Υδροπλάνα: 22 χρόνια μακέτες, τρελές αποφάσεις και ψεύτικές υποσχέσεις

Η ιστορία με τα υδροπλάνα στην Ελλάδα μοιάζει με κακόγουστο αστείο που επαναλαμβάνεται για πάνω από δύο δεκαετίες. Μια ατέρμονη αλυσίδα εξαγγελιών, νομοθετημάτων, μακετών και «σύντομα ξεκινάμε» δηλώσεων, που κατέληξαν όλες στην ίδια εικόνα: θορυβώδης επικοινωνιακή φούσκα, χωρίς καμία πραγματική πτήση.

Το καλοκαίρι του 2019, λίγες μόλις εβδομάδες μετά την ανάληψη της διακυβέρνησης από τη Νέα Δημοκρατία, ο τότε υπουργός Ανάπτυξης Άδωνις Γεωργιάδης βγήκε στον ΣΚΑΪ για να βάλει «τελεία»: «Του χρόνου τέτοια εποχή θα πετάμε με υδροπλάνα. Τελείωσε!» διακήρυττε με στόμφο. Και πρόσθετε με την αυτοπεποίθηση που τον χαρακτηρίζει: «Η διαφορά αυτής της κυβέρνησης είναι ότι βαρεθήκαμε να συζητάμε τα ίδια. Θέλουμε να τα δούμε να γίνονται».

Λίγους μήνες αργότερα, τον Φεβρουάριο 2020, περνούσε από τη Βουλή το νομοσχέδιο για τα υδατοδρόμια. «Αυτή τη φορά θα πετάξουν», υποσχόταν ξανά ο ίδιος υπουργός, με το γνωστό μείγμα σιγουριάς και αυτοθαυμασμού. Οι υποσχέσεις επαναλήφθηκαν το 2023, παραμονές εκλογών, όταν από το βήμα συνεδρίου στο Wyndham Grand Athens διαβεβαίωνε: «Η επαναλειτουργία των υδροπλάνων είναι μία από τις λίγες εκκρεμότητες του υπουργείου. Είμαστε κοντά. Ίσως προλάβουμε και πριν τις κάλπες».

Σήμερα, Οκτώβριος 2025, με το ημερολόγιο να οδεύει προς το τέλος ακόμη μίας χρονιάς, η κατάσταση είναι πανομοιότυπη με το 2004, όταν πρωτοακούστηκε το σχέδιο: καμία εμπορική πτήση, καμία διασύνδεση νησιών, μόνο δοκιμαστικές διαδρομές με πανηγυρικά δελτία Τύπου και φωτογραφίες. Ένα έργο που διαφημίστηκε ως «αναπτυξιακή τομή» συμπληρώνει 22 χρόνια στα χαρτιά.

Πώς γίνεται μια χώρα με 15.000 χιλιόμετρα ακτογραμμής, εκατοντάδες νησιά, τεράστιες ανάγκες μετακίνησης και έναν τουρισμό που αγγίζει τα 40 εκατομμύρια επισκέπτες να μην καταφέρνει να λειτουργήσει κανένα σταθερό δίκτυο υδροπλάνων; Η απάντηση είναι αποκαλυπτική για το ελληνικό μοντέλο διακυβέρνησης: γραφειοκρατία χωρίς τέλος, υπουργεία που δεν συνεννοούνται μεταξύ τους, επενδυτές που απογοητεύονται και αποχωρούν, νομοθεσίες που αλλάζουν κάθε δυο χρόνια και Προεδρικά Διατάγματα που δεν εκδίδονται ποτέ.

Είναι η ίδια συνταγή που πνίγει δεκάδες υποδομές στην Ελλάδα: μια ατέρμονη αλυσίδα υποσχέσεων, πρόχειρων ρυθμίσεων, προσχηματικών νομοθετημάτων και πολιτικών κορώνων που δεν οδηγούν πουθενά. Μόνο που εδώ η γελοιότητα αποκτά διαστάσεις εθνικής κοροϊδίας, αφού το θέμα των υδροπλάνων επανέρχεται σε κάθε κυβέρνηση, σε κάθε προεκλογική περίοδο, με την ίδια ακριβώς βεβαιότητα ότι «τώρα ήρθε η ώρα».

Η κυματική μελέτη που δεν υπάρχει

Χαρακτηριστικό της παράνοιας είναι το νέο νομοσχέδιο για τα υδατοδρόμια. Μετά από χρόνια παλινωδιών, το υπουργείο Μεταφορών ετοιμάζει ρύθμιση που απαιτεί «μελέτη κυματικής διαταραχής» για κάθε υδατοδρόμιο, βασισμένη σε στοιχεία πενταετίας της ΕΜΥ. Μόνο που η ίδια η ΕΜΥ παραδέχθηκε ότι τέτοια στοιχεία δεν υπάρχουν. Οπότε, αν ο νόμος εφαρμοστεί, θα πρέπει πρώτα να συγκεντρωθούν τα δεδομένα σε βάθος πενταετίας. Δηλαδή, βλέπουμε πτήσεις… το 2030.

Κι αν αυτό μοιάζει αστείο, ας προστεθεί το κόστος: κάθε μελέτη για κάθε προορισμό εκτιμάται στα 50.000 ευρώ. Σε μια χώρα με δεκάδες λιμάνια και κόλπους, το συνολικό ποσό γίνεται απαγορευτικό, οδηγώντας ουσιαστικά σε νέο αδιέξοδο.

Μέσα σε αυτά τα χρόνια, ένας ξένος επενδυτής εγκατέλειψε τη χώρα, ένας δεύτερος κήρυξε πτώχευση, ενώ οι λίγοι που επιμένουν βρίσκονται χωρίς ουσιαστικά έσοδα, περιμένοντας πολιτικές αποφάσεις που δεν έρχονται ποτέ. Η Hellenic Seaplanes, η μοναδική εταιρεία που διαθέτει υδροπλάνα στην Ελλάδα, δηλώνει ότι βρίσκεται «στην τελική ευθεία». Ο πρόεδρός της, Νικόλας Χαραλάμπους, ύστερα από 12 χρόνια προσπάθειας, μιλά για «επενδυτικό Survivor» που φτάνει στο τέλος του, εκτιμώντας ότι το 2026 θα γίνουν οι πρώτες κανονικές πτήσεις. Μέχρι τότε, όμως, οι τοπικές κοινωνίες εξακολουθούν να περιμένουν.

Από το 2004 μέχρι σήμερα, έχουν υπάρξει τρεις σοβαρές απόπειρες λειτουργίας. Η καναδική AirSea Lines, που λειτούργησε από το 2004 έως το 2008, μετέφερε 180.000 επιβάτες σε πάνω από 15.000 δρομολόγια, προτού αποχωρήσει λόγω απουσίας θεσμικού πλαισίου. Η ArGo Airways στον Βόλο έζησε μόλις ένα χρόνο, οδηγώντας τον επιχειρηματία σε πτώχευση. Στην Πάτμο, ένα ακόμη εγχείρημα σταμάτησε πριν καν απογειωθεί.

Το χαμένο Ελ Ντοράντο

Η ειρωνεία είναι ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να είναι παγκόσμιος παράδεισος για τα υδροπλάνα. Στις Μαλδίβες, 128 προορισμοί εξυπηρετούν 1 εκατομμύριο επιβάτες τον χρόνο. Ολόκληρος ο παγκόσμιος στόλος αριθμεί 296 υδροπλάνα. Στην Ελλάδα, με τις τουριστικές της ροές, οι ειδικοί υπολογίζουν ότι ακόμα και 250 υδροπλάνα να επιχειρούσαν δεν θα κάλυπταν πλήρως τη ζήτηση τους καλοκαιρινούς μήνες.

Ένα περιφερειακό υδατοδρόμιο κοστίζει περίπου 200.000 ευρώ. Με 100 υδατοδρόμια σε όλη τη χώρα, θα μπορούσαν να δημιουργηθούν 2.000 θέσεις εργασίας. Το όφελος θα ήταν πολλαπλό: τουρισμός, υγειονομικές διακομιδές, μεταφορά προσωπικού σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, γρήγορη μεταφορά φαρμάκων ή τροφίμων. Κι όμως, το σχέδιο παραμένει δέσμιο ενός συστήματος που δεν θέλει – ή δεν μπορεί – να λειτουργήσει.

Εν έτει 2025, η Ελλάδα έχει υδατοδρόμια αδειοδοτημένα σε Κέρκυρα, Παξούς και Πάτρα, αλλά χωρίς καμία κανονική πτήση. Ο ιστότοπος της Hellenic Seaplanes αναγράφει «είμαστε πλήρεις αυτή τη στιγμή», μα στην πράξη δεν εκτελείται κανένα δρομολόγιο. Σαν να μην έφτανε αυτό, εκκρεμεί η αδειοδότηση για τα κεντρικά υδατοδρόμια Αθήνας και Θεσσαλονίκης, παρά τις σχετικές προβλέψεις.

Η εικόνα συμπληρώνεται από δοκιμαστικές πτήσεις που παρουσιάζονται ως «μεγάλο βήμα». Στον Βόλο, στον Παγασητικό, στα Ιόνια, σε λίμνες της Ηπείρου. Με φωτογραφίες, δηλώσεις τοπικών παραγόντων και υποσχέσεις ότι «από του χρόνου ξεκινάμε». Ένα διαρκές έργο σε πρόβα, χωρίς ποτέ να μπει στην κανονική σκηνή.

Σε αυτό το ήδη βαρύ κλίμα, η αβεβαιότητα εντείνεται από την πολιτική σιωπή. Οι νέοι επικεφαλής των συναρμόδιων υπουργείων, Χρίστος Δήμας (Υποδομών) και Βασίλης Κικίλιας (Ναυτιλίας), δεν έχουν κάνει καμία δημόσια αναφορά στο θέμα των υδροπλάνων από την ανάληψη των καθηκόντων τους. Ακόμη και ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, έχει να αναφερθεί στο έργο από μια ανάρτησή του το 2024.

Πληροφορίες κάνουν λόγο για «διαφορετικές αντιλήψεις» εντός της κυβέρνησης, που εμποδίζουν την εξεύρεση μιας κοινά αποδεκτής λύσης. Ταυτόχρονα, παραμένει άλυτο το δεύτερο μεγάλο «αγκάθι»: η απουσία ενός Μητροπολιτικού Υδατοδρομίου στην Αθήνα. Η δημιουργία μιας κεντρικής βάσης στο παραλιακό μέτωπο της Αττικής, εύκολα προσβάσιμης για όλες τις εταιρείες, θεωρείται κομβικής σημασίας για το ξεκλείδωμα των επενδύσεων. Ένα τέτοιο υδατοδρόμιο θα λειτουργούσε ως κόμβος, διασφαλίζοντας την εύκολη μετακίνηση των τουριστών από την πρωτεύουσα προς τα νησιά, αλλά και την άμεση πρόσβαση των νησιωτών στο διοικητικό και οικονομικό κέντρο της χώρας.

Μετά από 21 χρόνια, η υπόθεση των υδροπλάνων μοιάζει να έχει βαλτώσει οριστικά, παγιδευμένη ανάμεσα σε νέες, αδιανόητες γραφειοκρατικές απαιτήσεις, παλιές νομοθετικές αγκυλώσεις και μια πολιτική ηγεσία που δείχνει να έχει ξεχάσει το θέμα. «Τα υδροπλάνα τα θέλουν οι δήμοι, οι τοπικές κοινωνίες, ο τουρισμός, αλλά δεν τα θέλουν οι ανταγωνιστές τους», λένε με απόγνωση οι άνθρωποι του κλάδου, αφήνοντας να πλανάται το ερώτημα για το ποιοι, τελικά, δεν θέλουν να δουν τα υδροπλάνα να πετούν ποτέ στους ελληνικούς ουρανούς.

Η πολιτική κοροϊδία

Η ιστορία των υδροπλάνων είναι καθρέφτης της ελληνικής παθογένειας. Κάθε κυβέρνηση υπόσχεται, κάθε υπουργός βεβαιώνει ότι «αυτή τη φορά θα γίνει», κάθε επενδυτής ακούει υποσχέσεις και περιμένει. Κι ύστερα έρχεται μια νέα καθυστέρηση, ένα νέο νομοσχέδιο, μια νέα παράμετρος που μπλοκάρει το έργο.

Εν τω μεταξύ, οι τοπικές κοινωνίες συνεχίζουν να βιώνουν απομόνωση τους χειμερινούς μήνες, οι τουρίστες αναζητούν λύσεις σε ακτοπλοϊκά δρομολόγια που δεν επαρκούν, και η χώρα χάνει μια τεράστια ευκαιρία.

Από το 2004 μέχρι το 2025 μεσολάβησαν κυβερνήσεις, μνημόνια, capital controls, κρίσεις και πανδημία. Όλα χρησιμοποιήθηκαν ως άλλοθι. Όμως η αλήθεια είναι απλή: το ελληνικό κράτος απέτυχε να οργανώσει ένα έργο που αλλού θεωρείται αυτονόητο.

Είκοσι δύο χρόνια μετά, η εικόνα είναι η ίδια: τα υδροπλάνα δεν πετούν. Και η Ελλάδα παραμένει πιστή στην παράδοσή της: να μετατρέπει ακόμη και τα πιο απλά έργα σε έπος αναβολών και αποτυχιών.