Η ανάδειξη Πιερρακάκη στο Eurogroup δοκιμάζει τα όρια της ελληνικής επιρροής στην ευρωζώνη

Η εκλογή του υπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κυριάκου Πιερρακάκη στην προεδρία του Eurogroup συνιστά αναμφίβολα μια ουσιαστική επιτυχία για την Ελλάδα και την παρούσα κυβέρνηση, ξεχωρίζοντας έντονα από μια μακρά περίοδο επικοινωνιακών υπερβολών που χαρακτήρισαν το Μέγαρο Μαξίμου τα τελευταία έξι χρόνια.

Παρά τη θετική συμβολική και πολιτική φόρτιση, η πραγματική αξία της ανάδειξης αυτής θα κριθεί στην πράξη, μέσα από τις σύνθετες ισορροπίες στο εσωτερικό της ευρωζώνης και τις πιέσεις που ασκούνται στην Ευρωπαϊκή Ένωση από το διεθνές περιβάλλον, όπου ο ρόλος του προέδρου του Eurogroup παραμένει κατ’ ανάγκην περιορισμένος.

Η πρώτη σοβαρή δοκιμασία που θα αντιμετωπίσει ο κ. Πιερρακάκης αφορά τη διαχείριση των δεσμευμένων ρωσικών κεφαλαίων και την αξιοποίησή τους υπέρ της Ουκρανίας. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου καλείται να χαράξει το αρχικό νομικό πλαίσιο, ενώ στη συνέχεια το Eurogroup, σε άτυπο επίπεδο, και το ECOFIN, θεσμικά, θα αναζητήσουν λύσεις για την κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού του Κιέβου, που για την περίοδο 2026-2027 εκτιμάται στα 210 δισ. ευρώ. Στο τραπέζι βρίσκονται δύο βασικές επιλογές: ένα δάνειο επανορθώσεων με εγγύηση τα ρωσικά κεφάλαια και ο κοινός δανεισμός μέσω των δυνατοτήτων του ισχύοντος Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου, εφόσον υπάρξει ομοφωνία των 27 κρατών-μελών.

Ανεξαρτήτως της τελικής επιλογής ή του συνδυασμού λύσεων, συμπεριλαμβανομένων και διμερών συνεισφορών, θα απαιτηθούν επίπονες διαβουλεύσεις για τη δίκαιη κατανομή των βαρών. Παράλληλα, θα τεθεί το ζήτημα της τύχης των διμερών επενδυτικών συμφωνιών με τη Ρωσία, ενώ ο πρόεδρος του Eurogroup θα βρεθεί στην πρώτη γραμμή των συζητήσεων με τις χώρες του G7 για τον επιμερισμό του κόστους σε παγκόσμιο επίπεδο. Διπλωματικές πηγές εκτιμούν ότι οι καθυστερήσεις είναι σχεδόν βέβαιες, γεγονός που ενδέχεται να οδηγήσει την Ένωση σε προσωρινές χρηματοδοτικές λύσεις μέχρι να επιτευχθεί συναίνεση, με το ΔΝΤ να επιμένει στην ανάγκη πλήρους ευρωπαϊκής στήριξης της Ουκρανίας για ολόκληρο το 2026.

Η δεύτερη απειλή αφορά την αντίδραση της Ρωσίας στις ευρωπαϊκές αποφάσεις. Είτε μέσω άμεσων αντιμέτρων κατά ευρωπαϊκών τραπεζών είτε με τη συντήρηση ενός κλίματος αβεβαιότητας, το Κρεμλίνο μπορεί να προκαλέσει πιέσεις στο ευρώ. Το δίλημμα είναι σύνθετο, καθώς οι Βρυξέλλες προχωρούν σε αυστηρότερα μέτρα, ακόμη και για τον ρωσικό «σκιώδη στόλο», την ώρα που η Μόσχα χρειάζεται τα έσοδα από τους υδρογονάνθρακες για τη στήριξη της οικονομίας και της πολεμικής της μηχανής.

Τρίτο μέτωπο συνιστά η εύθραυστη σχέση της Ε.Ε. με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Στους κύκλους της αμυντικής βιομηχανίας συζητείται ολοένα και πιο έντονα το ενδεχόμενο χρήσης των δεσμευμένων ρωσικών κεφαλαίων για την αγορά αμερικανικών οπλικών συστημάτων, κατά το πρότυπο ειδικών προγραμμάτων του ΝΑΤΟ. Ένα τέτοιο σενάριο, εάν υλοποιηθεί εντός του 2026, θα δημιουργήσει νέο χρηματοδοτικό κενό στην Ευρώπη, αυξάνοντας τις υποχρεώσεις των κρατών της ευρωζώνης.

Την ίδια στιγμή, το Eurogroup θα πρέπει να παρακολουθεί τις εμπορικές εντάσεις με τις ΗΠΑ, παρά τη συμφωνία του περασμένου καλοκαιριού. Οι συζητήσεις για δασμούς και ποσοστώσεις παραμένουν ανοιχτές, με τη Γαλλία να εισηγείται χρονικούς περιορισμούς στις όποιες συμφωνίες.

Η τέταρτη και ίσως πιο μακροπρόθεσμη πρόκληση αφορά τις διαπραγματεύσεις για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2028-2034, ύψους περίπου 2 τρισ. ευρώ. Η Κομισιόν επιδιώκει συμφωνία έως τον Δεκέμβριο του 2026, ωστόσο Γαλλία, Ιταλία και κυρίως Γερμανία εμφανίζονται απρόθυμες να δεσμευτούν σε αυστηρά χρονοδιαγράμματα. Το Βερολίνο επιθυμεί περισσότερο χρόνο, ώστε να προωθήσει αλλαγές στην Κοινή Αγροτική Πολιτική, προκαλώντας αντιδράσεις από τις χώρες του Νότου, ενώ το «μπλοκ των πλουσίων» πιέζει για τη διατήρηση των δημοσιονομικών διορθώσεων υπέρ του.

Σε πολιτικό επίπεδο, η πορεία του κ. Πιερρακάκη συνδέεται και με τη στρατηγική συνεννόηση Αθήνας – Βερολίνου, που διευκόλυνε την εκλογή του. Η στάση της Γερμανίας στο θέμα των ρωσικών κεφαλαίων και το χρονοδιάγραμμα του ΠΔΠ θα επηρεάσουν καθοριστικά τόσο τις διμερείς σχέσεις όσο και τη θητεία του, ιδίως αν οι τελικές αποφάσεις συμπέσουν με την ελληνική προεδρία της Ε.Ε. το δεύτερο εξάμηνο του 2027.