Ευρωπαϊκό σχέδιο χωρίς αγρότες: Τα ίδια επιχειρήματα που «θεράπευσαν» τον κορωνοϊό τώρα εφαρμόζονται στα ζώα
Η ένταση στους κόλπους της γαλλικής γεωργίας αυξάνεται καθημερινά, καθώς οι αγρότεςβρίσκονται σε κινητοποίηση από τις αρχές Δεκεμβρίου, αντιδρώντας σε κυβερνητικές αποφάσεις που τους αναγκάζουν να θυσιάσουν τα κοπάδια τους.
Η γαλλική κυβέρνηση εφαρμόζει οδηγίες των Βρυξελλών, σύμφωνα με τις οποίες η παρουσία ενός μόνο κρούσματος οζώδους δερματίτιδας στα βοοειδή απαιτεί την εξόντωση ολόκληρου του κοπαδιού. Πρόκειται για μια ασθένεια που προέρχεται από την Αφρική, δεν μεταδίδεται στον άνθρωπο και, όπως δείχνει η εμπειρία, μπορεί να αντιμετωπιστεί με άλλες μεθόδους, χωρίς να καταστραφούν οι κτηνοτροφικές μονάδες.
Το ιστορικό προηγούμενο είναι χαρακτηριστικό: τον Φεβρουάριο του 1992 στο γαλλικό νησί Ρεϊνιόν, η ασθένεια αντιμετωπίστηκε με περιορισμό των μετακινήσεων των ζώων στις πληγείσες περιοχές και προσεκτική μεταφορά τους στα σφαγεία για κατανάλωση, πάντα με κτηνιατρική έγκριση. Παράλληλα, εφαρμόστηκε μαζικός εμβολιασμός: προληπτικά για τις περιοχές που δεν είχαν προσβληθεί και θεραπευτικά για τις πληγείσες.
Η στρατηγική αυτή περιόρισε την εξάπλωση της ασθένειας και διατήρησε αλώβητους τους κτηνοτρόφους. Σήμερα, όμως, η γαλλική κυβέρνηση, ενώ ανακοίνωσε τον εμβολιασμό ενός εκατομμυρίου βοοειδών, αρνείται να εφαρμόσει την ίδια αποδεδειγμένα αποτελεσματική μέθοδο, επιμένοντας στην ολοκληρωτική εξόντωση των κοπαδιών με το πρώτο κρούσμα.
Η στάση αυτή έχει προκαλέσει την έντονη οργή των αγροτών, οι οποίοι έχουν παραλύσει μεγάλες περιοχές της χώρας με κινητοποιήσεις και μπλόκα. Οι δράσεις τους κλιμακώνονται καθώς πλησιάζει το πανευρωπαϊκό συλλαλητήριο στις 18 Δεκεμβρίου στις Βρυξέλλες, όπου περισσότεροι από 10.000 αγρότες και κτηνοτρόφοι αναμένεται να ενώσουν τις φωνές τους απαιτώντας άμεση στήριξη και προστασία της ευρωπαϊκής γεωργίας και κτηνοτροφίας, που σύμφωνα με αυτούς πλήττεται από πολιτικές της Ε.Ε. που προωθούν τον αθέμιτο ανταγωνισμό και αφήνουν τους παραγωγούς εκτεθειμένους.
Στη διαμαρτυρία συμμετέχουν συνολικά πάνω από 40 οργανώσεις από 27 χώρες, διεκδικώντας μέτρα που θα διασφαλίσουν την ανταγωνιστικότητα, τα εισοδήματα των αγροτών και την επισιτιστική ασφάλεια της Ευρώπης. Στη Γαλλία, οι κινητοποιήσεις έχουν υιοθετήσει διαφορετικές μορφές, μπλόκα σε κεντρικούς αυτοκινητοδρόμους και στα σύνορα με την Ισπανία, ρίψεις κοπριάς και δεμάτων με άχυρα σε δημόσια κτίρια και αστυνομικά τμήματα, διαδηλώσεις που καταγράφουν τη βαθιά αγανάκτηση των κτηνοτρόφων απέναντι στην πολιτική της κυβέρνησης.
Τα επιχειρήματα των Αρχών για την εξόντωση των κοπαδιών θυμίζουν τις μεθόδους που εφαρμόστηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορονοϊού. Η υπουργός Γεωργίας, Ανί Ζενεβάρντ, δήλωσε ότι, παρά το γεγονός ότι η ασθένεια δεν πλήττει όλα τα ζώα ενός κοπαδιού ούτε μεταδίδεται από αγρόκτημα σε αγρόκτημα, δεν υπάρχει άλλη λύση από την άμεση θανάτωση για την προστασία των υπόλοιπων βοοειδών.
Την ίδια στιγμή, τουλάχιστον 77 κτηνίατροι που αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στην εξόντωση των ζώων διαγράφηκαν από τους επαγγελματικούς συλλόγους τους, γεγονός που εντείνει την αίσθηση αδικίας και ανασφάλειας στον κλάδο.
Σε μια προσπάθεια να μειώσει την ένταση, ο Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν ζήτησε από τις Βρυξέλλες να αναβληθεί η υπογραφή της εμπορικής συμφωνίας Mercosur, η οποία ανοίγει τις ευρωπαϊκές αγορές στα αγροτικά προϊόντα της Βραζιλίας, της Αργεντινής, της Ουρουγουάης και της Παραγουάης, μειώνοντας ταυτόχρονα τους δασμούς και δημιουργώντας πιέσεις στους Ευρωπαίους παραγωγούς.
Παρά την αντίθεση της Γαλλίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιμένει στο χρονοδιάγραμμά της, με την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν να στοχεύει στην υπογραφή της συμφωνίας στις 20 και 21 Δεκεμβρίου στη Βραζιλία, υποστηρίζοντας ένα αγροτικό μοντέλο που ευνοεί οικονομικά λίγους προνομιούχους και αφήνει εκτεθειμένους τους υπόλοιπους.
Η επικείμενη ψηφοφορία των κρατών-μελών της Ε.Ε. για τη συμφωνία μπορεί να οδηγήσει σε επικύρωση με ειδική πλειοψηφία ακόμη και χωρίς τη σύμφωνη γνώμη της Γαλλίας ή άλλων διαφωνούντων χωρών, γεγονός που θέτει υπό αμφισβήτηση την πολιτική βούληση των εταίρων για προστασία των αγροτών.
Η Ελλάδα, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, καλείται να διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο στη διαφύλαξη των συμφερόντων των παραγωγών, ψηφίζοντας κατά της συμφωνίας. Όσοι ηγέτες δεν ακολουθήσουν αυτή την κατεύθυνση, θα διακινδυνεύσουν να χάσουν την εμπιστοσύνη των πολιτών τους και να θέσουν σε κίνδυνο τη διατροφική αυτονομία της Ευρώπης.
Η συμφωνία Mercosur έχει σχεδιαστεί κατά κύριο λόγο για να εξυπηρετεί τα συμφέροντα της Γερμανίας, περιορίζοντας την ανταγωνιστικότητα των υπόλοιπων ευρωπαϊκών χωρών και αφήνοντας τους παραγωγούς απροστάτευτους. Τα εισαγόμενα προϊόντα δεν υπόκεινται σε ισοδύναμους ελέγχους ή πρότυπα ποιότητας, ενώ η απουσία ρητρών διασφάλισης αφήνει τους Ευρωπαίους αγρότες εκτεθειμένους σε αθέμιτο ανταγωνισμό.
Στις Βρυξέλλες, η συμφωνία περιγράφεται ως «κρέας αντί αυτοκινήτου», καθώς ανταλλάσσει την προστασία της ευρωπαϊκής κτηνοτροφίας με ευκαιρίες εξαγωγής αυτοκινήτων και βιομηχανικών εργαλείων προς τις χώρες της Νότιας Αμερικής, υπονομεύοντας ταυτόχρονα τις ανάγκες των πολιτών και τη βιωσιμότητα της γεωργίας στην Ευρώπη.
Η πίεση στους αγρότες παραμένει έντονη και οι κινητοποιήσεις τους φαίνεται να κλιμακώνονται, σε μια περίοδο που οι αποφάσεις στις Βρυξέλλες καθορίζουν όχι μόνο το μέλλον των γαλλικών κοπαδιών, αλλά και την προοπτική ολόκληρης της ευρωπαϊκής γεωργίας, θέτοντας την πολιτική και οικονομική ανεξαρτησία των χωρών υπό δοκιμασία.
Η γη που χάνεται και ένας λαός που θα πεινάσει
«No farms, no food»· το σύνθημα είναι απλό, σχεδόν παιδικό, κι όμως χρειάστηκε η ανθρωπότητα να διανύσει αιώνες «προόδου», να βουλιάξει σε δισεκατομμύρια «έξυπνες» συσκευές και να παραδοθεί στη λάμψη της τεχνητής νοημοσύνης για να ανακαλύψει το αυτονόητο: χωρίς αγροκτήματα, δεν υπάρχουν τρόφιμα.
Χωρίς αγρότες, δεν υπάρχει ζωή. Κι ενώ το ίδιο το σύνθημα ταξιδεύει από χώρα σε χώρα, στις δυτικές κοινωνίες ολόκληρος ο πρωτογενής τομέας δέχεται μια επίθεση άνευ προηγουμένου· μια επίθεση που προμηνύει πείνα, φτώχεια και εξάρτηση.
Στην Ελλάδα, η οργή των αγροτών δεν αφορά πια μόνο τους ίδιους. Αγγίζει το σύνολο του πληθυσμού, διότι η εξαφάνιση του Έλληνα παραγωγού δεν σημαίνει απλώς οικονομική απώλεια. Σημαίνει την απώλεια της ίδιας της χώρας.
Αν χαθεί ο αγρότης, χάνονται οι οικογένειές του, τα χωριά του, η ελληνική επαρχία που κρατά ακόμη ίχνη αυθεντικής ζωής. Χάνεται η γη που ποτίστηκε με κόπο, χάνεται το χώμα που περνά από γενιά σε γενιά. Και μαζί του ανοίγει ο δρόμος για να κατασχεθεί η εύφορη ελληνική γη από πολυεθνικά σχήματα που καιροφυλακτούν εδώ και δεκαετίες.
Οι τελευταίες κινητοποιήσεις δεν έπιασαν κανέναν απροετοίμαστο. Όσοι κρατούν τα νήματα περίμεναν την έκρηξη· άλλωστε γι’ αυτήν προετοίμαζαν την πολιτική τους. Όταν επί δεκαετίες σπρώχνεις έναν ολόκληρο κλάδο στην απαξίωση, όταν μαραζώνεις συστηματικά την ύπαιθρο και σχεδιάζεις ένα μέλλον όπου οι αγρότες είναι είτε χρεοκοπημένοι είτε περιττοί, γνωρίζεις ότι κάποια στιγμή η αντίδραση θα έρθει. Και τώρα ήρθε, ακριβώς τη στιγμή που οι ισχυροί του ευρωπαϊκού παιχνιδιού ετοιμάζονται να ολοκληρώσουν το σχέδιο δήμευσης της γης.
Το σχέδιο αυτό δεν ξεκίνησε χθες. Άρχισε από τότε που η Ελλάδα μπήκε στην ΕΟΚ χωρίς ποτέ ο λαός να ερωτηθεί. Ο αγροτικός τομέας τέθηκε από την αρχή σε ξεχωριστό πλαίσιο, με μια Κοινή Αγροτική Πολιτική που αποδείχτηκε «κοινή» μόνο για εκείνους που ήλεγχαν την παραγωγή σπόρων, μηχανημάτων, λιπασμάτων.
Οι Έλληνες παραγωγοί δέθηκαν χειροπόδαρα σε ένα σύστημα επιδοτήσεων που δεν ενίσχυε την αυτάρκειά τους, αλλά τους ανάγκαζε να εξαρτώνται από εισαγόμενα προϊόντα. Οι ίδιοι οι θεσμοί που υποσχέθηκαν στήριξη υπονόμευσαν την παραγωγική βάση της χώρας, κλείνοντας εργοστάσια, εκτινάσσοντας το κόστος και σπρώχνοντας τους αγρότες σε μια παγίδα χρέους που τους καταπίνει σήμερα.
Χρόνια τώρα, η Ελλάδα αδειάζει από νέους που θα συνέχιζαν το επάγγελμα των πατεράδων τους. Ολόκληρη η ύπαιθρος συρρικνώνεται καθώς το κράτος χτίζει μια οικονομία προσανατολισμένη αποκλειστικά στις πόλεις. Μια οικονομία που μετατρέπει τον αγρότη σε αριθμό, σε «κόστος», σε πρόβλημα που πρέπει να εξαλειφθεί.
Όμως τα πλήγματα δεν σταμάτησαν εκεί. Από την απαγόρευση του καψίματος των καλαμιών –μια πρακτική χιλιετιών που τώρα κηρύχθηκε «επικίνδυνη»– έως τους δορυφορικούς ελέγχους και την εξωφρενική αύξηση του κόστους ενέργειας, κάθε βήμα δείχνει ότι η χώρα συμπεριφέρεται σαν να θέλει να εξαφανίσει τον αγροτικό κόσμο.
Πουθενά δεν φαίνεται πιο καθαρά αυτό το σχέδιο όσο στη Θεσσαλία. Ο πάλαι ποτέ σιτοβολώνας της Ελλάδας μετατράπηκε σε πειραματικό πεδίο καταστροφής: υποσχέσεις για έργα που δεν έγιναν ποτέ, γεωτρήσεις που εξάντλησαν τον υδροφόρο ορίζοντα, φωτιές στα ημιορεινά, πλημμύρες που κατέστρεψαν χωριά ολόκληρα, ασθένειες που αποδεκάτισαν κοπάδια.
Κι από πάνω, η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε εύφορες εκτάσεις και ανεμογεννητριών σε βουνά που κάποτε φιλοξενούσαν ζωντανές κοινότητες. Όλα μοιάζουν σα να σπρώχνουν τη Θεσσαλία προς μια σταδιακή ερημοποίηση, σαν να προετοιμάζουν έναν τόπο που θα περάσει στα χέρια ξένων συμφερόντων την επόμενη μέρα.
Μέσα σε αυτό το περιβάλλον εκρήγνυται και το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ· ένα σκάνδαλο που λειτουργεί σαν διπλή λεπίδα: από τη μια, διασύρει δημόσια τους αγρότες, στερώντας τους την κοινωνική υποστήριξη· από την άλλη, καθυστερεί κρίσιμες πληρωμές, σπρώχνοντας χιλιάδες νοικοκυριά στον γκρεμό της χρεοκοπίας.
Κι όμως, το ίδιο αυτό σύστημα που παρακολουθεί από δορυφόρο αν ένα χωράφι οργώθηκε ή όχι, «δεν είδε» ποτέ τα χιλιάδες φανταστικά στρέμματα που δήλωναν οι ημέτεροι. Η επιλεκτική τύφλωση δεν είναι αδυναμία· είναι σχέδιο.
Την ίδια στιγμή, η τεχνολογία –η μεγάλη υπόσχεση του μέλλοντος– χρησιμοποιείται ως άλλοθι για να θεωρηθούν οι αγρότες ξεπερασμένοι. Αυτόνομα μηχανήματα, ψηφιακές εφαρμογές, αυτοματοποιημένα συστήματα παραγωγής: όλα συνθέτουν το αφήγημα μιας γεωργίας χωρίς ανθρώπους.
Και σε ένα τέτοιο κόσμο, ο αγρότης δεν είναι μόνο «περιττός». Είναι επικίνδυνος. Επικίνδυνος επειδή κατέχει γη που κάποιοι θέλουν. Επικίνδυνος επειδή γνωρίζει πώς παράγεται το φαγητό, πράγμα που του δίνει κάτι ανυπόφορο για τη λογική των υπερεθνικών μηχανισμών: αυτάρκεια. Μια λέξη που για τους παγκοσμιοποιητές είναι σχεδόν ύβρις.
Η σύγκρουση, λοιπόν, μοιάζει αναπόφευκτη. Οι κυβερνήσεις πιέζονται από τη μία πλευρά από τις δεσμεύσεις της λεγόμενης Agenda 2030 και από την άλλη από τις άμεσες ανάγκες μιας κοινωνίας που πεινάει.
Η βιασύνη να υλοποιηθούν αποφάσεις που αλλιώς θα χρειάζονταν δεκαετίες είναι ορατή παντού: στα μέτρα που λαμβάνονται μέσα σε μια νύχτα, στις αλλαγές που δεν εξηγούνται, στον φόβο που καλλιεργείται κάθε φορά που κάποιος τολμά να αντιδράσει.
Μπροστά σε όλα αυτά, ο αγώνας των Ελλήνων αγροτών δεν είναι συντεχνιακός. Είναι υπαρξιακός. Αφορά τη γη, το νερό, την ενέργεια, δηλαδή τα τρία θεμέλια της ανθρώπινης ζωής που αποσπώνται σήμερα από τα χέρια των λαών για να συγκεντρωθούν σε λίγες εταιρικές οντότητες. Αφορά το δικαίωμα ενός τόπου να υπάρχει. Να παράγει. Να τρέφεται. Αφορά την Ελλάδα ως ζωντανή χώρα και όχι ως γραφικό θέρετρο που απλώς φιλοξενεί ροές χρημάτων.
Κι αν κάποιοι γελούν με όσους μιλούν για σχέδια αφαίρεσης ιδιοκτησιών, για διεθνή δίκτυα ισχύος ή για την περιβόητη φράση του Σβαμπ περί ανθρώπων που «δεν θα έχουν τίποτα και θα είναι ευτυχισμένοι», η πραγματικότητα δεν τους αφήνει περιθώρια εφησυχασμού.
Διότι σήμερα, μπροστά στα μάτια μας, βλέπουμε ανθρώπους να χάνουν το χωράφι τους –το δικό τους μικρό κομμάτι πατρίδας– όχι επειδή ήταν αδιάφοροι ή ανίκανοι, αλλά επειδή κάποιοι αποφάσισαν πως δεν χρειάζονται πια.
Η Ελλάδα βρίσκεται σε ένα ιστορικό κατώφλι. Οι αγρότες της δίνουν έναν αγώνα άνισο, αλλά αναγκαίο· έναν αγώνα που μπορεί να καθορίσει αν αυτή η χώρα θα παραμείνει ζωντανή ή θα καταλήξει σε μια ψηφιακή βιτρίνα χωρίς ανθρώπους, χωρίς παραγωγή, χωρίς μέλλον.
Μπορεί να έρχεται ένα σοκ –κι ίσως να είναι αναπόφευκτο– αλλά μετά το σοκ, αν ο λαός σταθεί όρθιος, αν κρατήσει τη γη του, αν αντισταθεί, τότε υπάρχει ελπίδα. Γιατί μια Ελλάδα που διοικείται από Έλληνες και τρέφεται από τη δική της γη μπορεί να ξανασταθεί στα πόδια της.
Και αυτός ο αγώνας, όσο κι αν φαίνεται σήμερα χαμένος, μπορεί να αποδειχθεί η σπίθα που θα σώσει μια ολόκληρη χώρα.
