Με ρηματική διακοίνωση η κυπριακή δημοκρατία απάντησε στο αποκαλούμενο μνημόνιο κατανόησης μεταξύ τουρκίας και λιβύης για την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών, επαναβεβαιώνοντας ενώπιον του οηε τις πάγιες θέσεις της περί πλήρους ασυμβατότητας του κειμένου με το διεθνές δίκαιο και ιδίως με το δίκαιο της θάλασσας όπως αποτυπώνεται στη σύμβαση των ηνωμένων εθνών για το δίκαιο της θάλασσας (unclos). Με επιστολή της μόνιμης αντιπροσωπείας προς τον γενικό γραμματέα, η λευκωσία τονίζει ότι το μνημόνιο της 27ης νοεμβρίου 2019, το οποίο εμφανίζεται να χαράσσει αποκλειστική οικονομική ζώνη και υφαλοκρηπίδα μεταξύ τουρκίας και λιβύης, δεν ανταποκρίνεται στους κανόνες που διέπουν τη σύναψη διεθνών συνθηκών ούτε στις αρχές που διέπουν την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών.
Σύμφωνα με τη διακοίνωση, το κείμενο δεν παράγει οποιαδήποτε έννομη συνέπεια έναντι τρίτων μερών και δεν επηρεάζει τα δικαιώματα τρίτων κρατών επί των θαλάσσιων ζωνών τους, συμπεριλαμβανομένων των κυριαρχικών δικαιωμάτων που απορρέουν από το διεθνές δίκαιο. Η Κυπριακή Δημοκρατία παραπέμπει ρητά στην προγενέστερη τεκμηρίωση που έχει καταθέσει στον ΟΗΕ, με επιστολές ημερομηνίας 20 ιανουαρίου 2020, 24 απριλίου 2020 και 20 ιουλίου 2020, επισημαίνοντας ότι το σύνολο των επιχειρημάτων της παραμένει σε πλήρη ισχύ και συνάδει με την σχετική διεθνή νομολογία.
Η Λευκωσία υπογραμμίζει ότι το μνημόνιο στηρίζεται σε ανυπόστατη παραδοχή περί οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών μεταξύ δύο κρατών που δεν διαθέτουν αντικριστές ή παρακείμενες ακτές, κατασκευάζοντας έτσι μια γραμμή οριοθέτησης που δεν υφίσταται στη γεωγραφική πραγματικότητα. Κατά την Κυπριακή επιχειρηματολογία, η επίμαχη συμφωνία αγνοεί εσκεμμένα την παρουσία και τα δικαιώματα των παράκτιων κρατών της περιοχής, μεταξύ των οποίων και Ελληνικά Νησιά με πλήρη θαλάσσια επήρεια όπως η Κρήτη και τα Δωδεκάνησα, των οποίων τα δικαιώματα κατοχυρώνονται από το ισχύον διεθνές πλαίσιο. Η διακοίνωση αφιερώνει ιδιαίτερη αναφορά στο άρθρο 121 της unclos, το οποίο αποτυπώνει κανόνες εθιμικού διεθνούς δικαίου δεσμευτικούς και για κράτη που δεν είναι συμβαλλόμενα μέρη στη σύμβαση. Στο πλαίσιο αυτό επισημαίνεται ότι τα νησιά διαθέτουν ρητώς αιγιαλίτιδα ζώνη, συνορεύουσα ζώνη, υφαλοκρηπίδα και αποκλειστική οικονομική ζώνη, γεγονός που καθιστά αβάσιες κάθετες χαράξεις που παραγνωρίζουν τα εν λόγω δικαιώματα ή τα περιορίζουν κατά τρόπο αντίθετο με τις αρχές ισότητας και ευθυδικίας.
Παράλληλα, το έγγραφο της κυπριακής μόνιμης αντιπροσωπείας θίγει την πρακτική που έχει υιοθετήσει η λιβύη αναφορικά με τη γραμμή που κλείνει τον κόλπο της σύρτης και τη σχετική ευθεία γραμμή βάσης, σημειώνοντας ότι δεν συνάδουν με τους κανόνες του εθιμικού διεθνούς δικαίου όπως αυτοί αποτυπώνονται στην unclos. Η Λευκωσία ξεκαθαρίζει ότι τέτοιες μονομερείς γραμμές δεν παράγουν έννομες συνέπειες εις βάρος τρίτων και δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως βάση για οριοθετήσεις που μεταβάλλουν το νομικό καθεστώς των θαλάσσιων ζωνών στην κεντρική και ανατολική μεσόγειο. Η επιστολή τοποθετεί το θέμα σε ευρύτερο νομικό πλαίσιο, υπενθυμίζοντας ότι οι οριοθετήσεις πρέπει να συνάπτονται καλή τη πίστει μεταξύ κρατών με αντικριστές ή παρακείμενες ακτές και να καθοδηγούνται από τις παγιωμένες αρχές του διεθνούς δικαίου, όπως έχουν κωδικοποιηθεί στη σύμβαση και ερμηνευθεί από τη διεθνή νομολογία.
Η κυπριακή δημοκρατία σημειώνει ότι έχει λάβει γνώση των πρόσφατων ρηματικών διακοινώσεων της μόνιμης αντιπροσωπείας της λιβύης προς τον γενικό γραμματέα με ημερομηνίες 27 μαΐου 2025 και 20 ιουνίου 2025 και, απαντώντας, επαναλαμβάνει τη σταθερή θέση της περί μη συμμόρφωσης του μνημονίου με το διεθνές δίκαιο. Στο ίδιο πνεύμα, καταγράφει τη δηλωμένη ετοιμότητα της λιβύης να εμπλακεί σε διαπραγματεύσεις με όλα τα γειτονικά κράτη για την οριοθέτηση θαλάσσιων συνόρων σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, επισημαίνοντας ότι μια τέτοια διαδικασία, εφόσον διεξαχθεί επί πραγματικής βάσης και με σεβασμό στις προβλέψεις της unclos, αποτελεί τη μόνη θεμιτή οδό για βιώσιμες και νομικά έγκυρες ρυθμίσεις στην περιοχή. Η Λευκωσία καθιστά σαφές ότι ο πλήρης σεβασμός των κανόνων που διέπουν τη σύναψη διεθνών συμφωνιών και την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών είναι αναγκαίος για τη διασφάλιση της σταθερότητας και της νομιμότητας στη μεσόγειο και ότι κάθε απόπειρα δημιουργίας τετελεσμένων εκτός του πλαισίου αυτού δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή.
Τέλος, η μόνιμη αντιπροσωπεία της κυπριακής δημοκρατίας ζητεί ευγενώς την κυκλοφορία της επιστολής ως εγγράφου της γενικής συνέλευσης, υπό το θέμα 75 της ημερήσιας διάταξης, και του συμβουλίου ασφαλείας, καθώς και τη δημοσίευσή της στην ιστοσελίδα της διεύθυνσης θαλασσίων υποθέσεων και δικαίου της θάλασσας και την ενσωμάτωσή της σε επόμενη έκδοση του δελτίου για το δίκαιο της θάλασσας. Με τον τρόπο αυτό, η Λευκωσία επιδιώκει την πλήρη θεσμική καταγραφή των θέσεών της στο επίσημο σώμα τεκμηρίωσης του οηε και την ανάδειξη του ζητήματος εκεί όπου κρίνεται το κύρος και η εφαρμογή των κανόνων που διέπουν το διεθνές θαλάσσιο δίκαιο.
