Η Ελλάδα της ύλης αναζητά τη χαμένη πνευματική της ηγεσία
Κάθε μέρα αναζητούμε το νέο, ψάχνουμε τι μας λείπει, προσπαθώντας να γεμίσουμε ένα κενό που δεν έχει μόνο υλικά χαρακτηριστικά. Ψάχνουμε μια ηγεσία που να τοποθετεί πρώτα το άυλο πάνω από το υλικό. Και όταν λέμε «άυλο», εννοούμε όλα όσα δεν αγγίζουμε με τις αισθήσεις μας, αλλά με την καρδιά και τη σκέψη μας: την πίστη σε αξίες, την προσήλωση στον πολιτισμό, τη φροντίδα για τη διατήρηση της πνευματικής μας κληρονομιάς.
Άυλο είναι το σύνορο που ορίζει τη συνείδηση ενός έθνους, η πίστη στο ανθρώπινο κεφάλαιο της παράδοσης, των γραμμάτων και των τεχνών. Είναι η προστασία των πνευματικών φάρων της Ορθοδοξίας μας, όπως η Αγία Σοφία, η Μονή Σινά, το Οικουμενικό Πατριαρχείο και οι ιστορικοί μας ναοί και μοναστήρια.
Το μεγαλείο δεν είναι αντικείμενο που μπορείς να αγγίξεις ή να γευτείς. Είναι κάτι που νιώθεις, κάτι που κλείνεις τα μάτια για να το ονειρευτείς. Και για να το συλλάβουμε, πρέπει πρώτα να κοιτάξουμε μέσα μας, καθώς οι απαντήσεις έξω μας σπανίζουν.
Στο παρελθόν υπήρξαν ηγέτες που καθοδηγούσαν την πολιτική όχι μόνο με βάση την τρέχουσα πραγματικότητα, αλλά με γνώμονα τις αόρατες φωνές της συνείδησης και της ιστορίας. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, για παράδειγμα, διαμόρφωνε πολιτική μέσα από τη σκέψη των αρχαίων φιλοσόφων και την ιστορική μνήμη του έθνους, μεταφράζοντας τον Θουκυδίδη και δίνοντας βάθος στις αποφάσεις του.
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής βασιζόταν στην αρετή και τις ηθικές αρχές της ελληνικής παράδοσης, ενώ ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος έγραψε μια μοναδική ιστορία του ευρωπαϊκού πνεύματος. Ο Κωνσταντίνου Τσάτσος ακτινοβολούσε πνευματικά, και ο Χατζιδάκης εμπνεόταν από την ελληνική ιστορία για να δημιουργήσει έργα που συνέδεαν το έθνος με τις ρίζες του. Στον χώρο της τέχνης και της λογοτεχνίας, ο Θεοδωράκης και ο Ελύτης έγραψαν για τον Ήλιο της Δικαιοσύνης και τη Μυρσίνη, δίνοντας στο συλλογικό όνειρο των Ελλήνων πνοή και νόημα.
Αυτοί οι άνθρωποι κατάφερναν να ενώσουν τα μικρά όνειρα των πολιτών και να τα κάνουν ένα μεγάλο όραμα. Η Ελλάδα ήταν για αυτούς μια αφηρημένη, αλλά ταυτόχρονα ζωντανή έννοια, που υπερέβαινε την καθημερινή ύλη και το προσωρινό. Το συλλογικό πνεύμα υπερίσχυε της ύλης, οι ιδέες υπερκάλυπταν την ασήμαντη καθημερινότητα και η εθνική συνείδηση επικρατούσε των ατομικών συμφερόντων.
Η σημερινή πολιτική σκηνή
Σήμερα, όμως, η εικόνα είναι διαφορετική. Η πολιτική μας τάξη προσφέρει άφθονη ύλη και ελάχιστο πνεύμα. Πολιτικοί και αξιωματούχοι συζητούν για το δημογραφικό σαν να είναι ένα διεθνές τεχνοκρατικό ζήτημα, αγνοώντας ότι η διατήρηση του ελληνικού πνεύματος είναι βαθιά ταυτοτική και εσωτερική υπόθεση του ίδιου του έθνους. Δεν πρόκειται για αριθμούς γεννήσεων, αλλά για τη συνέχεια ενός πολιτισμικού και πνευματικού συνόλου, για γενιές που θα φέρουν το ελληνικό πνεύμα στον χρόνο.
Κοιτάζοντας τα ΜΜΕ, βλέπουμε μια επικαιρότητα γεμάτη επιδόματα, επιστροφές ενοικίων, επιδοτήσεις για αγρότες, παροχές για συνταξιούχους, με κύριο μέλημα να διατηρηθεί η καθημερινή ανακούφιση και όχι η πνευματική ανύψωση.
Ταυτόχρονα, η Τεχνητή Νοημοσύνη παρουσιάζεται ως ιδεολογία της εποχής, αντικαθιστώντας την ανθρώπινη κρίση και την προσωπική σκέψη με αλγορίθμους που χρησιμοποιούν την ανθρώπινη γνώση του παρελθόντος για να «λύσουν προβλήματα» του μέλλοντος. Ένα συνεχές κυνήγι υλικών αγαθών, επιδομάτων και παροχών, μια ατέρμονη ύλη χωρίς πνεύμα, κυριαρχεί.
Αυτό που ζούμε θυμίζει έναν κακό κομμουνισμό: κλειστές ελίτ πολιτικών και επιχειρηματιών που νέμονται τον πλούτο, χωρίς σεβασμό στον άνθρωπο, και αναδιανέμουν τη φτώχεια μέσα από παροχές, παρακρατώντας τον πολίτη σε ρόλο υπηκόου και επαίτη.
Η αποστολή της πολιτικής δεν είναι απλά να παρέχει επιδόματα ή προσωρινές λύσεις, αλλά να ανυψώνει τον πολίτη. Η πολιτική πρέπει να εντάσσεται σε ένα πλαίσιο ιδεών που δίνει ελευθερία, δημιουργικότητα και πνευματική ανάπτυξη.
Δεν πρέπει να μετατρέπει τον πολίτη σε όμηρο ενός συστήματος ψήφου-εξουσίας, ούτε να τον εγκλωβίζει στην επιφανειακή γνώση που προσφέρει η ψηφιακή εποχή, απομακρύνοντάς τον από τα βιβλία και τη σκέψη. Αν ο άνθρωπος προορίζεται μόνο για κατανάλωση και υπακοή στην ύλη, τότε η διαφορά ανάμεσα σε αυτόν και στα ζώα εξαλείφεται.
Η νέα διαχωριστική γραμμή της εποχής μας βρίσκεται εδώ: μεταξύ της ανθρώπινης σκέψης που ανυψώνεται πέρα από τα αισθητά όρια και της επιφανειακής, υλιστικής καθημερινότητας που κυριαρχεί στις κοινωνίες μας. Η πρόκληση είναι να επιλέξουμε να ζήσουμε ως ελεύθερες ψυχές, να αφήσουμε πίσω τον υλισμό και να δημιουργήσουμε κοινωνίες που στηρίζουν τη δημιουργικότητα, την έμπνευση και την πνευματική ανύψωση.
Η Ελλάδα μεγαλούργησε μέσα από τις ιδέες, τον οικουμενικό ανθρωπισμό και την πνευματική κληρονομιά της και όχι μέσα από παροχές ή πλούτο. Το μέλλον μας εξαρτάται από το αν θα επαναφέρουμε το πνεύμα ως κύριο συστατικό της πολιτικής και κοινωνικής ζωής.
Η πρόκληση είναι να ενώσουμε ξανά τα όνειρα του ελληνικού λαού σε ένα μεγάλο όραμα που υπερβαίνει την ύλη και αγκαλιάζει την ψυχή, το πνεύμα και την ιστορία μας.
