Πρωτοποριακή μελέτη αποκαλύπτει ότι οι χελώνες έχουν συναισθήματα παρόμοια με τα δικά μας

Μια πρωτοποριακή μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Λίνκολν στη Βρετανία ανατρέπει τις παραδοσιακές αντιλήψεις για τα ερπετά, αποκαλύπτοντας ότι οι χελώνες με τα κόκκινα πόδια (Chelonoidis carbonaria) μπορεί να βιώνουν σταθερές συναισθηματικές καταστάσεις — όπως αισιοδοξία ή απαισιοδοξία — με τρόπο παρόμοιο με εκείνον των θηλαστικών και των πτηνών. Τα ευρήματα προσθέτουν νέο βάρος στις προσπάθειες ενίσχυσης των κανόνων καλής διαβίωσης για τα ζώα σε αιχμαλωσία και αμφισβητούν βαθιά ριζωμένες αντιλήψεις για την «απλότητα» της ψυχολογίας των ερπετών.

Η ερευνητική ομάδα εφάρμοσε ένα τεστ γνωστικής προκατάληψης, συνήθως χρησιμοποιούμενο σε μελέτες ανθρώπων, θηλαστικών και πτηνών, ώστε να ελέγξει εάν οι χελώνες αντιμετωπίζουν αμφίσημες καταστάσεις με προσδοκία θετικού ή αρνητικού αποτελέσματος. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι χελώνες που ζούσαν σε περιβάλλοντα εμπλουτισμένα με ερεθίσματα παρουσίασαν πιο «αισιόδοξες» αντιδράσεις, ενώ όσες προέρχονταν από πιο φτωχά περιβάλλοντα ήταν πιο επιφυλακτικές και αγχώδεις.

Το πιο σημαντικό εύρημα ήταν ότι οι διαθέσεις των χελωνών — είτε θετικές είτε αρνητικές — δεν ήταν στιγμιαίες αντιδράσεις αλλά διαρκείς συναισθηματικές καταστάσεις. Οι χελώνες που έκαναν πιο αισιόδοξες εκτιμήσεις στο τεστ, ανταποκρίνονταν επίσης με λιγότερο άγχος σε στρεσογόνες καταστάσεις, κάτι που αποκαλύπτει έναν συνεπή ψυχολογικό μηχανισμό παρόμοιο με αυτόν των πιο «πολύπλοκων» ζώων.

Η Άννα Γουίλκινσον, καθηγήτρια Γνώσης των Ζώων στο Πανεπιστήμιο του Λίνκολν, υπογράμμισε τη σημασία της ανακάλυψης, λέγοντας ότι καθώς τα ερπετά υιοθετούνται όλο και συχνότερα ως κατοικίδια, είναι κρίσιμο να κατανοήσουμε πώς επηρεάζεται η συναισθηματική τους ευημερία σε συνθήκες αιχμαλωσίας. Παρόμοια άποψη εξέφρασε και ο συνάδελφός της Όλιβερ Μπέρμαν, τονίζοντας ότι η μελέτη επηρεάζει όχι μόνο την καθημερινή φροντίδα των ερπετών αλλά και τον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρούμε με αυτά στη φύση.

Οι συνέπειες αυτής της έρευνας είναι βαθιές. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο Νόμος περί Ευημερίας των Ζώων του 2022 αναγνωρίζει την «αισθαντικότητα» των ζώων ως βάση για την προστασία τους. Τα νέα δεδομένα ενισχύουν την ανάγκη να περιληφθούν και τα ερπετά στους αυστηρούς κανόνες καλής διαβίωσης, αναγνωρίζοντας ότι μπορούν να βιώνουν όχι μόνο φυσική αλλά και ψυχική δυσφορία.

Σε ευρύτερο εξελικτικό πλαίσιο, η διαπίστωση ότι τα ερπετά — που εξελίχθηκαν ξεχωριστά από τα θηλαστικά και τα πτηνά πριν από εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια — διαθέτουν την ικανότητα για διαρκή συναισθηματική εμπειρία, ενισχύει τη θεωρία ότι οι διαθέσεις και τα συναισθήματα είναι πιο διαδεδομένα στον ζωικό κόσμο απ’ όσο πίστευαν οι επιστήμονες μέχρι πρόσφατα.

Η μελέτη του Πανεπιστημίου του Λίνκολν συνιστά μια από τις ισχυρότερες ενδείξεις μέχρι σήμερα ότι τα ερπετά δεν είναι απλώς «ψυχρά και ενστικτώδη», αλλά διαθέτουν πνευματική πολυπλοκότητα και ψυχολογική ζωή που πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη από επιστήμονες, νομοθέτες και φροντιστές ζώων.