Η ένταση στο ελληνοτουρκικό μέτωπο στην Ανατολική Μεσόγειο έχει ανέβει κατακόρυφα τις τελευταίες ημέρες, με αλλεπάλληλες προκλητικές κινήσεις της Άγκυρας που μόνο ανησυχία μπορούν να προκαλέσουν στην Αθήνα. Πριν από μία μόλις εβδομάδα, δύο τουρκικά αλιευτικά μπήκαν στα ελληνικά χωρικά ύδατα κοντά στο Αγαθονήσι, με συνοδεία σκαφών της τουρκικής ακτοφυλακής.
Το περιστατικό αξιολογήθηκε ως ιδιαιτέρως σοβαρό, καθώς τα τουρκικά σκάφη αγνόησαν τις επανειλημμένες κλήσεις τριών ελληνικών περιπολικών, κινήθηκαν επικίνδυνα και ένα από τα αλιευτικά έφτασε σε απειλητική απόσταση από ελληνικό σκάφος, αναγκάζοντας το Λιμενικό να απαντήσει με προειδοποιητικές βολές, όπως προβλέπουν οι κανόνες εμπλοκής, μέχρι να αποσυρθούν τα τουρκικά πλοία.
Το Αγαθονήσι, υπενθυμίζουν διπλωματικές πηγές, είναι ένας από τους 18 μικρούς ελληνικούς νησιωτικούς σχηματισμούς που η Τουρκία επιχειρεί να διεκδικήσει ή να αμφισβητήσει, έχοντας μάλιστα αποτελέσει στο παρελθόν στόχο αλλεπάλληλων τουρκικών υπερπτήσεων, ειδικά πριν τους καταστροφικούς σεισμούς του 2022. Το συμβάν εντάσσεται σε μια ευρύτερη στρατηγική πίεσης.
Αμέσως μετά, η Άγκυρα αντέδρασε σφοδρά στη δημοσιοποίηση από την Αθήνα του συμπληρωματικού χάρτη Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όπου αποτυπώνονται τα δυνητικά όρια της ελληνικής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, με βάση τη μέση γραμμή και τις συμφωνίες οριοθέτησης με Αίγυπτο και Ιταλία.
Ο εκπρόσωπος του τουρκικού ΥΠΕΞ, Οντζού Κετσελί, κατηγόρησε την Ελλάδα μέσω social media για «παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου» και απόπειρα δημιουργίας παράνομων τετελεσμένων στην Ανατολική Μεσόγειο, υποστηρίζοντας ότι η περιοχή που απεικονίζεται ως ελληνική ΑΟΖ βρίσκεται εντός της τουρκικής υφαλοκρηπίδας και χαρακτηρίζοντας τις ελληνικές κινήσεις μονομερείς και καταδικασμένες να αποτύχουν.
Η απάντηση της Αθήνας ήταν άμεση και σε υψηλούς τόνους: H εκπρόσωπος του ΥΠΕΞ, Λάνα Ζωχιού, ξεκαθάρισε ότι οι τουρκικές αιτιάσεις δεν εδράζονται ούτε στο ευρωπαϊκό ούτε στο διεθνές δίκαιο, τονίζοντας ότι όπου δεν υπάρχει διμερής συμφωνία, η Ελλάδα αποτυπώνει τα δυνητικά όρια της ΑΟΖ με βάση τη μέση γραμμή, ενώ οι ελληνικές θέσεις έχουν κοινοποιηθεί επανειλημμένα σε ΟΗΕ, ΕΕ και όλα τα αρμόδια διεθνή φόρα.
Ελληνικές διπλωματικές πηγές αποδίδουν τη νέα έξαρση επιθετικής ρητορικής και κινήσεων της Άγκυρας στην ενισχυμένη γεωπολιτική βαρύτητα της Ελλάδας: οι ελληνοαμερικανικές αμυντικές και ενεργειακές συμφωνίες, η συμμετοχή στον Κάθετο Διάδρομο και η αναβάθμιση των ελληνικών λιμανιών προσδίδουν στη χώρα επιπλέον στρατηγικό βάρος και εισροή επενδύσεων, κάτι που, όπως σημειώνουν, ο Ερντογάν δεν θέλει να αφήσει αναπάντητο στο εσωτερικό του.
Έμπειροι διπλωμάτες προειδοποιούν ότι οι προκλήσεις δύσκολα θα παραμείνουν μόνο στο θαλάσσιο μέτωπο και εκτιμούν πως μπορεί να δούμε ένταση και σε άλλα πεδία, από την αεροπορική δραστηριότητα μέχρι τις ρητορικές κλιμακώσεις σε διεθνή φόρα.
Το επεισόδιο στο Αγαθονήσι και η σύγκρουση γύρω από τον χάρτη του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού υπενθυμίζουν ότι η Ανατολική Μεσόγειος δεν είναι απλώς ένας χάρτης με γραμμές, αλλά πυκνό γεωστρατηγικό σταυροδρόμι, όπου κάθε κίνηση έχει πολιτικό και οικονομικό κόστος.
Η Ελλάδα, προβάλλοντας ότι κινείται αυστηρά εντός του διεθνούς δικαίου και επιμένοντας σε ενεργή διπλωματία, διακηρύσσει σε όλους τους τόνους ότι θα συνεχίσει να υπερασπίζεται τα νόμιμα δικαιώματά της και τη σταθερότητα στην περιοχή, σε ένα περιβάλλον όμως που γίνεται ολοένα πιο εύφλεκτο.
