Η μεταμόρφωση του Νόμπελ Ειρήνης σε εργαλείο ηγεμονίας και προπαγάνδας
Παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες του Ντόναλντ Τραμπ να διεκδικήσει το βραβείο Νόμπελ Ειρήνηςκαι τις υπερβολικές δηλώσεις για τις υποτιθέμενες επιτυχίες του σε επτά πολέμους, ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ δεν κατάφερε να το κατακτήσει. Αντίθετα, το φετινό βραβείο απονεμήθηκε στη Μαρία Κορίνα Μάτσαδο, η οποία διακρίθηκε για τις προσπάθειές της να προωθήσει τα “δημοκρατικά δικαιώματα” στη Βενεζουέλα, επιδιώκοντας μια φαινομενικά ειρηνική μετάβαση από το καθεστώς Μαδούρο προς μια δημοκρατική διακυβέρνηση. Η επιλογή της Μάτσαδο επιβεβαιώνει ότι το βραβείο, άλλοτε σύμβολο γνήσιας ειρήνης, έχει πλέον μετατραπεί σε εργαλείο πολιτικής και γεωστρατηγικής επιρροής.
Παρά τις αποτυχίες του, το υπερτροφικό εγώ του Τραμπεξακολουθεί να παράγει επιδράσεις σε ορισμένες κρίσιμες γεωπολιτικές εξελίξεις, όπως φάνηκε πρόσφατα στη συμφωνία εκεχειρίας μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Νετανιάχου προώθησε το σχέδιο ειρήνης του Τραμπ ως σημαντική νίκη, υπολογίζοντας ότι η Χαμάς θα το απορρίψει. Αντίθετα, η Χαμάς δέχτηκε να απελευθερώσει όλους τους Ισραηλινούς ομήρους και να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις, αν και όχι πλήρως αποδεχόμενη τα σημεία της πρότασης. Η άρνηση του Τραμπ να αποδεχθεί την απόρριψη και η επιμονή του δείχνουν πως η προσωπική του φιλοδοξία μπορεί να υπερισχύει ακόμα και των πιέσεων από ισχυρά λόμπι, όπως το AIPAC και μεγάλους δωρητές.
Από την πλευρά του, ο Λευκός Οίκος κατηγόρησε την Επιτροπή Νόμπελ για επιλογή «πολιτικής αντί για ειρήνη», με εκπρόσωπό του να δηλώνει ότι ο Τραμπ θα συνεχίσει να κλείνει ειρηνευτικές συμφωνίες, να τερματίζει πολέμους και να σώζει ζωές, χαρακτηρίζοντάς τον ως έναν ηγέτη με «καρδιά ανθρωπιστή» και απαράμιλλη θέληση.
Ωστόσο, το Νόμπελ Ειρήνης έχει γίνει πλέον περισσότερο εργαλείο ιδεολογικής και γεωπολιτικής στρατηγικής παρά ένδειξη ουσιαστικής ειρηνικής συνεισφοράς. Αυτό επιβεβαιώνεται από προηγούμενες αμφιλεγόμενες απονομές, όπως αυτή του Μπαράκ Ομπάμα το 2009, πριν καν προλάβει να υλοποιήσει ουσιαστικές ειρηνευτικές πρωτοβουλίες, και της Ιρανής ακτιβίστριας Νάρκες Μοχαμάντι το 2023, με στόχο τη διεθνή πίεση στο Ιράν, αγνοώντας χώρες με εξίσου αυταρχικά καθεστώτα, όπως η Σαουδική Αραβία. Η έλλειψη βράβευσης ακτιβιστών από τέτοιες χώρες εγείρει ερωτήματα περί επιλεκτικότητας και πολιτικής σκοπιμότητας.
Η φετινή απονομή στη Μαρία Κορίνα Μάτσαδο, που αύξησε τον αριθμό των γυναικών νικητριών σε 20 έναντι 92 ανδρών, συνοδεύεται από έντονη πολιτική σημασία. Η Μάτσαδο, η οποία είχε την υποστήριξη του 93% των Βενεζουελάνων στις πρωτογενείς εκλογές του 2023, αποκλείστηκε από τις επίσημες εκλογές και ζει σε εξορία. Παρουσιάζεται ως ακτιβίστρια υπέρ της αλλαγής καθεστώτος στη Βενεζουέλα, με στενές σχέσεις και χρηματοδότηση από τις ΗΠΑ. Έχει συνδεθεί με αποτυχημένα στρατιωτικά πραξικοπήματα και βίαιες διαδηλώσεις, ενώ υπάρχουν ενδείξεις ότι έχει δεσμευτεί να παραχωρήσει φυσικούς πόρους της χώρας της σε αμερικανικούς οικονομικούς παράγοντες, έναντι χρηματοδότησης της πολιτικής της δράσης.
Τα τελευταία είκοσι χρόνια, η Μάτσαδο στηρίζει ανοιχτά τις προσπάθειες των ΗΠΑ για ανατροπή του Προέδρου Μαδούρο, ζητώντας ακόμη και στρατιωτική επέμβαση. Το 2018 απευθύνθηκε στον Ισραηλινό πρωθυπουργό Νετανιάχου για υποστήριξη στρατιωτικής επέμβασης στη Βενεζουέλα, ενώ έχει δεσμευτεί ότι θα μετέφερε την πρεσβεία της χώρας της στην Ιερουσαλήμ, αν ανέβαινε στην εξουσία. Παράλληλα, έχει υποστηρίξει τη στρατιωτικοποίηση της βενεζουελανικής ακτής από τις ΗΠΑ και έχει επικροτήσει τις εξωδικαστικές δολοφονίες Βενεζουελάνων και Κολομβιανών πολιτών από αμερικανικές επιδρομές.
Maria Corina Machado, the Zionist who Washington tried to install as leader in Venezuela, has been awarded the Nobel Peace Prize today.pic.twitter.com/GXIbKfkEOg
Η πολιτική της για σκληρές κυρώσεις, ιδιωτικοποίηση βασικών φυσικών πόρων όπως το πετρέλαιο και το νερό, και η προσκόλληση σε εξωτερικά συμφέροντα έχει οδηγήσει σε κοινωνική και οικονομική κρίση, που ενίσχυσε την εσωτερική αποστροφή και την μεταναστευτική κρίση προς τις ΗΠΑ. Όταν ο Τραμπ μετέφερε Βενεζουελάνους μετανάστες σε στρατόπεδο στο Ελ Σαλβαδόρ, η Μάτσαδο υποστήριξε την κίνηση, ευθυγραμμιζόμενη με τους κύριους υποστηρικτές της, παρά την αδικία που υπέστη ο λαός της.
Η βράβευση της Μάτσαδο σηματοδοτεί πράσινο φως για συνεχιζόμενες προσπάθειες αλλαγής καθεστώτος στη Βενεζουέλα, ενισχύοντας παράλληλα την άποψη πως η Επιτροπή Νόμπελ λειτουργεί πλέον ως όργανο γεωπολιτικών σκοπιμοτήτων και όχι ως ανεξάρτητος θεσμός τιμής. Κάθε βήμα της Μάτσαδο ήταν στενά συνδεδεμένο με την υποστήριξη και την καθοδήγηση των ΗΠΑ, αποδεικνύοντας πως η απόφαση αποτελεί ακόμη μια δυτική επιχείρηση, ένα «πραξικόπημα» στα θεμέλια της παραδοσιακής αξίας του βραβείου.
Η απόφαση αυτή αναζωπυρώνει τις αμφιβολίες που είχαν προκληθεί από προηγούμενες αμφιλεγόμενες απονομές, όπως στον Μπαράκ Ομπάμα, που ενώ βραβεύτηκε ως ειρηνοποιός, ήταν υπεύθυνος για δεκάδες επιδρομές με drones σε Ασία και Αφρική, και στον Χένρι Κίσινγκερ, που έχει ευθύνη για θανάτους αμάχων σε παγκόσμιο επίπεδο. Ακόμα και ισραηλινοί πολιτικοί με αμφιλεγόμενο παρελθόν, όπως οι Μενάχεμ Μπέγκιν και Ιτζχάκ Ράμπιν, έχουν τιμηθεί, γεγονός που καταδεικνύει πόσο αμφιλεγόμενη έχει γίνει η διαδικασία απονομής.
Με αυτήν την έννοια, το Νόμπελ Ειρήνης το 2025 δεν είναι απλά μια τιμητική διάκριση, αλλά μια σαφής ένδειξη πως το βραβείο έχει μετατραπεί σε όχημα γεωπολιτικών παιχνιδιών, όπου οι πραγματικές αξίες της ειρήνης και της δικαιοσύνης έχουν υποχωρήσει μπροστά στα συμφέροντα ισχυρών δυνάμεων.
