Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης μετέφερε από την άτυπη Σύνοδο Κορυφής στην Κοπεγχάγη ένα σαφές και αδιαπραγμάτευτο μήνυμα: η Ελλάδα δεν θα συναινέσει στην ένταξη της Τουρκίας στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα αμυντικής συνεργασίας SAFE όσο διατηρείται το casus belli και συνεχίζει να αμφισβητεί την κυριαρχία ελληνικών νησιών. Με αυτή τη δήλωση ο πρωθυπουργός θέτει ευθέως τις κόκκινες γραμμές της χώρας στο διεθνές πεδίο και μετατρέπει τις εθνικές ανησυχίες σε κριτήριο συμμετοχής σε κοινού ενδιαφέροντος αμυντικές πρωτοβουλίες.
Ο τρόπος που διατυπώθηκε η θέση —ευθύς, κατηγορηματικός και χωρίς υποσημειώσεις— έχει δύο προφανείς στόχους: την αποτροπή κάθε προσπάθειας προσέγγισης ή ενσωμάτωσης που αγνοεί τα ελληνικά δίκαια και την εδραίωση μιας πολιτικής που συναρτά την κοινή ευρωπαϊκή ασφάλεια με το σεβασμό της εθνικής κυριαρχίας. Στη συζήτηση με τον γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ, όπως ο ίδιος αποκάλυψε, δεν υπήρξε διπλωματική ασάφεια: όταν ερωτήθηκε για τη θέση της Ελλάδας απέναντι στη συμμετοχή της Τουρκίας στο SAFE, απάντησε με απόλυτη σαφήνεια ότι όσο η Τουρκία διατηρεί ρητά το casus belli και προβάλλει τη θεωρία των «γκρίζων ζωνών» για τα ελληνικά νησιά, η Αθήνα δεν μπορεί ούτε να συμφωνήσει ούτε να διευκολύνει την πρόσβασή της σε τέτοια εργαλεία συνεργασίας.
Η επιλογή της ρητορικής αυτής δεν είναι μόνο πολιτική αλλά και στρατηγική: συνδέει την ασφάλεια της Ευρώπης με την εγγύηση της ασφάλειας των ελληνικών συνόρων και μετατρέπει το ζήτημα της συμμετοχής σε ένα τεστ εμπιστοσύνης προς την Τουρκία. Αυτό το σήμα, με τον τρόπο που εστάλη σε ανώτατο διεθνές επίπεδο, επιδιώκει να δημιουργήσει μια ευρύτερη ευρωπαϊκή συναίνεση γύρω από την αρχή ότι η συλλογική ασφάλεια δεν μπορεί να αγνοεί ανοιχτές αμφισβητήσεις κυριαρχίας. Ο πρωθυπουργός φρόντισε να διαχωρίσει την ατζέντα των συζητήσεων: Ενώ με τον Γερμανό καγκελάριο η συνομιλία εστίασε σε γενικότερες ευρωπαϊκές αμυντικές πρωτοβουλίες, με άλλους ηγέτες όπως ο πρωθυπουργός της Ολλανδίας έθεσε ευθέως τις ελληνικές κόκκινες γραμμές, υπογραμμίζοντας ότι η στάση της Αθήνας δεν είναι προϊόν στιγμιαίου πολιτικού συμφέροντος αλλά στρατηγικής γραμμής που θα επηρεάσει τις αποφάσεις για τη μορφή και τους εταίρους της ευρωπαϊκής άμυνας.
Παράλληλα, επανέλαβε την ανάγκη για μια ευρωπαϊκή ασφάλεια «360 μοιρών», που δεν περιορίζεται στα ανατολικά σύνορα λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, αλλά ενσωματώνει και τα νότια και νοτιοανατολικά σύνορα της ΕΕ, όπου ελληνικά συμφέροντα και ευρωπαϊκοί κίνδυνοι τέμνονται. Με αυτή την προοπτική η Ελλάδα διεκδικεί να είναι όχι μόνο προστατευόμενη αλλά και διαμορφώτρια της ατζέντας για τα κοινά εξωτερικά σύνορα, απαιτώντας ότι κάθε κοινοτική πρωτοβουλία άμυνας πρέπει να συνυπολογίζει τις γεωπολιτικές ιδιαιτερότητες της περιοχής. Στο ίδιο πλαίσιο, ο κ. Μητσοτάκης τόνισε την ανάγκη δημιουργίας ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών μηχανισμών για κοινά αμυντικά σχέδια, πέρα από την απλή προμήθεια υλικού, ώστε να υπάρχει πραγματική ευρωπαϊκή βιομηχανική και επιχειρησιακή συνεργασία σε έργα κοινού ενδιαφέροντος, όπως η αεράμυνα και η αντιμετώπιση απειλών από drones. Η αναφορά αυτή υποδηλώνει πως η Αθήνα δεν περιορίζεται στη ρητορική αλλά διεκδικεί και θεσμικά εργαλεία που θα μεταφράζουν την στρατηγική βούληση σε χρηματοδοτική και επιχειρησιακή πραγματικότητα.
Με ενδιαφέρον παρατήρησε επίσης ότι χώρες που παραδοσιακά ήταν περισσότερο επιφυλακτικές απέναντι σε κοινά αμυντικά χρηματοδοτικά εργαλεία, όπως η Δανία και η Φινλανδία, δείχνουν πλέον μεγαλύτερη ανοχή, στοιχείο που, σύμφωνα με την ελληνική ανάγνωση, μπορεί να διευκολύνει την προώθηση ενός ευρύτερου σχεδίου κοινής άμυνας στην επόμενη φάση συζητήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στο ζήτημα του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού για την περίοδο που έρχεται, ο πρωθυπουργός τοποθετήθηκε υπέρ της αξιοποίησής του για έργα κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος, όπως η ενίσχυση της αεράμυνας και της ανθεκτικότητας απέναντι στις νέες τεχνολογικές απειλές. Με την επισήμανση αυτή επιχειρείται η σύνδεση μακροοικονομικής πολιτικής με ζητήματα εθνικής και ευρωπαϊκής ασφάλειας.
Επιπλέον, ο κ. Μητσοτάκης χρησιμοποίησε την ευκαιρία να παρουσιάσει ως θετική εξέλιξη τη συγκριτική βελτίωση των ελληνικών δεικτών πληθωρισμού, επισημαίνοντας τη μείωση σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και συνδέοντας την οικονομική αυτή πορεία με παρεμβάσεις της κυβέρνησης για την ανακούφιση του καταναλωτή και την ενίσχυση των πραγματικών μισθών. Στο κοινωνικό πεδίο εξήγγειλε μέτρα όπως επιστροφές ενοικίου τον Νοέμβριο και επιπλέον πληρωμές σε χαμηλοσυνταξιούχους κατά τις εορτές, παρουσιάζοντας αυτά ως κομμάτια ενός συνολικού πλαισίου κοινωνικής πολιτικής.
Τέλος, στην αιχμηρή του τοποθέτηση για το μεταναστευτικό, ο Πρωθυπουργός υπογράμμισε την ανάγκη ξεκάθαρης ευρωπαϊκής στήριξης στην πολιτική της Ελλάδας: όσοι εισέρχονται παράνομα στην χώρα πρέπει να επιστρέφονται, ενώ όσοι δικαιούνται άσυλο πρέπει να τους χορηγείται, με σκοπό την πλήρη εξουδετέρωση των δικτύων των διακινητών που εκμεταλλεύονται ανθρώπινες τραγωδίες. Το συνολικό αφήγημα που κατέθεσε στην Κοπεγχάγη είναι επομένως διπλό: από τη μία, η αμείλικτη υπεράσπιση της εθνικής κυριαρχίας και των ελληνικών κόκκινων γραμμών, και από την άλλη, η ενεργός διεκδίκηση μιας ευρωπαϊκής αμυντικής αρχιτεκτονικής που να ανταποκρίνεται ρεαλιστικά στις πολλαπλές προκλήσεις των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ.
