπη. Η κυβέρνηση αποδίδει τη δραματική συρρίκνωση στα προβλήματα που προκάλεσε η κακοκαιρία «Ντάνιελ» στη Θεσσαλία και τον Δομοκό τον Σεπτέμβριο του 2023.
Όμως, η καθυστέρηση στην αποκατάσταση των ζημιών υπήρξε τεράστια, παρότι τα σχετικά έργα ανατέθηκαν χωρίς διαγωνισμό. Παράλληλα, η κυβέρνηση και ειδικότερα ο αναπληρωτής υπουργός Μεταφορών Κωνσταντίνος Κυρανάκης επιμένουν ότι τα έργα προχωρούν εντός των χρονοδιαγραμμάτων και πως το καλοκαίρι του 2026 η διπλή γραμμή θα παραδοθεί με όλα τα συστήματα διαχείρισης κυκλοφορίας εγκατεστημένα.
Ωστόσο, την ίδια στιγμή παραμένει άλυτο το δομικό πρόβλημα της έλλειψης σύγχρονων συρμών. Η Hellenic Train, που ανήκει στο ιταλικό κράτος, χρησιμοποιεί παλιό τροχαίο υλικό, το οποίο παρουσιάζει καθημερινά βλάβες, καθυστερήσεις και ακόμη και μικρούς εκτροχιασμούς. Το γεγονός αυτό επιβαρύνει ακόμη περισσότερο το ήδη συρρικνωμένο πρόγραμμα δρομολογίων.
Τον περασμένο Μάιο υπεγράφη Μνημόνιο Συνεργασίας Ελλάδας–Ιταλίας, βάσει του οποίου προβλέπεται επενδυτικό σχέδιο ύψους 360 εκατομμυρίων ευρώ από την Hellenic Train για «αγορά 23 τρένων — οκτώ υπεραστικών ταχείας κυκλοφορίας και 15 προαστιακών — καθώς και διαμόρφωση σύγχρονων αμαξοστασίων».
Ωστόσο, το ελληνικό κράτος έχει ψηφίσει από τον Ιούλιο του 2022 τον νόμο 4953, ο οποίος ακόμη ισχύει και περιγράφει εντελώς διαφορετικό επενδυτικό πλαίσιο: μίσθωση 10 ηλεκτροκίνητων και 10 υδρογονοκίνητων τρένων, τα οποία θα αγόραζε το ίδιο το ελληνικό δημόσιο, με συνολική δαπάνη 86 εκατομμύρια ευρώ για την Hellenic Train και με ολοκλήρωση της επένδυσης έως τον Δεκέμβριο του 2027.
Ο νόμος αυτός δεν έχει τροποποιηθεί μέχρι σήμερα. Ακόμη κι αν η κυβέρνηση αποφασίσει να τον αλλάξει, οι νέοι συρμοί δεν μπορούν να παραδοθούν μέχρι το 2027, διότι καμία βιομηχανία δεν διαθέτει έτοιμα τρένα: η παραγωγή τους απαιτεί χρόνο και κατασκευή βάσει των ιδιαίτερων προδιαγραφών κάθε δικτύου.
Μέχρι το 2026: μονή γραμμή, δύο δρομολόγια και τρένα 25ετίας
Συνεπώς, μέχρι τον Ιούνιο του 2026, όταν θα έχει ολοκληρωθεί η διαφημιστική καμπάνια, όλα δείχνουν πως: η γραμμή Αθήνας–Θεσσαλονίκης θα εξακολουθεί να λειτουργεί ως μονή σε μεγάλο τμήμα της, χωρίς ολοκληρωμένα συστήματα τηλεδιοίκησης, σηματοδότησης και αυτόματου φρεναρίσματος ETCS· τα καθημερινά δρομολόγια θα παραμένουν δύο και οι συρμοί που θα κινούνται θα εξακολουθούν να είναι παλαιοί, με προβληματική συντήρηση.
Σχεδόν 830.000 ευρώ για προβολή μιας μεταρρύθμισης που δεν έχει υλοποιηθεί
Παρά τα παραπάνω, βρίσκεται ήδη στον αέρα η διακήρυξη με αριθμό 16/2025 για τον ηλεκτρονικό, ανοιχτό, διεθνή διαγωνισμό «Προβολή και Επικοινωνία της Σιδηροδρομικής Μεταρρύθμισης». Η εκτιμώμενη αξία της σύμβασης ανέρχεται σε 690.020,32 ευρώ με ΦΠΑ, ενώ προβλέπεται και δικαίωμα προαίρεσης 137.888 ευρώ. Συνολικά, το ποσό φτάνει τα 827.908,32 ευρώ, εκ των οποίων 160.240,32 ευρώ αφορούν ΦΠΑ.
Η χρηματοδότηση προέρχεται από το Ταμείο Ανάκαμψης, στο πλαίσιο του «Ελλάδα 2.0», βάσει της Απόφασης Ένταξης με κωδικό δράσης 16982. Το έργο εντάσσεται στον Άξονα 4.6, που αφορά τον εκσυγχρονισμό κρίσιμων κλάδων της οικονομίας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η απόφαση ένταξης αφορά ένα συνολικότερο πρόγραμμα «Οργανωτικής Μεταρρύθμισης του Σιδηροδρομικού Τομέα», το οποίο τυπικά βρίσκεται σε εξέλιξη από το 2021 — παρά τα γνωστά τραγικά αποτελέσματα στα Τέμπη. Ο προϋπολογισμός για το πρόγραμμα ανέρχεται τώρα σε 5.554.416,32 ευρώ, μειωμένος σε σχέση με το 2024, όταν είχε φτάσει τα 6.199.380 ευρώ.
Η επικοινωνιακή καμπάνια αποτελεί μόνο ένα από τα τρία σκέλη του προγράμματος. Το δεύτερο σκέλος αφορά την οργανωτική μελέτη για τον «νέο ΟΣΕ» και την αναμόρφωση των διαδικασιών ασφάλειας: από το Σύστημα Διαχείρισης Ασφαλείας μέχρι τις διαδικασίες εσωτερικού ελέγχου. Μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν νεότερες επίσημες ανακοινώσεις, παρά μόνο πληροφορίες ότι γίνονται διαπραγματεύσεις με ευρωπαϊκούς σιδηροδρομικούς οργανισμούς.
Το τρίτο σκέλος αφορά την υποστήριξη της Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ) κατά την περίοδο αναδιάρθρωσης του τομέα, όταν αναμένεται συγχώνευση ΟΣΕ, ΕΡΓΟΣΕ και τμημάτων της ΓΑΙΑΟΣΕ σε ενιαίο Διαχειριστή Υποδομής. Το έργο αυτό, ύψους 510.000 ευρώ, έχει ανατεθεί στην εταιρεία Planet.
Στην προκήρυξη περιγράφεται αναλυτικά ο σκοπός της εκστρατείας. Σύμφωνα με το κείμενο, η εν εξελίξει μεταρρύθμιση αποτελεί «σημαντική παρέμβαση εκσυγχρονισμού» και επιδιώκει να κάνει το ελληνικό σιδηροδρομικό σύστημα «ασφαλέστερο, αποτελεσματικότερο και πιο αξιόπιστο». Για τον λόγο αυτό θεωρείται απαραίτητη μια «καλά σχεδιασμένη» επικοινωνιακή καμπάνια, ώστε το κοινό να ενημερωθεί για τις αλλαγές και να αντιληφθεί τη σημασία τους.
Το έργο περιλαμβάνει σχεδιασμό και υλοποίηση ολοκληρωμένου Σχεδίου Δράσεων Επικοινωνίας με διαφήμιση σε έντυπα και διαδικτυακά μέσα, χρήση ψηφιακών καναλιών, social media, διοργάνωση ημερίδων και press events. Προβλέπεται επίσης η παραγωγή ενημερωτικού υλικού, εταιρικών βίντεο, microsite και δημιουργικών για τα κοινωνικά δίκτυα, καθώς και συμβουλευτική για την εσωτερική επικοινωνία του οργανισμού.
