Αβοήθητα φρούρια του Αιγαίου

Η κατάσταση στα νησιά του νοτιοανατολικού Αιγαίου έχει ξεπεράσει κάθε όριο αντοχής. Οι μεταναστευτικές ροές ουτε μειώνονται, ουτε σταθεροποιούνται, ούτε ελέγχονται. Αντιθέτα, αυξάνονται με ρυθμό τέτοιο που καθιστά ανενεργά στην πράξη τα ήδη επιβαρυμένα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης. Δεν πρόκειται απλώς για μία πίεση – πρόκειται για συστηματική και διαρκώς εντεινόμενη πολιορκία, η οποία διαλύει κάθε έννοια τοπικής συνοχής και κρατικής παρουσίας.

Μέσα σε επτά ημέρες, πάνω από 900 άτομα αποβιβάστηκαν σε Κρήτη και Γαύδο. Αριθμός που σε άλλες εποχές θα προκαλούσε τρόμο στο Μαξίμου. Σήμερα όμως, το όλο σκηνικό περνά σχεδόν αδιάφορα, σαν να αποτελεί μια “φυσιολογική εξέλιξη”. Κι όμως: ούτε φυσιολογική είναι, ούτε διαχειρίσιμη. Οι περιορισμένες επιχειρήσεις αποσυμφόρησης του Υπουργείου Μετανάστευσης λειτουργούν ως σταγόνα στον ωκεανό. Οι μετακινήσεις λίγων δεκάδων προς την ενδοχώρα δεν λύνουν το πρόβλημα. Αντιθέτως, δημιουργούν μια ψευδαίσθηση ελέγχου.

Ουσιαστικά, το πρόβλημα δεν είναι μόνο στην είσοδο των νέων πληθυσμών – είναι το ότι τα θαλάσσια σύνορα της χώρας μας παραμένουν όπως πάντα ανοιχτά και αφύλακτα. Η αποτρεπτική ισχύς του κράτους απουσιάζει. Και το τίμημα το πληρώνουν καθημερινά οι τοπικές κοινωνίες.

Οργή στη βάση, αδιαφορία στο κέντρο

Στα νησιά, οι τοπικές δομές φιλοξενίας βρίσκονται πια σε καθεστώς κατάρρευσης. Δεν είναι σχήμα λόγου. Λείπει προσωπικό. Λείπει φαρμακευτικό υλικό. Λείπει φύλαξη. Λείπει κρατική μέριμνα. Οι εικόνες από σκουπίδια, συνωστισμό, ακόμη και ανήλικους σε άθλιες συνθήκες, δεν είναι υπερβολές του Τύπου. Είναι η πραγματικότητα όπως καταγράφεται καθημερινά από κατοίκους και δημοτικές αρχές.

Το πρόβλημα έχει πλέον φθαρθεί και στην καθημερινότητα των Ελλήνων νησιωτών. Τουριστικές επιχειρήσεις υπολειτουργούν ή κλείνουν. Οι τουρίστες φεύγουν. Οι κάτοικοι αισθάνονται ανασφάλεια. Οι τοπικές κοινωνίες μετατρέπονται σταδιακά σε γκρίζες ζώνες, σε νησιά με χαρακτηριστικά “νεκρής ζώνης”, όπου το κράτος υποχωρεί και το κενό εξουσίας καλύπτεται από εντάσεις, αυθαιρεσίες και φόβο.

Δήμαρχοι, περιφερειάρχες, σύλλογοι κατοίκων εκπέμπουν SOS. Μιλούν για κρίση χωρίς τέλος. Ζητούν ενίσχυση της φύλαξης των συνόρων με ανθρώπους και μέσα. Ζητούν γρηγορότερη διεκπεραίωση των αιτήσεων ασύλου. Ζητούν να εφαρμοστεί επιτέλους πολιτική επιστροφών. Ζητούν το αυτονόητο: να προστατευτεί η πατρίδα, να προστατευθούν οι ίδιοι.

Ωστόσο, όλα αυτά προσκρούουν σε ένα κενό. Τον κενό της “ευρωπαϊκής αλληλεγγύης”, που υπάρχει μόνο στα χαρτιά. Οι Ευρωπαίοι σφυρίζουν αδιάφορα, η Frontex λειτουργεί με το σταγονόμετρο και οι δεσμεύσεις για ανακατανομή προσφύγων μεταξύ κρατών-μελών έχουν καταλήξει ανέκδοτο. Την ίδια ώρα, η Ελλάδα μετατρέπεται σε ένα μόνιμο “πάρκινγκ ψυχών”, με ό,τι συνεπάγεται αυτό για την ασφάλεια, την οικονομία και τη δημογραφία.