Ήρθε η ώρα για ανοιχτή συζήτηση γύρω από τα ψυχιατρικά φάρμακα

Υπολογίζεται ότι περίπου 65 εκατομμύρια ενήλικες και ένα στα τρία παιδιά στις ΗΠΑ λαμβάνουν συνταγογραφούμενα φάρμακα που επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο σκέφτονται για τον εαυτό τους και τους γύρω τους. Αυτά τα φάρμακα θεωρούνται η κύρια επιλογή για την αντιμετώπιση συμπεριφορικών και ψυχικών προβλημάτων. Είναι η πρώτη λύση που προτείνεται για να “καταπραΰνει” ένα μεγάλο φάσμα φυσιολογικών ανθρώπινων συναισθημάτων που συχνά θεωρούνται ανεπιθύμητα, όπως η θλίψη, η απώλεια συγκέντρωσης, το άγχος και το τραύμα.

Τον Φεβρουάριο του 2024, το περιοδικό Pediatrics δημοσίευσε έρευνα που έδειξε ότι οι μηνιαίες συνταγές αντικαταθλιπτικών σε εφήβους και νέους ενήλικες αυξήθηκαν πάνω από 66% από το 2016 έως το 2022. Μετά τα lockdown του 2020, οι συνταγές αυξήθηκαν ακόμη πιο γρήγορα, κατά 63%, λόγω της αύξησης των περιπτώσεων κατάθλιψης, άγχους και αυτοκτονικών τάσεων.

Η τηλεϊατρική έγινε πιο ευρέως διαθέσιμη εκείνη την περίοδο, κάτι που αρχικά φαινόταν θετικό, καθώς απλοποίησε την πρόσβαση σε ιατρική φροντίδα. Ωστόσο, δεν είχε προβλεφθεί ότι θα διευκόλυνε επίσης την ευρεία χρήση φαρμάκων, αφού πλέον μπορεί κάποιος να πάρει συνταγή μέσα σε 15 λεπτά, απαντώντας απλά σε λίγα ερωτήματα, ακόμα και χωρίς προσωπική εξέταση από γιατρό.

Η φαρμακοβιομηχανία αποτελεί έναν τεράστιο και κρίσιμο τομέα για τα οικονομικά της σύγχρονης ιατρικής. Τα ψυχιατρικά φάρμακα συχνά χορηγούνται χωρίς την απαραίτητη προσοχή και μελέτη ως αιτία πολλών προβλημάτων στη ζωή των ανθρώπων.

Πολλοί έχουν προσωπικές εμπειρίες ή γνωρίζουν κάποιον που λαμβάνει τέτοια φάρμακα, όμως το θέμα αυτό αποφεύγεται σε δημόσιες συζητήσεις και μέσα ενημέρωσης, συχνά χαρακτηρίζεται ως ταμπού. Αν αρχίσεις να θέτεις ερωτήματα, κατηγορείσαι ότι στιγματίζεις τα ψυχικά νοσήματα ή αποπροσανατολίζεις την κοινή γνώμη από σημαντικότερα θέματα.

Στην περίπτωση του Σέιν Ταμούρα, που πραγματοποίησε ένοπλη επίθεση σε γραφεία στη Νέα Υόρκη, πιθανόν έπαιρνε φάρμακα για τραυματισμό στον εγκέφαλο από αθλητικές κακώσεις, κάτι που ίσως επηρέασε την κρίση του. Ωστόσο, το να ερωτηθούμε αν τα φάρμακα παίζουν ρόλο αποφεύγεται συστηματικά.

Το πρόβλημα είναι ότι δεν γνωρίζουμε το μέγεθος αυτού του φαινομένου, επειδή υπάρχουν σοβαρές δυσκολίες και ταμπού στη διεξαγωγή ερευνών. Αν οι δράστες συχνά λαμβάνουν αυτά τα φάρμακα, τότε αυτό είναι θέμα δημόσιου συμφέροντος και θα έπρεπε να αλλάξει τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την ψυχοφαρμακευτική αγωγή.

Σήμερα, η τηλεόραση είναι γεμάτη διαφημίσεις για ψυχιατρικά φάρμακα, όπου αναφέρονται σύντομα οι παρενέργειες, οι οποίες συχνά είναι σοβαρές, συμπεριλαμβανομένου και του θανάτου. Παρά τις προειδοποιήσεις, υπόσχονται την καταπολέμηση της θλίψης και του άγχους, ουσιαστικά μειώνοντας τη λειτουργικότητα του εγκεφάλου.

Αυτά τα φάρμακα δεν θεραπεύουν τις ασθένειες, αλλά καταστέλλουν τα συμπτώματα με έναν τρόπο που μοιάζει με χημική λοβοτομή. Η λοβοτομή, σήμερα θεωρείται απάνθρωπη και παρωχημένη, αλλά παρόμοια αποτελέσματα επιτυγχάνονται με αυτά τα φάρμακα, που θεωρούνται πιο “ανθρώπινα”.

Η ηλεκτροσπασμοθεραπεία (θεραπεία-σοκ) και η ιδρυματοποίηση παραμένουν πρακτικές, αλλά τώρα πολλοί άνθρωποι ζουν στα σπίτια τους, λαμβάνοντας καθημερινά φάρμακα που αλλάζουν την ψυχική τους κατάσταση, ουσιαστικά χωρίς επίβλεψη.

Στα ιατρεία, αν πεις ότι έχεις κατάθλιψη, τα φάρμακα συνταγογραφούνται εύκολα, παρά το γεγονός ότι πολλά από αυτά έχουν ελάχιστη επιστημονική μελέτη και οι γιατροί γενικής πρακτικής δεν τα κατανοούν επαρκώς. Τα φάρμακα μοιράζονται σαν καραμέλες, αγνοώντας τα σοβαρά μειονεκτήματα.

Τα ψυχιατρικά φάρμακα προκαλούν εθισμό. Μια μεγάλη μελέτη στο JAMA Psychiatry ισχυρίστηκε ότι τα συμπτώματα απόσυρσης είναι ήπια και προσωρινά, αλλά η ποιότητα και ο σχεδιασμός των ερευνών που εξετάστηκαν ήταν αμφισβητήσιμοι, περιοριζόμενοι στη βραχυχρόνια χρήση, ενώ οι περισσότεροι χρήστες λαμβάνουν φάρμακα για χρόνια.

Η κοινή λογική λέει ότι ένα φάρμακο που τροποποιεί τη λειτουργία του εγκεφάλου δεν μπορεί να μην προκαλεί εξάρτηση. Παράλληλα, υπάρχουν ελάχιστοι πόροι για την ασφαλή και σταδιακή μείωση της δόσης. Μια από τις λίγες αξιόπιστες πηγές υποστήριξης είναι η Πρωτοβουλία Εσωτερικής Πυξίδας.

Γιατί, λοιπόν, γίνονται μελέτες που παρουσιάζουν τα φάρμακα ως μη εθιστικά; Η απάντηση είναι απλή και μάλλον αναμενόμενη: επειδή πρόκειται για μια τεράστια βιομηχανία.

Μιλάμε συχνά για επιδημία ψυχικών νόσων, αλλά υπάρχει και μια άλλη επιδημία — αυτή της υπερβολικής χρήσης φαρμάκων, που συχνά είναι χειρότερη από την ίδια την ασθένεια.

Είναι τραγικό το πώς ο κλάδος της ψυχιατρικής έχει μετατραπεί σε μια υπηρεσία που απλώς διανέμει χημικές ουσίες που τροποποιούν τον εγκέφαλο, απομακρυνόμενη από την αρχική ιδέα ότι η ψυχική ασθένεια πηγάζει από την ψυχή ή το μυαλό και πρέπει να θεραπεύεται μέσω ψυχοθεραπείας.

Η ψυχιατρική, όπως την ίδρυσε ο Σίγκμουντ Φρόιντ, βασιζόταν στην αντίληψη ότι η πηγή της διαταραχής δεν βρίσκεται ούτε στο σώμα ούτε στην ηθική, αλλά στο ίδιο το μυαλό και ότι η θεραπεία δεν είναι ούτε φάρμακα ούτε χειρουργική, αλλά ψυχοθεραπεία. Δυστυχώς, μέσα σε λίγα χρόνια από τον θάνατό του, η πρακτική στράφηκε προς την ιατρική καταστολή και την ιδρυματοποίηση, αντίθετα από τις αρχικές του ιδέες.

Πρέπει να προειδοποιήσουμε τις νέες γενιές να μην ξεκινήσουν αυτά τα φάρμακα αν δεν είναι προετοιμασμένοι για μια πιθανή ζωή εξάρτησης. Τα φάρμακα μπορεί να “λύσουν” προσωρινά προβλήματα, αλλά δεν θεραπεύουν τίποτα και συχνά επιδεινώνουν την κατάσταση όταν διακόπτονται.

Η καλύτερη πηγή ενημέρωσης αυτή τη στιγμή είναι το βιβλίο «Unshrunk» της Λώρα Ντελάνο. Αν επιλέξετε να πάρετε αυτά τα φάρμακα, αξίζετε να γνωρίζετε την αλήθεια. Η ιατρική κοινότητα συνήθως δεν το λέει.

Και όσον αφορά τους ενόπλους που βλέπουμε στις ειδήσεις, δεν είναι λάθος να αναρωτιόμαστε αν τα ψυχιατρικά φάρμακα συνεισφέρουν στον ψυχικό και ηθικό τους αποπροσανατολισμό. Αν ναι, τότε έχουμε μπροστά μας ένα μεγάλο κοινωνικό και πολιτισμικό ζήτημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί.