Η Τουρκία εισβάλει με deepfakes και τεχνητή νοημοσύνη σε Κύπρο, Ελλάδα και Ευρώπη

Η Τουρκία έχει στήσει τα τελευταία χρόνια ένα αναβαθμισμένο πλέγμα υβριδικού πολέμου, αξιοποιώντας όλα τα διαθέσιμα τεχνικά μέσα, ακόμη και την τεχνητή νοημοσύνη, στρέφοντας τα εργαλεία αυτά κατά της Κύπρου, της Ελλάδας αλλά και ευρωπαϊκών κρατών. Στόχος της Άγκυρας είναι η συστηματική υπονόμευση όσων θεωρεί «εχθρούς» και η προώθηση των στρατηγικών επεκτατικών της επιδιώξεων. Οι τακτικές αυτές θεωρούνται πλέον από ειδικούς μια νέα μορφή επίθεσης, που ξεφεύγει από το πεδίο του παραδοσιακού πολέμου και οδηγεί σε εντελώς άλλο επίπεδο τις επιχειρήσεις επιρροής. Δεν πρόκειται για αποσπασματικές κινήσεις αλλά για οργανωμένες δράσεις, οι οποίες απασχολούν σοβαρά και άλλες χώρες της Ευρώπης, που διαπιστώνουν ότι βρίσκονται στο στόχαστρο όχι μόνο της Τουρκίας, αλλά και της Ρωσίας ή του Ιράν. Η Λευκωσία παρακολουθεί προσεκτικά αυτές τις μεθοδεύσεις, καταγράφει τις εξελίξεις και επιχειρεί να οργανώσει μεθοδικά την άμυνά της σε αυτόν τον ακήρυχτο πόλεμο.

Στην πράξη, η Άγκυρα έχει στραφεί σε ψεύτικους λογαριασμούς κοινωνικών δικτύων, όπως το TikTok και το Instagram, μέσω των οποίων προωθεί βίντεο και ηχητικά deepfake με προπαγανδιστικό περιεχόμενο. Τα βίντεο αυτά εμφανίζουν πρόσωπα να μιλούν ή να ενεργούν με τρόπο που ποτέ δεν συνέβη, δημιουργώντας την ψευδαίσθηση ότι πρόκειται για αληθινά γεγονότα. Η παραπληροφόρηση αποκτά νέα διάσταση, καθώς τα deepfakes είναι εξαιρετικά δύσκολο να αποκαλυφθούν και δίνουν την εντύπωση αδιάσειστης πραγματικότητας. Στην ουσία διασπείρουν ψέμα και προπαγάνδα που ενισχύουν τους στόχους της κατοχικής δύναμης.

Η τακτική αυτή αποσκοπεί σε πολλαπλά επίπεδα. Πρώτον, επιδιώκει να υπονομεύσει την εικόνα της Κυπριακής Δημοκρατίας, παρουσιάζοντάς την ως ένα κράτος εξαρτημένο από τρίτες χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Γαλλία ή το Ισραήλ. Το εσωτερικό ακροατήριο της Κύπρου βομβαρδίζεται με αφηγήματα που την παρουσιάζουν αδύναμη και υποχείριο, καλλιεργώντας αίσθημα ανασφάλειας και απαξίωσης. Δεύτερον, στόχος είναι να επηρεαστούν οι διεθνείς σχέσεις της Κύπρου. Προβάλλονται ψευδείς ισχυρισμοί ότι η Λευκωσία λειτουργεί ως όργανο του Ισραήλ, κάτι που καλλιεργείται ιδιαίτερα στον μουσουλμανικό κόσμο, ώστε να πληγούν οι σχέσεις με αραβικές χώρες.

Η θεματολογία των βίντεο συνδέεται και με τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή. Με φόντο τα γεγονότα στη Γάζα, εμφανίζονται deepfakes όπου Ισραηλινοί παρουσιάζονται να βρίσκονται στο αεροδρόμιο Λάρνακας ή μπροστά σε ελληνοκυπριακές περιουσίες, δηλώνοντας ότι θα εποικίσουν την Κύπρο «γιατί το θέλει ο Θεός εδώ και 300 χρόνια». Σε άλλα πλάνα, κάποιοι φέρονται να αναφέρουν ότι αν δεν υφαρπάξουν οι ίδιοι ελληνοκυπριακές περιουσίες θα το κάνουν άλλοι. Τα πρόσωπα που εμφανίζονται χρησιμοποιούν ρητορική μίσους και ακραίες δηλώσεις, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ισχυρή παραπλανητική εντύπωση σε όσους παρακολουθούν αυτά τα βίντεο.

Παράλληλα, προβάλλονται βίντεο σχετικά με το Κυπριακό, τα οποία αναπαράγουν την τουρκική θέση για λύση δύο κρατών. Σε υλικό που κυκλοφορεί φαίνονται ουρές αυτοκινήτων στο οδόφραγμα Αγίου Δομετίου με φόντο τις σημαίες του ψευδοκράτους, παρουσιάζοντας την «ταλαιπωρία» ως αποτέλεσμα των Ελληνοκυπρίων. Στο ίδιο μοτίβο, η τουρκική προπαγάνδα εντάσσει και τις απειλές στην ΑΟΖ της Κύπρου, την παρεμπόδιση ερευνών και την αμφισβήτηση της κυριαρχίας της Κυπριακής Δημοκρατίας, με παράλληλη παρουσία πολεμικών σκαφών στην περιοχή, συνδέοντας έτσι την προπαγάνδα με στρατιωτική ισχύ.

Ενδεικτικό της απήχησης των ψευδών αφηγημάτων ήταν και η δήλωση του Χασάν Νασράλα το 2024, όταν απείλησε την Κύπρο με επιθέσεις «αν παραχωρήσει βάσεις στο Ισραήλ». Η δήλωση, που ήρθε λίγο πριν δολοφονηθεί από ισραηλινές δυνάμεις, είχε τροφοδοτηθεί από πλαστά αφηγήματα της Άγκυρας. Παρά τη σαφή διάψευση της κυπριακής κυβέρνησης ότι η Δημοκρατία δεν εμπλέκεται σε πολεμικές συγκρούσεις, η ζημιά στην εικόνα της χώρας είχε ήδη γίνει, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί διεθνώς αίσθηση εμπλοκής της Κύπρου σε πολεμικά μέτωπα.

Ο εντοπισμός των λογαριασμών που διακινούν αυτό το υλικό καταδεικνύει ότι η διαχείρισή τους γίνεται κεντρικά από την Τουρκία. Εντοπίζονται επίσης χρήστες στα κατεχόμενα και σε ευρωπαϊκές χώρες, κυρίως Τούρκοι και Τουρκοκύπριοι. Ορισμένοι συνδέονται με επιχειρηματικές δραστηριότητες που σχετίζονται με την παράνομη εκμετάλλευση ελληνοκυπριακών περιουσιών, με χαρακτηριστικό παράδειγμα αναφορές σε επιχειρηματίες ανάπτυξης γης στο Τρίκωμο, οι οποίοι ταυτόχρονα παράγουν και προπαγανδιστικό υλικό.

Η επιλογή των κοινωνικών δικτύων έναντι των παραδοσιακών μέσων ενημέρωσης δεν είναι τυχαία. Η διάδοση ψευδών αφηγημάτων στα social media γίνεται χωρίς περιορισμούς και ελέγχους, με μαζική ταχύτητα και δυνατότητα στοχευμένης απεύθυνσης. Έτσι, η προπαγάνδα βρίσκει πρόσφορο έδαφος για να διαδοθεί ευρύτερα και να επηρεάσει κοινή γνώμη εντός και εκτός Κύπρου.

Στο πλαίσιο του ίδιου υβριδικού πολέμου εντάσσεται και η εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού ζητήματος. Η Άγκυρα απείλησε επανειλημμένα να διοχετεύσει μαζικά πρόσφυγες από τη Συρία προς την Ευρώπη, χρησιμοποιώντας τους ως μοχλό εκβιασμού. Η τακτική αυτή δημιούργησε συνειρμούς αστάθειας και ανασφάλειας στις ευρωπαϊκές κοινωνίες, ακριβώς το αποτέλεσμα που επιδίωκε η Τουρκία. Στην Ελλάδα και την Κύπρο, η τακτική αυτή εφαρμόστηκε στην πράξη, όπως στην κρίση του Έβρου και με τις μετακινήσεις μέσω κατεχομένων και θαλάσσης.

Αξιοσημείωτη ήταν και η υπόθεση που εμφανίστηκε μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, όταν κυκλοφόρησε «είδηση» ότι ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι διαθέτει ξενοδοχείο στα κατεχόμενα. Παρουσιάστηκε ως γεγονός, ενώ στη συνέχεια εκτιμήθηκε ότι προήλθε από ρωσικούς κύκλους. Ωστόσο, δεν αποκλείεται να αποτελούσε και τουρκική μεθόδευση, καθώς εναρμονίζεται με την τακτική διασποράς παραπληροφόρησης με στόχο τη Λευκωσία.

Η εικόνα που προκύπτει είναι πως η Τουρκία έχει επενδύσει συστηματικά σε έναν νέο τύπο πολέμου, όπου τα deepfakes, η τεχνητή νοημοσύνη και η μαζική διάχυση μέσω κοινωνικών δικτύων συνδυάζονται με πολιτική πίεση, στρατιωτικές απειλές και εργαλειοποίηση κρίσεων. Πρόκειται για μια στρατηγική που δεν στοχεύει μόνο στη διαμόρφωση εντυπώσεων αλλά και στην αλλαγή συσχετισμών ισχύος στην Ανατολική Μεσόγειο και την Ευρώπη. Η υβριδική αυτή απειλή καθιστά σαφές ότι η σύγκρουση δεν περιορίζεται πλέον σε σύνορα και στρατούς, αλλά επεκτείνεται στο πεδίο της πληροφορίας, της ψυχολογίας και της κοινωνικής συνοχής.