Η ΕΚΤ ετοιμάζει το ψηφιακό ευρώ – Στόχος η επανάσταση στις πληρωμές

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) προετοιμάζει το έδαφος για το ψηφιακό ευρώ, φιλοδοξώντας να φέρει ριζικές αλλαγές στην αγορά των πληρωμών, παρόλο που ένα σημαντικό μέρος του κοινού παραμένει επιφυλακτικό ή και αδιάφορο.

Εσωτερικά έγγραφα της ΕΚΤ, που αποκαλύφθηκαν στο POLITICO, δείχνουν πως η Τράπεζα θέλει το σύστημα του ψηφιακού ευρώ να είναι σε θέση να διαχειριστεί περισσότερες από 50 δισεκατομμύρια συναλλαγές ετησίως από την πρώτη κιόλας ημέρα λειτουργίας του.

Μια τόσο μεγάλη δυνατότητα επεξεργασίας υποδηλώνει ότι η ΕΚΤ βλέπει το ψηφιακό ευρώ ως βασικό μοχλό μετασχηματισμού της αγοράς λιανικών πληρωμών. Αν το σύστημα λειτουργήσει στο μέγιστο των δυνατοτήτων του, θα μπορούσε να αποσπάσει πάνω από το ένα τρίτο των συναλλαγών που σήμερα πραγματοποιούνται με κάρτες πληρωμών.

Σύμφωνα με παρουσίαση της ομάδας ψηφιακού ευρώ προς το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ τον περασμένο μήνα, το νέο σύστημα θα πρέπει να μπορεί να υποστηρίξει 50,5 δισεκατομμύρια συναλλαγές ετησίως. Όπως αναφέρουν δύο αξιωματούχοι, δεν πρόκειται για πρόβλεψη ή στόχο, αλλά για μια ενδεικτική εκτίμηση των δυνατοτήτων του έργου.

Για να κατανοηθεί το μέγεθος, το 2024 πραγματοποιήθηκαν 84,6 δισ. συναλλαγές με κάρτες, αξίας περίπου €3,2 τρισ., σε όλη την ευρωζώνη. Αν το ψηφιακό ευρώ κυκλοφορήσει το 2028 – το νωρίτερο πιθανό σενάριο – και με ετήσια αύξηση των συναλλαγών με κάρτες κατά 10%, τότε θα μιλάμε για σχεδόν 125 δισ. συναλλαγές το 2028. Σ’ αυτό το σενάριο, το ψηφιακό ευρώ θα μπορούσε να κατακτήσει μερίδιο αγοράς της τάξης του 40%.

Η κίνηση αυτή της ΕΚΤ έχει και γεωπολιτική διάσταση. Σήμερα, ένα μεγάλο μέρος των προμηθειών πληρωμών καταλήγει σε αμερικανικές εταιρείες, όπως η Visa και η Mastercard, καθώς και σε άλλες fintech εκτός Ευρώπης. Πάνω από τα δύο τρίτα των συναλλαγών με κάρτα στην ευρωζώνη διεκπεραιώνονται μέσω διεθνών σχημάτων πληρωμών, ενώ περισσότερες από τις μισές χώρες της ΕΕ βασίζονται εξ ολοκλήρου σε εξωευρωπαϊκές λύσεις.

Η ΕΚΤ δεν έχει δημοσιεύσει ποτέ εκτιμήσεις για το πιθανό μερίδιο αγοράς του ψηφιακού ευρώ, επιμένοντας πως δεν σκοπεύει να υποκαταστήσει τις ιδιωτικές λύσεις πληρωμών. Ωστόσο, τα μεγέθη που αποκαλύπτονται δημιουργούν πίεση στον ιδιωτικό τομέα.

Η ΕΚΤ αρνήθηκε να σχολιάσει τις αποκαλύψεις.

Εάν επιβεβαιωθεί το σχέδιο για ευρεία και ταχεία υιοθέτηση του ψηφιακού ευρώ, οι καταναλωτές μπορεί να δουν χαμηλότερες τιμές και η Ευρώπη να ενισχύσει την τεχνολογική της αυτονομία. Ωστόσο, οι πάροχοι πληρωμών δεν φαίνεται να συμμερίζονται τον ενθουσιασμό.

Οργανώσεις του κλάδου, όπως η Payments Europe, προειδοποιούν ότι το ψηφιακό ευρώ θα μπορούσε να καταστρέψει τα μοντέλα εσόδων που βασίζονται στις κάρτες, ειδικά εάν οι βασικές υπηρεσίες του προσφέρονται δωρεάν. Παράλληλα, η εκτεταμένη χρήση του σε συναλλαγές σημαίνει ότι οι πολίτες μπορεί να επιλέξουν να κρατούν χρήματα σε ηλεκτρονικά πορτοφόλια, αποσύροντας καταθέσεις από το τραπεζικό σύστημα.

«Ο αντίκτυπος στις αποταμιευτικές και λιανικές τράπεζες θα εξαρτηθεί από τα όρια κατοχής που θα θέσει η ΕΚΤ και από το επιχειρηματικό μοντέλο του ψηφιακού νομίσματος», δήλωσε ο Diederik Bruggink, ανώτερος διευθυντής πληρωμών και καινοτομίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση Αποταμιευτικών Τραπεζών. Όσο υψηλότερα είναι τα όρια κατοχής και όσο χαμηλότερα τα τέλη διατραπεζικών συναλλαγών, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η πίεση για τις τράπεζες, εξήγησε.

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών, τα τέλη και οι προμήθειες αντιστοιχούν περίπου στο 30% των καθαρών λειτουργικών εσόδων των τραπεζών στην Ευρώπη, με τις πληρωμές να καλύπτουν πάνω από το ένα τέταρτο αυτών.

Η ΕΚΤ, από την πλευρά της, υποστηρίζει ότι το ψηφιακό ευρώ μπορεί να προσφέρει νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες για τους εγχώριους παρόχους υπηρεσιών πληρωμών. Οι τράπεζες μπορούν να λειτουργούν ως πάροχοι πορτοφολιών και να δημιουργήσουν επιπλέον υπηρεσίες, διατηρώντας έτσι πελάτες που διαφορετικά θα στρέφονταν σε τεχνολογικούς κολοσσούς, όπως οι Big Tech.

Διχασμένος ο κόσμος

Το ερώτημα, ωστόσο, παραμένει: Θα ενδιαφερθεί τελικά το κοινό; Αν και η αρχική ανταπόκριση υπήρξε χλιαρή, πρόσφατες έρευνες δείχνουν αυξανόμενη επίγνωση και προθυμία.

Έρευνα της BearingPoint τον Φεβρουάριο έδειξε ότι το 1/3 των πολιτών της ευρωζώνης δηλώνει πρόθυμο να χρησιμοποιήσει το ψηφιακό ευρώ — ένα ποσοστό που ενδέχεται να αυξηθεί με την αλλαγή γενεών. Αντίθετα, μελέτη της Payments Europe αποκάλυψε ότι το 56% των καταναλωτών δηλώνει αβέβαιο κατά πόσο θα το χρησιμοποιούσε ποτέ.

Αν και η τελική απόφαση για την κυκλοφορία ενός ψηφιακού νομίσματος από την κεντρική τράπεζα απαιτεί νομοθεσία από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, οι τεχνικές εργασίες προχωρούν με ταχείς ρυθμούς.

Στην ίδια παρουσίαση προς το ΔΣ της ΕΚΤ, η ομάδα του ψηφιακού ευρώ πρότεινε την έγκριση κονδυλίου σχεδόν €1,5 δισ. για την υλοποίηση του έργου, εφόσον ξεπεραστούν τα νομοθετικά εμπόδια.