Η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου «σκόνταψε» στην Τουρκία και στην αδράνεια της Αθήνας

Το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου, που είχε παρουσιαστεί ως κομβικό για την ενεργειακή στρατηγική της Ανατολικής Μεσογείου και τη διασύνδεση με την Ευρωπαϊκή Ένωση, φαίνεται να έχει «παγώσει». Παρά τις επίσημες διαβεβαιώσεις από Αθήνα και Λευκωσία ότι παραμένουν δεσμευμένες στην υλοποίησή του, όπως και τη στήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η ακινησία του έργου και η απουσία ουσιαστικής προόδου γεννούν σοβαρές αμφιβολίες για την εξέλιξή του.

Οι λόγοι της στασιμότητας είναι κυρίως δύο: γεωπολιτικοί και οικονομικοί. Πρώτο και σοβαρότερο εμπόδιο παραμένει η έντονη παρουσία της Τουρκίας στην ευρύτερη περιοχή Κρήτης – Κάσου, όπου με πολεμικά πλοία παρεμποδίζει τις έρευνες για την πόντιση του υποθαλάσσιου ηλεκτρικού καλωδίου. Η γαλλική εταιρεία Nexans, που είχε αναλάβει τις εργασίες σε συνεργασία με το Ελληνικό Δημόσιο, αποχώρησε από την περιοχή ήδη από τον Φεβρουάριο, όταν τουρκικά πλοία απέτρεψαν την έξοδο ερευνητικού σκάφους για μετρήσεις. Παρά την αποχώρηση, η εταιρεία εξακολουθεί να πληρώνεται για έργο που δεν εκτελείται, προκαλώντας εύλογα ερωτήματα για το πώς διαχειρίζεται το Δημόσιο τα κονδύλια του έργου.

Η επιθετική ρητορική της Άγκυρας εντείνεται. Ο πρόεδρος Ερντογάν διακήρυξε από το βήμα του ΟΗΕ ότι «κανένα μεγάλο έργο στην Ανατολική Μεσόγειο δεν μπορεί να προχωρήσει χωρίς την Τουρκία». Παράλληλα, ο Υπουργός Εξωτερικών Φιντάν έκανε λόγο για «αντιτουρκικές συμμαχίες» που, αν δεν αντιμετωπιστούν διπλωματικά, θα κληθούν να απαντήσουν στρατιωτικά. Σε αυτό το πλαίσιο, η Τουρκία επιχειρεί να δημιουργήσει τετελεσμένα στην ευρύτερη περιοχή ελληνικής ΑΟΖ, εμποδίζοντας ουσιαστικά την έναρξη των εργασιών πόντισης του καλωδίου.

Η ελληνική κυβέρνηση δείχνει αδύναμη να απαντήσει ουσιαστικά. Η απουσία αντίδρασης στις τουρκικές ενέργειες, όπως συνέβη πρόσφατα με την παρουσία του «Πίρι Ρέις» στο Αιγαίο, ενισχύει την εικόνα παθητικότητας. Το τουρκικό ερευνητικό πλοίο κινήθηκε ανενόχλητο, χωρίς καν να παρενοχληθεί, ενώ η κυβέρνηση περιορίστηκε σε λεκτικούς ελιγμούς που δεν έπεισαν ούτε σε εσωτερικό ούτε σε διεθνές επίπεδο. Αυτή η στάση προκαλεί ενόχληση και ανησυχία στην κυπριακή πλευρά, που βλέπει το έργο να εξαρτάται σε κρίσιμο βαθμό από τις πρωτοβουλίες της Αθήνας.

Η Λευκωσία, ενώ επισήμως επαναλαμβάνει ότι το έργο είναι στρατηγικής σημασίας και παραμένει προσηλωμένη στην ολοκλήρωσή του, εμφανίζεται πλέον συγκρατημένα αισιόδοξη. Ο Κύπριος Υπουργός Οικονομικών Μάκης Κεραυνός έχει εκφράσει σοβαρό προβληματισμό για την πορεία του σχεδίου, ενώ εντείνονται οι επιφυλάξεις για το αν η Ελλάδα μπορεί – ή προτίθεται – να εξασφαλίσει τις συνθήκες για την ολοκλήρωσή του. Παράλληλα, η Κύπρος καλείται να καταβάλει 298 εκατομμύρια ευρώ – μερίδιο του κόστους ενός έργου που συνολικά πλησιάζει τα 2 δισεκατομμύρια. Ωστόσο, πίσω από το επιχείρημα του κόστους, υποβόσκει η αυξανόμενη δυσπιστία προς τις ελληνικές κινήσεις.

Η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου, ένα έργο που θα μπορούσε να αλλάξει τους ενεργειακούς χάρτες της περιοχής και να ενισχύσει την ενεργειακή ασφάλεια της Κύπρου και της Ε.Ε., κινδυνεύει να μείνει στα χαρτιά. Η απουσία αποφασιστικής πολιτικής βούλησης, η γεωπολιτική πίεση από την Τουρκία και οι ενδοκυβερνητικές επιφυλάξεις καθιστούν εξαιρετικά αβέβαιο το μέλλον ενός έργου στρατηγικής σημασίας για τον Ελληνισμό και την Ευρώπη. Και προς το παρόν, όλα δείχνουν ότι η Αθήνα δεν έχει διάθεση να αναλάβει το κόστος της σύγκρουσης – πολιτικά, οικονομικά ή διπλωματικά.