Αν είναι να ηττηθείς, ας είναι τουλάχιστον στον δικό σου πόλεμο, όχι στον πόλεμο των άλλων
Καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία φαίνεται να πλησιάζει προς μια λήξη που μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν αδιανόητη, προκύπτει πλέον η ανάγκη να τεθούν τα γεγονότα στη σωστή τους διάσταση. Για χρόνια, ο δημόσιος διάλογος στην Ελλάδα πνίγηκε σε μια πολεμική υστερία, με φανατικούς υποστηρικτές του προέδρου Ζελένσκι να επιχειρούν να μονοπωλήσουν την «ηθική αλήθεια» του πολέμου, συχνά με απαξιωτικά σχόλια για όσους ζητούσαν ψυχραιμία, ισορροπία ή απλή προάσπιση του εθνικού συμφέροντος.
Αποδείχθηκε, όμως, ότι δεν ήταν μόνο κάποιοι «ακροδεξιοί» — όπως βολικά τους χαρακτήριζαν — που διατύπωσαν ενστάσεις. Σήμερα, ακόμη και στελέχη προοδευτικών παρατάξεων τολμούν να διαφοροποιηθούν, προκαλώντας αμηχανία σε όσους είχαν χτίσει ολόκληρη ρητορική πάνω στην απαξίωση κάθε αντίθετης φωνής. Η απόκλιση από τη γραμμή δεν συγχωρείται· θεωρείται σχεδόν έγκλημα.
Από την πρώτη ημέρα της εισβολής, όσοι έβλεπαν το ζήτημα μέσα από το φίλτρο του ελληνικού εθνικού συμφέροντος γνώριζαν πολύ καλά ότι η χώρα όφειλε να καταδικάσει τη ρωσική επίθεση από θέση αρχής. Η Ελλάδα έχει Κύπρο, έχει Θράκη, έχει νησιά του Αιγαίου. Δεν θα μπορούσε ποτέ να δικαιολογήσει εισβολές και αναθεωρητισμούς.
Ο εισβολέας είναι πάντοτε εισβολέας — ανεξαρτήτως του τί προηγήθηκε, τί προκάλεσε την έκρηξη, τί θα γράψουν τα ιστορικά αρχεία για τον ρόλο τρίτων δυνάμεων. Το αρχικό καθήκον ήταν σαφές.
Από αυτό το σημείο, όμως, μέχρι την πλήρη ευθυγράμμιση και την πολιτική αυθυποταγή απέναντι στο αμερικανικό κατεστημένο υπάρχει τεράστια απόσταση. Η ελληνική κυβέρνηση δεν περιορίστηκε στη θέση αρχής· πρωτοστάτησε με υπερβάλλοντα ζήλο, ξεπερνώντας ακόμη και μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες που στήριξαν την Ουκρανία χωρίς να παραμορφώσουν τη δική τους στρατηγική.
Οι ακρότητες που μένουν πίσω ως βαριά κληρονομιά
Σήμερα τίθεται ένα απλό, αλλά βαρύ ερώτημα: ποιος θα απολογηθεί για όσα έγιναν;
Για τον πανηγυρικό ισχυρισμό του πρωθυπουργού ότι «η Ελλάδα κήρυξε πόλεμο στη Ρωσία», μια φράση που κατέγραψε η Μόσχα ως επίσημη τοποθέτηση.
Για την αποστολή όπλων, με τα οποία πιθανόν σκοτώθηκαν Έλληνες ομογενείς στη Μαριούπολη από τάγματα του Αζόφ.
Για τις σουρεαλιστικές αποφάσεις αποκλεισμού των μπαλέτων Μπολσόι και Ρώσων καλλιτεχνών, σε μια πολιτιστική υστερία που θύμισε χειρότερες εποχές.
Για την ομιλία στο Κογκρέσο, όπου η ελληνική Επανάσταση του 1821 ταυτίστηκε με την ουκρανική σύγκρουση, και ο Κολοκοτρώνης σχεδόν εξισώθηκε με τον Ζελένσκι.
Για το γεγονός ότι σήμερα η Ελλάδα και η Κύπρος βρίσκονται καταγεγραμμένες ως «εχθρικές χώρες» στο ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών — μια εξέλιξη με άγνωστες ακόμη συνέπειες.
Και το πιο κρίσιμο: ποιος θα απολογηθεί αν η Ρωσία επιλέξει αύριο να στηρίξει την Τουρκία στο Αιγαίο και στο Κυπριακό, ως αποτέλεσμα των επιλογών αυτών; Τα αποτελέσματα μπορεί να είναι μόνιμα. Το γεωπολιτικό κόστος δεν θα το επωμιστεί μόνο η κυβέρνηση Μητσοτάκη· θα το πληρώσει ολόκληρη η πατρίδα.
Καμία άλλη ευρωπαϊκή χώρα δεν αποδυνάμωσε τόσο ανοιχτά την άμυνά της για χάρη ενός ξένου πολέμου. Καμία δεν προέβη σε δηλώσεις που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν εναντίον της μελλοντικά. Καμία δεν υιοθέτησε τέτοια ρητορική ρωσοφοβίας ώστε να μιλά ακόμη και για «ρωσικά bots» που απειλούν να ανατρέψουν την εκλεγμένη κυβέρνηση.
Αυτή η υπερβολή δεν δείχνει διεθνισμό· δείχνει απειρία, ανευθυνότητα και πολιτική παιδικότητα. Και βέβαια, την ίδια στιγμή που τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης κατακεραύνωναν όποιον τολμούσε να πει «ας είμαστε προσεκτικοί», ιδιοκτήτες μεγάλων ομίλων συνέχιζαν απερίσπαστοι να μεταφέρουν ρωσικό πετρέλαιο μέσω του «αόρατου στόλου» τους, σπάζοντας τις κυρώσεις που δημοσίως υπερασπίζονταν. Η υποκρισία δεν θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερη.
Οι σχέσεις Ελλάδας–Ρωσίας υπέστησαν μια καταστροφή που δύσκολα αποτιμάται. Το τραύμα είναι βαθύ, κι όσοι το αγνοούν, είτε δεν γνωρίζουν είτε δεν θέλουν να γνωρίζουν τι σημαίνει απώλεια ενός μεγάλου γεωπολιτικού παίκτη σε μία τόσο ασταθή περιοχή.
Πολύ λίγοι στάθηκαν με καθαρό λόγο στη διάρκεια του πολέμου. Λίγοι τόλμησαν να μιλήσουν για τις πιέσεις στους Έλληνες της Μαριούπολης από το τάγμα Αζόφ — και να το αποδείξουν. Λίγοι τόλμησαν να υψώσουν φωνή όταν όλοι οι άλλοι σιωπούσαν.
Τώρα που ο κόσμος ξαναμοιράζεται
Ο κόσμος ξαναγράφει τα όριά του. Η Ελλάδα, όμως, βρίσκεται στην άκρη, με ρόλο επαίτη. Και αυτοί που διαμόρφωσαν αυτή τη θέση οφείλουν να απολογηθούν — όχι όσοι επέμεναν ότι η χώρα δεν μπορεί να θυσιάζει τις σχέσεις της, τα όπλα της και την ασφάλειά της για χάρη ενός πολέμου που δεν ήταν δικός της.
Αυτοί που σήμερα σιωπούν, αύριο θα βρεθούν μπροστά στις συνέπειες των επιλογών τους. Η πρωθυπουργία Μητσοτάκη, σε μια νέα γεωπολιτική πραγματικότητα, θα μοιάζει όλο και περισσότερο με μια ανορθογραφία. Οι μεγάλες δυνάμεις εγκαταλείπουν πάντοτε τους πρόθυμους — από τη Μικρασιατική Καταστροφή έως τους Κούρδους και, τώρα, τους Ουκρανούς που οδηγούνται σε συνθηκολόγηση μετά από μια ήττα σε πόλεμο που άλλοι τους παρότρυναν να προκαλέσουν.
Αν είναι να ηττηθείς, τουλάχιστον να ηττηθείς στον δικό σου πόλεμο. Όχι στον πόλεμο των άλλων. Και αυτό, η Ελλάδα θα έπρεπε να το γνωρίζει καλύτερα από οποιονδήποτε.
