Η Αθήνα ανοίγει δίαυλο με Τρίπολη: Στο τραπέζι το μεταναστευτικό και η αποκατάσταση διπλωματικών σχέσεων

Η Ελλάδα φαίνεται αποφασισμένη να επανασυνδεθεί με τη Λιβύη, δρομολογώντας την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων και αναζητώντας κοινό έδαφος για την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού προβλήματος που εκκινεί από τη Βόρεια Αφρική. Η κυβέρνηση εξετάζει σοβαρά το ενδεχόμενο αποστολής υψηλόβαθμου κλιμακίου στην Τρίπολη, ωστόσο μέχρι στιγμής δεν έχουν οριστεί συγκεκριμένες ημερομηνίες ή πρόσωπα που θα συμμετάσχουν στην αποστολή.

Στον πυρήνα της πρωτοβουλίας βρίσκεται η ανάγκη να υπάρξει ένας λειτουργικός και σταθερός δίαυλος επικοινωνίας με τις αρχές της Λιβύης, με κύριο ζητούμενο την από κοινού αντιμετώπιση των παράτυπων μεταναστευτικών ροών που διοχετεύονται μέσω της λιβυκής επικράτειας προς την Ευρώπη, και κυρίως προς την Ελλάδα. Η Λιβύη αποτελεί κομβικό σημείο διέλευσης για χιλιάδες ανθρώπους που επιχειρούν να περάσουν στη Δύση, και η Αθήνα επιδιώκει να διαμορφώσει συνθήκες συνεργασίας που θα επιτρέψουν την ανάσχεση αυτών των ροών.

Παρά τη συνεχιζόμενη αστάθεια στην πρωτεύουσα της Λιβύης, εξαιτίας των εσωτερικών συγκρούσεων και της έλλειψης ενός ενιαίου, αναγνωρισμένου πολιτικού κέντρου, τα συναρμόδια ελληνικά υπουργεία έχουν ήδη ανοίξει γραμμή επικοινωνίας με στόχο την αξιολόγηση των δεδομένων και την προετοιμασία μιας στοχευμένης αποστολής μόλις οι συνθήκες το επιτρέψουν. Η ελληνική πλευρά επιδιώκει να στείλει το μήνυμα ότι είναι παρούσα στις εξελίξεις της περιοχής και έτοιμη να συμβάλει εποικοδομητικά στη σταθερότητα και τη συνεργασία.

Η πρόθεση της Αθήνας να ξαναχτίσει δίαυλο επικοινωνίας με τη Λιβύη ενισχύεται από ένα νέο, θετικότερο κλίμα που φαίνεται να διαμορφώνεται από την πλευρά της Τρίπολης. Το τελευταίο διάστημα, η Λιβύη έχει υιοθετήσει μια πιο ήπια στάση απέναντι στην Ελλάδα, γεγονός που δεν περνά απαρατήρητο από την ελληνική διπλωματία. Ενδεικτικό είναι ότι δεν υπήρξε καμία επίσημη αντίδραση από τη λιβυκή πλευρά στον πρόσφατο Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό που ανακοινώθηκε από την ελληνική κυβέρνηση, ούτε και στις σεισμικές έρευνες που ξεκίνησαν νοτίως της Κρήτης από την αμερικανική εταιρεία Chevron. Η στάση αυτή εκλαμβάνεται ως σιωπηρή αποδοχή ή, τουλάχιστον, ως ένδειξη διάθεσης αποκλιμάκωσης και ενδεχόμενης επαναπροσέγγισης.

Η Ελλάδα ενισχύει τις προσπάθειές της για επαναπροσέγγιση με τη Λιβύη, καθώς το κλίμα που διαμορφώνεται από την πλευρά της Τρίπολης θεωρείται θετικότερο από ποτέ. Η στροφή αυτή επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι η Λιβύη δεν αντέδρασε ούτε στον πρόσφατο Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό της Ελλάδας ούτε στις σεισμικές έρευνες νοτίως της Κρήτης από την Chevron, γεγονότα που στο παρελθόν θα είχαν προκαλέσει έντονη ρητορική. Η ελληνική κυβέρνηση ερμηνεύει αυτή τη σιωπή ως σήμα αποστασιοποίησης της Λιβύης από τις τουρκικές θέσεις.

Την εικόνα αυτή ενισχύει και η πρόσφατη απόφαση της Λιβύης να προχωρήσει μόνη της στη δημοπράτηση θαλάσσιων περιοχών για ενεργειακή εκμετάλλευση, αγνοώντας στην πράξη το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο – ένα σύμφωνο που η Αθήνα θεωρεί νομικά άκυρο και ανυπόστατο. Η κίνηση αυτή αντιμετωπίζεται από την ελληνική πλευρά ως έμμεση αποδοκιμασία του τουρκικού αφηγήματος στην Ανατολική Μεσόγειο και ως ένδειξη πως η Τρίπολη είναι πλέον ανοιχτή σε νέες ισορροπίες.

Πέρα από το φλέγον ζήτημα του μεταναστευτικού, που παραμένει στην κορυφή της ατζέντας, η Ελλάδα επιδιώκει να επεκτείνει τη συζήτηση με τη Λιβύη σε πιο στρατηγικά πεδία, όπως η ενεργειακή συνεργασία και η οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών βάσει του Διεθνούς Δικαίου. Αν και οι διαπραγματεύσεις βρίσκονται ακόμη σε πρώιμο στάδιο, στην Αθήνα υπάρχει η πεποίθηση ότι το έδαφος είναι πρόσφορο για τη θεμελίωση μιας πιο σταθερής και επωφελούς σχέσης. Ο στόχος είναι ξεκάθαρος: να γυρίσει σελίδα και να αφήσει πίσω τις εντάσεις και τις δυσπιστίες του παρελθόντος. Οι συγκυρίες φαίνεται να συντάσσονται με αυτή την προοπτική – και η στιγμή για ένα νέο ξεκίνημα ίσως είναι τώρα.