Μάχη στο Συμβούλιο Ασφαλείας για το snapback κατά του Ιράν

Το συμβούλιο ασφαλείας του ΟΗΕ αναμένεται την παρασκευή 19 σεπτεμβρίου να ψηφίσει σχέδιο ψηφίσματος για τον μηχανισμό «snapback» των κυρώσεων κατά του Ιράν στο πλαίσιο του κοινού σχεδίου ολοκληρωμένης δράσης του 2015 και του ψηφίσματος 2231, με το κατατεθειμένο από τη Νότια Κορέα κείμενο, ως προεδρεύουσα χώρα, να προβλέπει τη συνέχιση της άρσης κυρώσεων εφόσον δεν εγκριθεί, γεγονός που σημαίνει ότι οι κυρώσεις του συμβουλίου, οι οποίες είχαν τερματιστεί το 2015, θα επανέλθουν αυτομάτως στις 28 σεπτεμβρίου 2025 αν το κείμενο καταψηφιστεί και δεν υπάρξει ενδιάμεση νέα συμφωνία. Η συμφωνία του 2015 περιόρισε το πυρηνικό πρόγραμμα του ιράν με αντάλλαγμα την άρση κυρώσεων και ενσωμάτωσε τον μηχανισμό επαναφοράς σε περίπτωση «σοβαρής μη συμμόρφωσης», όμως μετά την αποχώρηση των ηπα το 2018 η Τεχεράνη ανέστειλε σταδιακά δεσμεύσεις, προχωρώντας σε εμπλουτισμό ουρανίου έως 60%, ενώ οι προσπάθειες αναβίωσης κατέρρευσαν το 2022 και οι ευρωπαίοι της ομάδας ε3 (Γαλλία, Γερμανία, Ην. Βασίλειο) διατήρησαν εθνικές κυρώσεις, την ώρα που, έπειτα από χτυπήματα ΗΠΑ–Ισραήλ σε ιρανικές εγκαταστάσεις, το Ιράν περιόρισε περαιτέρω τη συνεργασία του με τον iaea.

Στις 28 Αυγούστου 2025 οι ε3 ενημέρωσαν το συμβούλιο ότι το Ιράν βρίσκεται σε «σοβαρή μη συμμόρφωση», επικαλούμενοι αποθέματα 8.400 κιλών ουρανίου, μέρος των οποίων έως 60% μη ανακοινωμένο, λειτουργία χιλιάδων προηγμένων φυγοκεντρητών και ελλιπή έλεγχο από την iaea, προσφέροντας παράταση του 2231 υπό όρους που η Τεχεράνη απέρριψε, ενώ, παρά τη διακηρυγμένη ετοιμότητά τους για διαπραγμάτευση, δεν σημειώθηκε πρόοδος στις επαφές με τον υπεξ αραγκτσί.

Η Τεχεράνη απορρίπτει το δικαίωμα των ε3 να κινήσουν το snapback, κατηγορεί για παραβιάσεις υποχρεώσεων και προειδοποιεί ακόμη και με αποχώρηση από τη συνθήκη μη διάδοσης, βρίσκοντας στήριξη από Κίνα και Ρωσία που αμφισβητούν τη νομιμότητα της διαδικασίας, ενώ το σχέδιο ψηφίσματος της νότιας κορέας της 8ης σεπτεμβρίου, το οποίο διατηρεί την άρση κυρώσεων, εκτιμάται ότι θα στηριχθεί μόνο από Κίνα, Ρωσία και Πακιστάν, με τουλάχιστον οκτώ μέλη (ΗΠΑ Ην. βασίλειο, Γαλλία, Ελλάδα, Σλοβενία, Δανία, Παναμάς, Νότια Κορέα) να μην το υποστηρίζουν και, εφόσον συγκεντρωθούν εννέα ψήφοι, τις ηπα να αναμένεται να ασκήσουν βέτο.

Παράλληλα, Ρωσία και κίνα έχουν καταθέσει εναλλακτικό κείμενο για εξάμηνη παράταση της jcpoa χωρίς να το θέσουν ακόμη σε ψηφοφορία, ενώ αναλυτές προειδοποιούν ότι ακόμη και σε περίπτωση αυτόματης επαναφοράς των κυρώσεων η εφαρμογή τους θα αποδειχθεί σύνθετη λόγω πιθανής κωλυσιεργίας Κίνας και Ρωσίας στη λειτουργία της επιτροπής κυρώσεων 1737, διαμορφώνοντας ένα περιβάλλον αυξημένης αβεβαιότητας τόσο για τη διεθνή νομιμότητα της διαδικασίας όσο και για την αποτελεσματικότητα των μέτρων στην πράξη.