24 Ιουλίου: Μνημόσυνο για μια Δημοκρατία που δεν ήρθε ποτέ

Τι ακριβώς γιορτάζουμε στις 24 Ιουλίου, πατριώτες και πατριώτισσες; Θα έλεγε κανείς πως πρόκειται για την αποκατάσταση της Δημοκρατίας. Έτσι λέει το τελετουργικό, αυτό διδάσκει η θεσμική μυθολογία της Μεταπολίτευσης. Όμως, όσο περνούν τα χρόνια και σωρεύονται τα σημάδια, τόσο πιο κυνικά ακούγεται αυτός ο ισχυρισμός. Αντί για εορτασμό, αυτό που επιβάλλεται είναι μια μέρα εθνικής σιωπής και περισυλλογής. Γιατί η μετάβαση από τη χούντα στην κοινοβουλευτική κανονικότητα δεν συντελέστηκε ως αναγέννηση, αλλά ως αναπαλαίωση. Με τους περισσότερους πρωταγωνιστές του χθες να συνεχίζουν – απλώς με νέα κουστούμια – το ίδιο έργο, στον ίδιο θίασο, με το ίδιο εισιτήριο.

Σήμερα, στο Προεδρικό Μέγαρο, ο κ. Πρόεδρος θα φορέσει το νέο του αρζάν κοστούμι και τη μεταξωτή γαλάζια γραβάτα και θα υποδεχθεί – στους ανθισμένους κήπους – ένα συρφετό από τηλεπαρουσιαστές, λογοτέχνες του καναπέ, κομματάρχες και δεκάδες επισήμους. Θα παρελάσουν οι πολιτικές ελίτ, οι διορισμένοι «άνθρωποι του πνεύματος», οι επίτιμοι απόστρατοι του δημοσίου διαλόγου, σε ένα καρναβάλι αυτοϊκανοποίησης και συλλογικής αμνησίας. Λεφτά υπάρχουν για όλα αυτά. Όχι για τα νοσοκομεία, όχι για τις ΜΕΘ, όχι για την αξιοπρέπεια των φτωχών. Αλλά για δεξιώσεις, κρασάκι στα κρυστάλλινα, φωτογραφίες και δηλώσεις περί δημοκρατίας που κερδήθηκε και ανήκει σε όλους.

Ο Αλέξης θα εμφανιστεί χωρίς γραβάτα – γιατί πρέπει να διατηρηθεί το look της αντίστασης – και θα ανταλλάξει χαμόγελα με εκείνους που τον έβριζαν. Η τέως Πρόεδρος θα παραστεί με τον σύντροφό της και ενδεχομένως με τη γάτα της. Όλοι είναι ευπρόσδεκτοι σε αυτό το υπερθέαμα αποενοχοποίησης. Ακόμη και οι αρχιτέκτονες της κοινωνικής καταστροφής. Γιορτάζουν την επέτειο. Μα ποια επέτειο; Μήπως την πολιτειακή υποχώρηση, την παρακμή της δημόσιας σφαίρας, την πολιτική μετατροπή της Ελλάδας σε προτεκτοράτο;

Η 24η Ιουλίου θα έπρεπε να συνοδεύεται από ταπεινότητα και εθνική ενδοσκόπηση. Είναι η ημερομηνία που μας υπενθυμίζει το τέλος μιας δικτατορίας, αλλά και την αρχή μιας εποχής που πούλησε τη Δημοκρατία ως προϊόν. Την κάλπικη Μεταπολίτευση, τη διάψευση του Πολυτεχνείου, την ατιμωρησία των υπευθύνων. Είναι η μέρα που πρέπει να θυμόμαστε όχι τις κορδέλες και τα χειροφιλήματα, αλλά τη διχοτόμηση της Κύπρου. Το πραξικόπημα, την εισβολή, την εγκατάλειψη. Τα φιλιά των Αμερικανών, τη σιωπή των Ευρωπαίων. Την υποκρισία των συμμάχων μας στο ΝΑΤΟ που εξοπλίζουν τους Τούρκους εναντίον μας.

Ο Ιούλιος είναι για την Ελλάδα μήνας πένθους. Μήνας πυρκαγιών, προδοσιών, θανάτων. Στις 23 Ιουλίου 2018, 104 ψυχές χάθηκαν στο Μάτι, ενώ η κυβέρνηση έψαχνε «αν υπάρχουν νεκροί». Φέτος, όπως και τα προηγούμενα καλοκαίρια, η Εύβοια και η Δαδιά κάηκαν. Και μαζί τους κάηκαν οι αυταπάτες περί επιτελικού κράτους. Η δεξιά είχε πάντα περίεργες σχέσεις με τα δέντρα και τα αερομεταφερόμενα βοσκοτόπια.

Η 24η Ιουλίου δεν είναι ημέρα χαράς. Είναι μία αποκρουστική γιορτή, ένας καθρέφτης του θεσμικού μακιγιάζ που κρύβει τα σημάδια της παρακμής. Μια μέρα που κάποιοι καμαρώνουν για δημοκρατία, ενώ δίπλα τους επαγγελματίες του λαϊκισμού εναποθέτουν στεφάνια και δάφνες πάνω σε θεσμούς που οι ίδιοι ποδοπατούν. Όχι, εγώ δεν γιορτάζω σήμερα. Ούτε την επέτειο της Δημοκρατίας, ούτε τα γενέθλιά μου, όσο ατυχής κι αν είναι η σύμπτωση. Γιατί δεν υπάρχει τίποτα να γιορτάσει κανείς όταν μεγαλώνει – ούτε προσωπικά, ούτε συλλογικά.

Η 21η Ιουλίου 1928, ο θάνατος του Καρυωτάκη, ίσως είναι πιο ειλικρινή αφετηρία μνήμης. Όπως έγραψε λίγο πριν αυτοκτονήσει: «Κάθε πραγματικότης, μού είναι αποκρουστική… Είμαι τώρα έτοιμος για έναν ατιμωτικό θάνατο». Μια πρόταση που θα έπρεπε να διδάσκεται στα σχολεία. Ένα απόσπασμα που αποκαθηλώνει τη ρητορεία των επετείων και μας προσγειώνει στο υπαρξιακό κενό μιας κοινωνίας που δεν τολμά να δει την αλήθεια της. Η 24η Ιουλίου είναι η ημέρα που δεν γιορτάζεται. Είναι η ημέρα που πρέπει να σωπαίνουμε.