Βρήκε πράγματι το τηλεσκόπιο James Webb στοιχεία εξωγήινης ζωής;

Ο K2-18b, ένας εξωπλανήτης σε απόσταση 124 ετών φωτός από τη Γη, έχει προκαλέσει έντονο παγκόσμιο ενδιαφέρον, καθώς πρόσφατες παρατηρήσεις από το Διαστημικό Τηλεσκόπιο James Webb (JWST) υπέδειξαν την πιθανή παρουσία μορίων στην ατμόσφαιρά του που σχετίζονται με τη ζωή. Η ανακάλυψη έγινε από ομάδα επιστημόνων του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ, οι οποίοι μελέτησαν το φάσμα του πλανήτη καθώς αυτός περνούσε μπροστά από το άστρο του, επιτρέποντας στους ερευνητές να αναλύσουν το φως που διαπερνούσε την ατμόσφαιρα και να εντοπίσουν χημικά ίχνη.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, ανιχνεύτηκαν πιθανές ενδείξεις διμεθυλοσουλφιδίου (DMS) και διμεθυλοδισουλφιδίου (DMDS), δύο ενώσεις που στη Γη παράγονται αποκλειστικά από μικροοργανισμούς, όπως το φυτοπλαγκτόν. Η παρουσία τέτοιων μορίων, εφόσον επιβεβαιωθεί και δεν αποδοθεί σε μη βιολογικές διεργασίες, θα μπορούσε να αποτελεί την πιο ελπιδοφόρα ένδειξη εξωγήινης ζωής που έχει εντοπιστεί έως τώρα. Παρ’ όλα αυτά, η επιστημονική κοινότητα παραμένει επιφυλακτική. Η στατιστική σημασία της ανίχνευσης είναι χαμηλή — μόλις 3 σίγμα — και υπολείπεται σημαντικά του ελάχιστου ορίου των 5 σίγμα που απαιτείται για να θεωρηθεί ένα εύρημα έγκυρο και ανακοινώσιμο ως επιστημονική ανακάλυψη.

Περαιτέρω αμφιβολίες δημιουργούνται από το γεγονός ότι άλλες επιστημονικές ομάδες, χρησιμοποιώντας τα ίδια δεδομένα και εναλλακτικά μοντέλα ανάλυσης, δεν κατάφεραν να εντοπίσουν DMS. Μάλιστα, επιστήμονες που εξέτασαν τα φάσματα του K2-18b τονίζουν ότι δεν βρέθηκαν τα μόρια αποδόμησης του DMS, όπως το αιθάνιο και το αιθυλένιο, τα οποία φυσιολογικά θα έπρεπε να συνυπάρχουν αν υπήρχε πραγματικά το μόριο στην ατμόσφαιρα. Αυτό εγείρει υποψίες για το κατά πόσο τα ευρήματα οφείλονται σε θόρυβο των δεδομένων ή σε σφάλματα στο μοντέλο προσαρμογής.

K2-18b: Ένας εξωπλανήτης γεμάτος υποσχέσεις – αλλά όχι (ακόμα) αποδείξεις ζωής

Ο ίδιος ο επικεφαλής της μελέτης, καθηγητής Νίκο Μαδουσούνταν, ξεκαθαρίζει ότι δεν γίνεται ισχυρισμός ανεύρεσης ζωής, αλλά ότι τα ευρήματα υποδηλώνουν μια ενδιαφέρουσα πιθανότητα που πρέπει να διερευνηθεί περισσότερο. Ο παραλληλισμός που κάνει είναι χαρακτηριστικός: όπως όταν ανακοινώνουμε ότι θα στείλουμε ένα ρομπότ στον Άρη δεν σημαίνει ότι θα βρει αμέσως ζωή, έτσι και τώρα η ανακοίνωση γίνεται για να τονίσει τη σημασία και τις προοπτικές της έρευνας.

Ο K2-18b θεωρείται ένας «υδρογειακός πλανήτης» – ένας κόσμος με ατμόσφαιρα πλούσια σε υδρογόνο και πιθανώς καλυμμένος από έναν βαθύ, θερμό ωκεανό. Ωστόσο, κάποιες ερμηνείες των ίδιων δεδομένων τον περιγράφουν ως ένα μη κατοικήσιμο σώμα, γεμάτο μάγμα, χωρίς καμία δυνατότητα για ύπαρξη ζωής. Αυτή η αμφισημία φανερώνει τα όρια των τρεχουσών μεθόδων ανάλυσης και την ανάγκη για περισσότερα δεδομένα και παρατηρήσεις.

Η επιστημονική κοινότητα συμφωνεί ότι απαιτούνται περισσότερες διελεύσεις του πλανήτη για να ενισχυθεί η στατιστική αξιοπιστία των παρατηρήσεων. Κάθε διέλευση του K2-18b μπροστά από το άστρο του διαρκεί περίπου οκτώ ώρες και συμβαίνει κάθε 33 ημέρες. Αυτό σημαίνει ότι μέσα σε λίγους μήνες μπορούν να συγκεντρωθούν αρκετά επιπλέον φάσματα ώστε να επιβεβαιωθεί ή να απορριφθεί η παρουσία DMS. Παράλληλα, οι ερευνητές θα πρέπει να εξετάσουν αν υπάρχει κάποια φυσική, μη βιολογική διεργασία που θα μπορούσε να εξηγήσει την παραγωγή των εν λόγω μορίων χωρίς την εμπλοκή ζωής.

Τέλος, η αναζήτηση θα επεκταθεί και σε άλλους εξωπλανήτες με παρόμοια χαρακτηριστικά. Εάν το DMS ή άλλα πιθανά βιολογικά μόρια εντοπιστούν επανειλημμένα σε παρόμοιους κόσμους, τότε θα υπάρχει ισχυρότερη βάση για τον συσχετισμό τους με την ύπαρξη ζωής.

Ο K2-18b είναι πιθανότατα μακριά από το να θεωρηθεί οριστικά κατοικήσιμος ή «ζωντανός» πλανήτης, αλλά η μελέτη του προσφέρει μια πολύτιμη ευκαιρία για να τεστάρουμε τα όρια των τεχνολογιών μας και να βελτιώσουμε τις μεθόδους εντοπισμού ζωής στο σύμπαν. Είτε καταρρεύσει είτε επιβεβαιωθεί το εύρημα, η διαδικασία της επιστημονικής εξέτασης είναι από μόνη της ένα βήμα πιο κοντά στην απάντηση του αν είμαστε μόνοι στο σύμπαν.