«Ματωμένο» πρωτογενές πλεόνασμα-ρεκόρ στον Προϋπολογισμό του 2026

Ανάπτυξη σε επίπεδα άνω του 2% και πρωτογενές πλεόνασμα 2,4% θα προβλέπει το προσχέδιο του Κρατικού Προϋπολογισμού για το 2026, το οποίο αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή στις 6 Οκτωβρίου. Σε αυτό θα ενσωματωθούν οι βασικές κατευθύνσεις της δημοσιονομικής πολιτικής της κυβέρνησης για το επόμενο έτος, ενώ θα ακολουθήσει και η κατάθεση του νέου φορολογικού νομοσχεδίου, που θα περιλαμβάνει όλα τα μέτρα ελάφρυνσης και ενίσχυσης που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης από το βήμα της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης.

Το 2025, το πρωτογενές πλεόνασμα θα ξεπεράσει όχι μόνο τον αρχικό στόχο του 2,4% του ΑΕΠ, αλλά και τις επικαιροποιημένες εκτιμήσεις που το ανέβαζαν στο 3,2%. Ήδη στο οκτάμηνο Ιανουαρίου – Αυγούστου, το πρωτογενές πλεόνασμα διαμορφώθηκε στα 8,5 δισεκατομμύρια ευρώ, έναντι στόχου 4,929 δισεκατομμυρίων ευρώ, σύμφωνα με τον Προϋπολογισμό. Οι νεότερες εκτιμήσεις ανεβάζουν το τελικό ποσοστό σε πάνω από 3,5%, επιβεβαιώνοντας ότι οι δημοσιονομικοί στόχοι υπερκαλύπτονται, με σημαντικό κόστος για τα νοικοκυριά, καθώς η υπεραπόδοση εσόδων και η συγκράτηση δαπανών συνεχίζουν να επιβαρύνουν τους πολίτες.

Η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας για το 2025 εκτιμάται επίσης ότι θα κινηθεί πάνω από το 2%, με το προσχέδιο να προβλέπει αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,3%, ενώ η Τράπεζα της Ελλάδος έχει αναθεωρήσει την πρόβλεψή της στο 2,2%. Η συμβολή των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης θεωρείται καθοριστικής σημασίας για τη διατήρηση των αναπτυξιακών ρυθμών, καθώς το πρόγραμμα προβλέπεται να ολοκληρωθεί τον Σεπτέμβριο του 2026 με την υλοποίηση όλων των μεταρρυθμίσεων και έργων που αποτελούν προαπαιτούμενα για την εκταμίευση των δόσεων.

Τον Νοέμβριο αναμένεται να υποβληθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση το έβδομο αίτημα χρηματοδότησης, ύψους 3,5 δισεκατομμυρίων ευρώ, από τα οποία τα 1,7 δισεκατομμύρια ευρώ αντιστοιχούν σε επιχορηγήσεις και τα 1,8 δισεκατομμύρια ευρώ σε δάνεια. Το αίτημα συνδέεται με την ολοκλήρωση συγκεκριμένων οροσήμων, ενώ το όγδοο και το ένατο αίτημα αναμένεται να υποβληθούν εντός του 2026.

Η μείωση του δημόσιου χρέους παραμένει βασική στρατηγική επιλογή της κυβέρνησης, η οποία προτάσσει τη δημοσιονομική πειθαρχία έναντι μέτρων στήριξης απέναντι στις συνέπειες του πληθωρισμού. Στο πλαίσιο αυτό, το Υπουργείο Οικονομικών προχωρά σε νέα πρόωρη αποπληρωμή χρέους τον Δεκέμβριο, ύψους 5,29 δισεκατομμυρίων ευρώ, επιδιώκοντας την πλήρη εξόφληση των δανείων του πρώτου μνημονίου έως το 2031, αντί του αρχικού σχεδιασμού για το 2041.

Το κόστος για τους πολίτες

Παρά το γεγονός ότι η οικονομία εμφανίζει ανάπτυξη πάνω από 2% και τα δημοσιονομικά μεγέθη υπεραποδίδουν, αυτή η εικόνα συνοδεύεται από συνεχή φορολογική και εισοδηματική πίεση.

Το ματωμένο πρωτογενές πλεόνασμα που καταγράφει η ελληνική οικονομία κρύβει ένα βαρύ κόστος για τις κοινωνικές ομάδες που βρίσκονται ήδη σε δυσμενή θέση. Οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι, που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της κοινωνίας, υφίστανται σημαντική μείωση στο διαθέσιμο εισόδημά τους λόγω της διατήρησης υψηλών φορολογικών συντελεστών και των ασφαλιστικών εισφορών, ενώ παράλληλα η αυξημένη φορολογία σε βασικά αγαθά και υπηρεσίες αυξάνει το κόστος ζωής τους. Η αγοραστική τους δύναμη «ροκανίζεται» καθημερινά από τον πληθωρισμό, χωρίς ουσιαστική στήριξη από κοινωνικές παροχές που παραμένουν περιορισμένες ή σταθερές.

Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, που αποτελούν κινητήριο μοχλό για την απασχόληση, αντιμετωπίζουν επιβαρύνσεις μέσα από φορολογικά βάρη και αυξημένες ασφαλιστικές εισφορές, καθώς και αυξημένο κόστος λειτουργίας, με αποτέλεσμα να περιορίζονται οι δυνατότητες επενδύσεων και η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Ταυτόχρονα, οι νέοι και οι εξαρτημένες ηλικίες, που συχνά αντιμετωπίζουν χαμηλότερα εισοδήματα και αβεβαιότητα στην εργασία, πλήττονται διπλά, καθώς το αυξημένο κόστος ζωής και η έλλειψη επαρκούς κοινωνικής στήριξης περιορίζουν τις προοπτικές τους και την πρόσβασή τους σε βασικές υπηρεσίες.

Τέλος, οι ευάλωτες κοινωνικά ομάδες – όπως οι άνεργοι, τα άτομα με αναπηρία και οι χαμηλοεισοδηματίες – είναι εκείνες που βιώνουν με μεγαλύτερη ένταση τις επιπτώσεις της λιτότητας και της συγκράτησης κοινωνικών δαπανών. Η απουσία επαρκών επιδομάτων και η μειωμένη πρόσβαση σε κοινωνικές υπηρεσίες οδηγούν σε επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης, αυξάνοντας την κοινωνική ανισότητα και την φτώχεια.

Έτσι, η δημοσιονομική υπεραπόδοση, παρά τα θετικά της στοιχεία για τα οικονομικά μεγέθη, μεταφράζεται σε συνεχή επιβάρυνση των πιο ευάλωτων στρωμάτων της κοινωνίας, που καλούνται να σηκώσουν το βάρος της δημοσιονομικής σταθερότητας με υψηλό κοινωνικό κόστος.