Η κλιματική κρίση κοστίζει ακριβά στην Ελλάδα

Στο ποσό ρεκόρ των 60 ευρώ ανά κάτοικο ανήλθε το 2023 το κόστος από τα ακραία καιρικά φαινόμενα και τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα, σύμφωνα με την πενταετή έκθεση της Κομισιόν για το περιβάλλον, αποτυπώνοντας το αυξανόμενο οικονομικό βάρος που ήδη πλήττει κρίσιμους τομείς όπως η γεωργία, ο τουρισμός και η αγορά ακινήτων.

Η χώρα, που τα τελευταία χρόνια βίωσε έντονα κύματα καύσωνα, εκτεταμένες πυρκαγιές και καταστροφικές πλημμύρες, επανέρχεται πάνω από τον μέσο όρο των προηγούμενων δεκαετιών, καθώς ενώ τη δεκαετία του 1990 το ετήσιο κόστος προσέγγιζε τα 50 ευρώ ανά κάτοικο και στη συνέχεια υποχώρησε στα 20–30 ευρώ, από το 2021 και μετά εκτινάχθηκε, αγγίζοντας ιστορικό υψηλό το 2023. Σε επίπεδο ευρωπαϊκής ένωσης η κατά κεφαλήν ζημία για το ίδιο έτος έφτασε τα 66,4 ευρώ, σημαντικά αυξημένη σε σχέση με την περίοδο 1990–2020, με την επιτροπή να προειδοποιεί ότι τα ακραία φαινόμενα θα ενταθούν πανευρωπαϊκά στα επόμενα 10–15 χρόνια.

Οι πιέσεις στην πραγματική οικονομία είναι ορατές και πολυεπίπεδες, καθώς οι πυρκαγιές καταστρέφουν δασικές εκτάσεις και τουριστικές υποδομές, οι πλημμύρες πλήττουν καλλιέργειες και κατοικίες, ενώ οι καύσωνες επιβαρύνουν τη δημόσια υγεία και αυξάνουν τη ζήτηση ενέργειας. Η Κομισιόν επισημαίνει ότι οι κλάδοι της γεωργίας, του τουρισμού και των ακινήτων είναι οι πιο ευάλωτοι, δημιουργώντας πρόσθετους κινδύνους για την ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή.

Παράλληλα αξιολογεί την πορεία της Ελλάδας στους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης, καταγράφοντας βελτίωση σε καθαρό νερό, βιώσιμη ενέργεια, βιώσιμες πόλεις, δράση για το κλίμα και θαλάσσια ζωή, αλλά και υστέρηση στον τομέα της υπεύθυνης κατανάλωσης και παραγωγής όπου, αν και υπάρχει πρόοδος, παραμένει κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.

Στο μέτωπο της προστασίας της φύσης, η Ελλάδα έχει επεκτείνει τις προστατευόμενες περιοχές στο 35% της επικράτειας και έχει επικυρώσει τη διεθνή συμφωνία για τη διατήρηση της θαλάσσιας βιοποικιλότητας πέρα από την εθνική δικαιοδοσία, ενώ προγραμματίζει δύο μεγάλα θαλάσσια πάρκα που θα ανεβάσουν το ποσοστό προστατευόμενων θαλασσίων περιοχών από 18,3% στο 30%, σε συνδυασμό με πρωτοβουλίες όπως τα «βουνά χωρίς οδοιπορικό πλαίσιο» και το εθνικό σχέδιο αναδάσωσης.

Στις εκπομπές και την ενεργειακή μετάβαση, ο στόχος για το 2030 στηρίζεται και στον τομέα lulucf, με τις απορροφήσεις να ευθυγραμμίζονται με τους στόχους, ενώ οι εκπομπές co₂ από την ηλεκτροπαραγωγή εκτιμάται ότι θα προσεγγίσουν το μηδέν έως το 2035, στηρίζοντας την κλιματική ουδετερότητα το 2050.

Η ποιότητα του αέρα έχει βελτιωθεί και οι δεσμεύσεις της οδηγίας για τη μείωση εκπομπών στην περίοδο 2020–2029 εκπληρώνονται, αν και απαιτούνται πρόσθετες μειώσεις 2,6% στις μη πτητικές οργανικές ενώσεις και 2,3% στα pm2,5 για την επίτευξη των στόχων του 2030.

Στα ύδατα, τα δίκτυα παρακολούθησης έχουν ανανεωθεί, το 63,8% των επιφανειακών υδάτων βρίσκεται σε καλή οικολογική κατάσταση και το 88,6% σε καλή χημική κατάσταση, με την κατανάλωση να παραμένει υπό έλεγχο, την ποιότητα των νερών κολύμβησης να χαρακτηρίζεται εξαιρετική και τη συλλογή και επεξεργασία αστικών λυμάτων να βελτιώνεται, ενώ έχουν επικαιροποιηθεί τα σχέδια διαχείρισης λεκανών απορροής ποταμών και πλημμυρών και προχωρά η αναθεώρηση της γεωργικής νομοθεσίας για καλύτερη διαχείριση και επαναχρησιμοποίηση υδάτων.

Στην κυκλική οικονομία εξακολουθούν να καταγράφονται αδυναμίες, καθώς μεταξύ 2020 και 2021 ο ρυθμός κυκλικότητας μειώθηκε λόγω αυξημένης εγχώριας κατανάλωσης υλικών και χαμηλής απόδοσης στη διαχείριση αποβλήτων, στοιχείο που επιχειρείται να αναστραφεί με την αναθεώρηση του πλαισίου διαχείρισης, το εθνικό σχέδιο δράσης για την κυκλική οικονομία 2021–2025, το πρόγραμμα πρόληψης αποβλήτων 2021–2030 και το έργο life-ip cei-greece 2019–2027 που υποστηρίζει στοχευμένες δράσεις.

Το συνολικό μήνυμα της Κομισιόν είναι διττό, καθώς αναγνωρίζει ουσιαστική πρόοδο σε ενέργεια, ύδατα και φύση, αλλά αναδεικνύει ταυτόχρονα την αυξανόμενη ευαλωτότητα της χώρας σε ακραία φαινόμενα και το κόστος που πλέον αγγίζει επίπεδα ρεκόρ, υπογραμμίζοντας την ανάγκη επιτάχυνσης πολιτικών ανθεκτικότητας σε όλους τους τομείς για την προστασία της οικονομίας και της κοινωνίας από τις συνέπειες που έρχονται.