Ευλογιά των αιγοπροβάτων: Η καταστροφή που ξεκληρίζει μια περιοχή

Η ευλογιά των αιγοπροβάτων έχει πλήξει με έναν τρόπο πρωτόγνωρο για τα τοπικά δεδομένα και απειλεί να αφανίσει το παραγωγικό και κοινωνικό ιστό μιας ευρύτερης περιοχής της Βόρειας Ελλάδας, με κέντρο τον Δήμο τοπείρου στην Ξάνθη.
Στον δήμο αυτόν, όπως καταγράφουν οι τοπικές υπηρεσίες και οι κτηνοτροφικοί φορείς, το πλήγμα ήταν τεράστιο: περίπου σαράντα χιλιάδες πρόβατα θανατώθηκαν στο πλαίσιο των μέτρων ελέγχου της νόσου και σήμερα, σε μια περιοχή που πριν ήταν διάσπαρτη από κοπάδια και κτηνοτρόφους, έχει απομείνει ουσιαστικά μόνο μια μονάδα με ζώα.
Η εικόνα που περιγράφουν όσοι βρίσκονται στην πρώτη γραμμή είναι εικόνα ερήμωσης: χωριά που ήταν επί δεκαετίες προσανατολισμένα στην προβατοτροφία εμφανίζουν πλέον κλειστά στάβλους, ανενεργές εκμεταλλεύσεις και αγρότες που έχουν χάσει την κύρια πηγή εισοδήματός τους.

Ο Δημήτρης Ψεμματάς, πρόεδρος του κτηνοτροφικού συλλόγου Ξάνθης, μιλώντας στο Δέλτα TV της Θράκης, περιγράφει την απόγνωση με λόγια απλά και δραματικά: «δεν υπάρχει ζώο, δεν υπάρχει κτηνοτρόφος πλέον με πρόβατα» είπε, επισημαίνοντας ότι ο δήμος ήταν «καθαρά μόνο με πρόβατα» και τώρα έχει μείνει με μόλις έναν παραγωγό που διατηρεί κοπάδι, ενώ προηγουμένως οι κτηνοτρόφοι ήταν 135.

Η οικονομική επίπτωση δεν είναι θεωρητική· πολλοί κτηνοτρόφοι έχουν ήδη μείνει χωρίς εργασία και χωρίς εισόδημα, νέοι αγρότες αδυνατούν να βρουν εναλλακτική απασχόληση και πολλοί φοβούνται ότι η επιστροφή στο επάγγελμα θα καθυστερήσει χρόνια ή δεν θα είναι εφικτή.
Οι τοπικές οργανώσεις και σύλλογοι έχουν απευθυνθεί επανειλημμένα στο Yπουργείο Aγροτικής Aνάπτυξης και στους αρμόδιους φορείς ζητώντας άμεση στήριξη, ξεκάθαρη ενημέρωση και ουσιαστικά μέτρα ανάσχεσης της κρίσης, ωστόσο οι παραγωγοί καταγγέλλουν ότι η αντίδραση χαρακτηρίζεται από καθυστέρηση και ελλιπή συντονισμό.

Σε πρώτο επίπεδο κριτικής βρίσκονται τα μέτρα πρόληψης και η διαχείριση της επιδημίας: πολλοί κτηνοτρόφοι και εκπρόσωποι των συλλόγων υποστηρίζουν ότι ο εμβολιασμός των κοπαδιών έπρεπε να εφαρμοστεί άμεσα σε περιοχές όπου εντοπίστηκε πρώτα το κρούσμα, αντί να περιμένουν την εξάπλωση της νόσου.
Σύμφωνα με την εκτίμηση του κ. Ψεμματά, όταν η ευλογιά εμφανίστηκε στον Έβρο, στο πέπλο στις 16 Aυγούστου, χρειαζόταν άμεση παρέμβαση: είτε μαζικός και στοχευμένος εμβολιασμός, είτε επιλεκτική θανάτωση και απολύμανση των εστιών ώστε να δημιουργηθεί ζώνη ασφαλείας και να μη διασπαρεί το πρόβλημα προς την κομοτηνή, τον έβρο, την αλεξανδρούπολη και άλλες περιοχές.

Η πραγματικότητα που βιώνουν σήμερα οι κτηνοτρόφοι στα Κιμμέρια και στους πρόποδες της Ξάνθης είναι ότι οι θανατώσεις συνεχίζονται και τα περιθώρια αντίδρασης συρρικνώνονται, με συνέπεια πολλοί να μην γνωρίζουν πότε ή αν θα καταφέρουν να ξανασταθούν στην παραγωγή.
Παράλληλα με τη διαχείριση των ζώων, ανοίγει ένα δεύτερο μέτωπο κοινωνικής φροντίδας: η ανεργία και η αδυναμία εξεύρεσης άλλης εργασίας για ηλικιωμένους κτηνοτρόφους, η οικονομική εξάντληση των μικροοικογενειών και η ανάγκη άμεσων αποζημιώσεων και προγραμμάτων επανεκκίνησης.

Οι κτηνοτροφικοί σύλλογοι ζητούν από το κράτος να αναλάβει πρωτοβουλίες που δεν περιορίζονται σε τεχνικές οδηγίες, αλλά περιλαμβάνουν οικονομική στήριξη, αποζημιώσεις, προγράμματα αναδιάρθρωσης εκμεταλλεύσεων και μαζικούς εμβολιασμούς με συντονισμό σε περιφερειακό επίπεδο.
Επιπλέον, επισημαίνεται η ανάγκη για επιστημονική υποστήριξη: σαφείς πρωτόκολλοι, πρόσβαση σε εμβόλια και αντισηπτικά, ταχεία ανίχνευση κρουσμάτων και έλεγχος κινήσεων ζώων και προϊόντων ώστε να αποφευχθεί περαιτέρω εξάπλωση.

Για πολλούς παραγωγούς, το ερώτημα δεν είναι μόνο οικονομικό αλλά και υπαρξιακό: τι μέλλον έχει μια κοινότητα που βλέπει τη βασική της δραστηριότητα να καταστρέφεται; Πώς θα διατηρηθεί ο αγροτικός ιστός, τα τοπικά έθιμα και η τοπική οικονομία όταν οι κτηνοτροφικές μονάδες χάνονται η μία μετά την άλλη;
Η έκκληση που ακούγεται δυνατά από τους κτηνοτρόφους της ξάνθης και της ευρύτερης περιοχής είναι για άμεση, συντονισμένη και αποτελεσματική παρέμβαση από το κράτος και τις επιστημονικές υπηρεσίες, προτού η κρίση μετατραπεί σε μόνιμη ρύπανση του παραγωγικού ιστού και σε κοινωνική καταστροφή που θα χρειαστεί χρόνια για να αναστραφεί.