Η επιβίωση των ευρωπαϊκών κοινωνιών τίθεται υπό αμφισβήτηση
Η Ευρώπη δείχνει σήμερα να πορεύεται προς δύο αντίθετες κατευθύνσεις, εγκλωβισμένη σε μια ιστορική αντίφαση που ανατρέπει θεμελιώδεις βεβαιότητες δεκαετιών. Η απόφαση της Γερμανίας να επαναφέρει την υποχρεωτική θητεία με στόχο τη συγκρότηση ενός στρατεύματος που θα αγγίζει σχεδόν τις 800.000 άνδρες προϊδεάζει για μια νέα εποχή στρατιωτικοποίησης.
Μια κίνηση που ανακαλεί μνήμες περασμένων εποχών και προϊδεάζει, με τρόπο σχεδόν κυνικό, για την προετοιμασία ενός μελλοντικού ευρωπαϊκού μετώπου απέναντι στη Ρωσία.
Για να φτάσει σε αυτή την επιλογή, το Βερολίνο εγκατέλειψε το βασικό συστατικό της μεταπολεμικής ευημερίας του: τη φθηνή ενέργεια. Η ακύρωση αυτής της σταθεράς αποδυναμώνει το βιομηχανικό μοντέλο όλης της Ευρώπης.
Η οικονομική ισχύς που για δεκαετίες αποτέλεσε το διακριτικό γνώρισμα της ΕΕ συρρικνώνεται, την ώρα που οι Βρυξέλλες διακηρύσσουν ότι η αμυντική βιομηχανία θα αποτελέσει τον νέο πυλώνα ανάπτυξης. Μια διατύπωση που ισοδυναμεί με παραδοχή: η ευρωπαϊκή πυξίδα δεν δείχνει πλέον την ειρήνη.
Οι κοινωνικές συνέπειες μιας οικονομικής κατάρρευσης
Για να χρηματοδοτήσει αυτή τη μετάβαση σε μια στρατιωτικοποιημένη οικονομία, η Ευρωπαϊκή Ένωση εξετάζει μέτρα που μέχρι πριν λίγα χρόνια θα θεωρούνταν αδιανόητα: βαριές επιβαρύνσεις στην κατοχή και μεταβίβαση ακινήτων. Η στέγη, ήδη απρόσιτη για εκατομμύρια νέους, μετατρέπεται σε μακρινό όνειρο.
Η καθημερινότητα των νεότερων Ευρωπαίων περιορίζεται σε μικρά διαμερίσματα, μισθούς που δεν καλύπτουν το κόστος ζωής και σε ένα γενικευμένο περιβάλλον εργασιακής αβεβαιότητας που αποθαρρύνει τη δημιουργία οικογένειας. Η κοινωνική συνοχή κλονίζεται, η εγκληματικότητα αυξάνεται, οι ανθρώπινες σχέσεις αποδυναμώνονται.
Την ίδια στιγμή, μια νέα μορφή ταξικού διχασμού αναδύεται. Η ευρωπαϊκή γραφειοκρατία, τα λόμπι, η πολιτική ελίτ και οι οικονομικά ισχυροί δείχνουν να ζουν σε παράλληλη πραγματικότητα, αποκομμένοι από τις ζωές των υπολοίπων. Η απόσταση αυτή δεν είναι μόνο οικονομική. Είναι ιδεολογική, πολιτισμική, θεσμική.
Μέσα σε αυτό το κλίμα, γεννιέται ένα κρίσιμο ερώτημα για τους νέους που θα κληθούν να υπηρετήσουν τη νέα υποχρεωτική στράτευση: ποιο ακριβώς μέλλον καλούνται να υπερασπιστούν;
Ένα μέλλον που τους αποκλείει από την ιδιοκτησία, τους φορολογεί ασφυκτικά και δεν τους προσφέρει καμία συμμετοχή στην πολιτική λήψη αποφάσεων; Ή την προοπτική μιας ζωής όπου, αν επιστρέψουν ζωντανοί από το μέτωπο, θα βρεθούν πάλι εγκλωβισμένοι σε έναν φαύλο κύκλο υπερφορολόγησης και κοινωνικής αστάθειας;
Η Τουρκία σε γεωπολιτική παγίδα
Την ίδια ώρα, η Τουρκία εισέρχεται σε μια περίοδο κλιμακούμενης ασφυξίας, αποτέλεσμα της λεγόμενης «επιτήδειας ουδετερότητας» που υιοθέτησε τα τελευταία χρόνια. Η στρατηγική αυτή, που αρχικά της επέτρεψε να ισορροπεί ανάμεσα σε ανταγωνιστικά μπλοκ, τώρα επιστρέφει ως πλήγμα.
Η Κυπριακή Δημοκρατία προχωρά με αποφασιστικότητα στη διαμόρφωση ΑΟΖ με τον Λίβανο, υπονομεύοντας καίριες παραδοχές της θεωρίας της «Γαλάζιας Πατρίδας».
Παράλληλα, το σχέδιο «Railway of Peace», η σιδηροδρομική σύνδεση Ισραήλ – ΗΑΕ μέσω Σαουδικής Αραβίας και Ιορδανίας, επεκτείνει τον άξονα IMEC, όπου Ελλάδα και Κύπρος κατέχουν κομβικό ρόλο. Το έργο αυτό λειτουργεί ως στρατηγικός αντίποδας του κινεζικού BRI, στο οποίο συμμετέχει η Άγκυρα.
Το πρόσφατο κατασκοπευτικό επεισόδιο, με τις συλλήψεις πρακτόρων των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων στην Τουρκία, αποτελεί ένδειξη ότι οι ανακατατάξεις στη Μέση Ανατολή εξελίσσονται δίχως την Τουρκία στον πυρήνα τους.
Στις συνομιλίες ΗΠΑ – Ρωσίας, η Άγκυρα συμμετέχει μεν, αλλά όχι σε θέση επιρροής. Η παρουσία της στη νότια ρωσική περιφέρεια μέσω του διαδρόμου TRIPP προκαλεί ανησυχία στη Μόσχα, και δεν αποκλείεται να χρησιμοποιηθεί ως αντικείμενο διαπραγμάτευσης μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας.
Η κατάσταση περιπλέκεται ακόμη περισσότερο από την απόφαση της κυβέρνησης Τραμπ να επανεξετάσει τις οργανώσεις που συνδέονται με τους «Αδελφούς Μουσουλμάνους» – επιλογή που επηρεάζει έμμεσα και την Αίγυπτο, περιορίζοντας τα εργαλεία πίεσης της Τουρκίας.
Αργά ή γρήγορα, η Άγκυρα θα βρεθεί μπροστά στην ανάγκη πολιτικής αλλαγής. Τα αυταρχικά καθεστώτα παραδίδουν στους επόμενους όχι θεσμούς, αλλά δομές προσανατολισμένες σε πρόσωπα. Και η εποχή Ερντογάν αφήνει πίσω της έναν μηχανισμό που δύσκολα θα προσαρμοστεί στις νέες ανάγκες.
Για την Ελλάδα, το ζήτημα είναι πώς θα αξιοποιήσει αυτή τη γεωπολιτική συγκυρία. Η ηρεμία στη γειτονιά δεν είναι εγγύηση σταθερότητας αλλά προανάκρουσμα επερχόμενων εξελίξεων.
Η ελληνική πραγματικότητα σε κατάσταση παράλογου
Στην Ελλάδα, οι αντιφάσεις παίρνουν ακόμη οξύτερη μορφή. Την ώρα που ο πρωθυπουργός δηλώνει ότι τα σύνορα είναι διοικητική και όχι πολιτική έννοια, η χώρα μετατρέπεται σε πέρασμα για όσους εισέρχονται παράτυπα, με τεράστια ποσά να κατευθύνονται σε δομές υποδοχής και στέγασης. Την ίδια στιγμή, οι κατοικίες των Ελλήνων περνούν στα χέρια ξένων επενδυτών ή σε funds, ενώ πολλοί πολίτες βλέπουν τα σπίτια τους να πλειστηριάζονται.
Αλλά το αποκορύφωμα της αντίφασης αποτυπώνεται στη στρατιωτική θητεία. Ο Έλληνας στρατιώτης λαμβάνει ως μισθό 8 ευρώ τον μήνα. Την ίδια στιγμή, ο Γερμανός θα αμείβεται με 2.000 έως 2.500 ευρώ και ο Γάλλος με περίπου 800.
Στην Ελλάδα, οι νέοι δεν λαμβάνουν μόνο εξευτελιστική αποζημίωση, αλλά οφείλουν να πληρώσουν 6.000 ευρώ αν επιθυμούν η θητεία να αναγνωριστεί ως συντάξιμη. Μια πολιτική που μετατρέπει το εθνικό καθήκον σε οικονομική ποινή.
Αν το κράτος θέλει να αντιμετωπίσει την έλλειψη προσωπικού στις Ένοπλες Δυνάμεις, οφείλει να προσφέρει αξιοπρεπή αμοιβή. Τα δισεκατομμύρια που δαπανώνται ετησίως στη μεταναστευτική πολιτική θα αρκούσαν για να δοθούν 1.000 ευρώ τον μήνα σε κάθε στρατεύσιμο.
Η κοινωνία δεν μπορεί να κληθεί να υπερασπιστεί μια πατρίδα που μεταχειρίζεται τους νέους της ως φορολογικά υποζύγια. Μια ολόκληρη γενιά βλέπει το μέλλον της να υποβαθμίζεται, συχνά χωρίς δυνατότητα αντίδρασης.
Η Ευρώπη μοιάζει να επιστρέφει στις σκοτεινές εποχές του Μεσοπολέμου: με οικονομικές πιέσεις, πολιτικές αντιφάσεις και έναν πρωτοφανή πολιτισμικό εκφυλισμό. Αν οι πολίτες δεν αντιμετωπίσουν με καθαρό βλέμμα τις αντιφάσεις αυτές, η ίδια η επιβίωση των ευρωπαϊκών κοινωνιών θα τεθεί υπό αμφισβήτηση.
