Γαλλία: Ο φόρος στους πλουσίους διχάζει την πολιτική σκηνή

Η Γαλλία βιώνει μια από τις πιο τεταμένες πολιτικές περιόδους των τελευταίων ετών, με τον νέο πρωθυπουργό Σεμπαστιέν Λεκορνί, μόλις 39 ετών, να αναλαμβάνει την εξουσία σε ένα περιβάλλον αβεβαιότητας. Είναι ο πέμπτος που αναλαμβάνει το αξίωμα σε λιγότερο από δύο χρόνια, γεγονός που αποτυπώνει τον βαθύ κατακερματισμό του πολιτικού σκηνικού. Το κοινοβούλιο παραμένει διαιρεμένο και η κυβέρνηση Μακρόν παλεύει να βρει τον τρόπο να περάσει τον κρίσιμο προϋπολογισμό του 2026 χωρίς να υποστεί μια καταστροφική πολιτική ήττα. Στην καρδιά της συζήτησης βρίσκεται ένα εκρηκτικό ερώτημα που συγκλονίζει το Παρίσι: πρέπει οι πλούσιοι να πληρώσουν περισσότερο για να καλυφθεί το τεράστιο δημοσιονομικό έλλειμμα;

Η Αριστερά, με μπροστάρηδες τους Σοσιαλιστές, προωθεί την εφαρμογή του λεγόμενου «φόρου Ζούκμαν», που προβλέπει συντελεστή 2% σε περιουσίες άνω των 100 εκατομμυρίων ευρώ. Στόχος είναι περίπου 1.800 υπερ-πλούσιοι Γάλλοι, ανάμεσά τους και ο μεγιστάνας της LVMH, Μπερνάρ Αρνό, ο οποίος έχει ήδη προειδοποιήσει ότι ένα τέτοιο μέτρο θα καταστρέψει την οικονομία και θα αποθαρρύνει τις επενδύσεις. Από την άλλη πλευρά, το Εθνικό Μέτωπο της Μαρίν Λεπέν προτείνει μια πιο ήπια εκδοχή, που θα επικεντρώνεται αποκλειστικά στις χρηματοοικονομικές περιουσίες, αφήνοντας εκτός την κύρια κατοικία και προστατεύοντας τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Ακόμη και βουλευτές του κεντρώου χώρου δηλώνουν πλέον ότι η φορολόγηση της «ανενεργής» ή «αδρανής» περιουσίας είναι αναγκαία για να σταλεί ένα μήνυμα δικαιοσύνης προς την κοινωνία που δοκιμάζεται.

Στους δρόμους, οι διαδηλώσεις είναι μαζικές και το μήνυμα απλό: «Πάρτε από τους πλούσιους». Οι πολίτες εμφανίζονται σαφώς υπέρ ενός νέου φόρου πλούτου. Σε έρευνα της Ifop, το 85% των Γάλλων τάσσεται υπέρ της φορολόγησης των υπερ-πλουσίων, ενώ η στήριξη καταγράφεται ακόμη και μεταξύ των ψηφοφόρων του κεντρώου κόμματος του Εμανουέλ Μακρόν. Η πίεση που ασκεί η κοινωνία είναι ασφυκτική, καθώς τα τελευταία χρόνια η φτώχεια αυξήθηκε αισθητά, παρά τη μείωση της ανεργίας και τις επενδύσεις που διαφημίζει ο πρόεδρος. Ο ίδιος, ωστόσο, έχει στιγματιστεί ως «πρόεδρος των πλουσίων» μετά τη μείωση του φόρου πλούτου το 2017, κίνηση που άφησε έντονο πολιτικό αποτύπωμα και επιβαρύνει την εικόνα του σήμερα.

Ο νέος πρωθυπουργός βρίσκεται έτσι αντιμέτωπος με ένα πολιτικό αδιέξοδο. Αν αρνηθεί να προχωρήσει σε παραχωρήσεις, κινδυνεύει να βρεθεί αντιμέτωπος με πρόταση δυσπιστίας, είτε από την Αριστερά είτε από τη Δεξιά. Αν, αντιθέτως, αποδεχθεί την επιβολή ενός φόρου στους πλουσίους, τότε θα αναιρέσει τον φιλοεπιχειρηματικό πυρήνα της πολιτικής Μακρόν, που στηρίχθηκε στην προσέλκυση επενδύσεων και στη μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης των υψηλών εισοδημάτων. Το δίλημμα είναι ασφυκτικό και οι ισορροπίες λεπτές.

Σύμφωνα με το Bloomberg, οι οικονομολόγοι προειδοποιούν ότι μια υπερβολική φορολόγηση μπορεί να οδηγήσει σε φυγή κεφαλαίων, με σοβαρές συνέπειες για την ανάπτυξη, ενώ η απουσία μέτρων θα οξύνει τη λαϊκή δυσαρέσκεια και θα τροφοδοτήσει μια κοινωνική έκρηξη με απρόβλεπτες συνέπειες. Η συζήτηση στη Γαλλία έχει ξεφύγει από τα όρια μιας απλής οικονομικής αντιπαράθεσης και αγγίζει τον πυρήνα της κοινωνικής συνοχής. Η απαίτηση για «φορολογική δικαιοσύνη» δεν εκφράζεται μόνο από τους διαδηλωτές αλλά και από πλατιά κοινωνικά στρώματα που αισθάνονται ότι σηκώνουν δυσανάλογο βάρος, ενώ οι πλούσιοι παραμένουν προστατευμένοι.

Το παράδειγμα αυτό αγγίζει και την Ελλάδα, όπου η ανισότητα έχει ενταθεί, οι φόροι και οι λογαριασμοί πιέζουν κυρίως τη μεσαία τάξη, ενώ ο μεγάλος πλούτος παραμένει σχεδόν ανέγγιχτος. Το ερώτημα ποιος πληρώνει πραγματικά το κόστος της κρίσης και ποιος μένει στο απυρόβλητο είναι εξίσου επίκαιρο και στη χώρα μας. Η γαλλική εμπειρία δείχνει ότι η πολιτική ατζέντα μπορεί να ανατραπεί από την κοινωνική πίεση και ότι η έννοια της φορολογικής δικαιοσύνης μπορεί να αποκτήσει δυναμική που υπερβαίνει τα κομματικά σύνορα.

Το μόνο βέβαιο είναι πως στη Γαλλία, είτε με τη μορφή του «φόρου Ζούκμαν», είτε με πιο μετριοπαθή σχήματα, η ιδέα μιας νέας φορολόγησης των πλουσίων κερδίζει καθημερινά έδαφος. Και όσο το πολιτικό σύστημα αδυνατεί να βρει συναινετική λύση, τόσο πιο πιθανό γίνεται να υιοθετηθεί το μέτρο που θεωρείται το πιο απλό και συμβολικό: να πληρώσουν οι πλούσιοι.