Μυκονοποίηση και μονοπώλιο στις παραλίες της Ρόδου

Η ρόδος, που κάποτε υπήρξε η βασίλισσα του ελληνικού τουρισμού, σήμερα εμφανίζει ένα τοπίο «μυκονοποίησης», όπου οι παραλίες παραδίδονται σε ιδιωτικά συμφέροντα και καταλαμβάνονται από επιτήδειους που πουλούν κιτς πολυτέλεια σε ακριβές τιμές.
Το μοντέλο που εφαρμόζεται στο νησί αποτελεί προκλητική εκδοχή όσων συμβαίνουν σε όλη τη χώρα, με εταιρείες που αλληλοπλέκονται μετοχικά να συμμετέχουν σε διαγωνισμούς για «αξιοποίηση» του αιγιαλού με ξαπλώστρες και εγκαταστάσεις εστίασης και, με την ανοχή των δημοτικών αρχών, να απλώνουν τη δραστηριότητά τους σε ολόκληρο το μέτωπο της παραλίας επιβάλλοντας τους δικούς τους κανόνες, τα γούστα και τις τιμές.
Όταν εντοπίζονται παρανομίες, η μία εταιρεία αντικαθίσταται από μια άλλη του ίδιου ιδιοκτήτη ώστε η εκμετάλλευση να συνεχίζεται, ενώ οι ποινές, εφόσον επιβάλλονται, μετατίθενται για εκτός σεζόν περιόδους και δεν έχουν πραγματικό κόστος.

Οι δημοτικές αρχές όχι μόνο δείχνουν ανοχή, αλλά συχνά διευκολύνουν μέσω ρυθμίσεων χρεών εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ εταιρείες-φαντάσματα που ανοίγουν και κλείνουν αφού πρώτα έχουν εισπράξει, με παράγοντες του τουρισμού να μιλούν για ένα ιδιότυπο «σύστημα» που λειτουργεί σαν ανώτερη αρχή και καθορίζει τα πάντα στην εκμετάλλευση των παραλιών.
Το 2023 κυκλοφόρησαν φωτογραφίες με μυώδεις άνδρες να εμφανίζονται ως εκπρόσωποι εταιρειών σε πλειστηριασμούς για οργανωμένες πλαζ, την ώρα που η δικαιοσύνη, παρά τις καταγγελίες δημοτών, μοιάζει εναρμονισμένη με ένα ειδικού τύπου «νομικό καθεστώς».
Δύο χρόνια μετά το «κίνημα της πετσέτας», το αντίπαλο «κίνημα» της αυθαιρεσίας εξακολουθεί να καταλαμβάνει χώρους στον αιγιαλό, να υψώνει τείχη που κόβουν την ορατότητα προς τη θάλασσα και να στήνει πρόχειρες ή και μόνιμες κατασκευές σαν να μην υπάρχει αύριο, παρά τη λαϊκή διεκδίκηση για ελεύθερες παραλίες το καλοκαίρι του 2023.

Εμβληματική περίπτωση θεωρείται η Ρόδος, όπου επιχειρηματίες που «καπάρωσαν» με ζεστό χρήμα τα πόστα στις ακτές αρνούνται να συμμορφωθούν με τους όρους εκμίσθωσης που υπέγραψαν με την εταιρεία ακινήτων δημοσίου, με αποτέλεσμα να διαμορφώνεται ένα πλαίσιο ασυδοσίας και ένα σκληρό μονοπώλιο, προϊόν προγραμματικής σύμβασης μεταξύ ΕΤΑΔκαι τοπικής αυτοδιοίκησης που άνοιξε τον δρόμο για «έκρηξη» επενδύσεων υπέρ λίγων εύπορων παικτών.
Μέσα σε λίγους μήνες εταιρείες «εισέβαλαν» και κατέκτησαν τον αιγιαλό, εγκαθιστώντας ένα καθεστώς φόβου στην τοπική επιχειρηματική κοινότητα που έως χθες δραστηριοποιούνταν στις παραλίες, με τους ντόπιους να αισθάνονται ξένοι στον τόπο τους καθώς βλέπουν «παλάτια» ψυχαγωγίας να ξεφυτρώνουν στις αμμουδιές με στήριξη και πλάτες.
Το δίκτυο «ομπρέλα» επανέφερε πρόσφατα το ζήτημα των καταλήψεων και αυθαιρεσιών στον αιγιαλό καταγγέλλοντας παράνομες επεκτάσεις σε εκτάσεις πολλαπλάσιες των παραχωρήσεων, παρακώλυση ελεύθερης πρόσβασης, παραλίες που τελούν «υπό κατάληψη» με ανοχή των αρμοδίων και επιχειρήσεις που σφραγίζονται τον οκτώβριο για να λειτουργήσουν ανενόχλητες τον επόμενο Ιούνιο.

Συγκεκριμένα, στην παραλία Έλλη αναφέρεται επιχείρηση υγειονομικού ενδιαφέροντος που έχει εγκαταστήσει μόνιμες κατασκευές άνω των τετρακοσίων τετραγωνικών μέτρων, με την κτηματική υπηρεσία δωδεκανήσου να έχει εκδώσει πρωτόκολλα κατεδάφισης, ενώ η μίσθωση αφορά 704,13 τ.μ. απλής χρήσης αιγιαλού και το πρώην baia, νυν azul, να εκμεταλλεύεται έκταση που υπερβαίνει τα 2.100 τ.μ. με εξαιρετικά πυκνή ανάπτυξη ομπρελοκαθισμάτων.
Ο δήμαρχος Ρόδου ανέφερε ότι υπάρχει απόφαση σφράγισης αν δεν υπάρξει συμμόρφωση εντός είκοσι ημερών, επικαλούμενος έγγραφο της υπηρεσίας νεωτέρων μνημείων για αυθαίρετο «deck» που παρέμεινε από την περσινή σεζόν, όμως φωτογραφικό υλικό καταδεικνύει ότι η πραγματική έκταση του προβλήματος δεν αποτυπώθηκε όπως θα έπρεπε.

Το ιστορικό χειρισμών είναι αποκαλυπτικό, καθώς στις 12 αυγούστου στην 29η συνεδρίαση της δημοτικής επιτροπής συζητήθηκε η διακοπή ή μη λειτουργίας του «baia seaside» της sea by side ike, με τεχνική αυτοψία να καταγράφει ξύλινα δάπεδα, αναβαθμούς, στέγαστρα, κλειστούς χώρους κουζίνας και wc, πάγκους εξυπηρέτησης και πέργκολες που μονώνουν το κατάστημα από τον δημόσιο χώρο, και με την κτηματική υπηρεσία να επιβεβαιώνει την παράνομη κατάληψη κοινόχρηστου χώρου.
Παράλληλα, η εταιρεία δεν διέθετε άδεια της αρμόδιας αρχαιολογικής υπηρεσίας ούτε έγγραφο μίσθωσης αιγιαλού, ωστόσο η δημοτική επιτροπή ανέβαλε τη λήψη απόφασης για τις 23 αυγούστου και τελικά αποφάσισε τη σφράγιση που υλοποιήθηκε τον οκτώβριο του 2024, δηλαδή μετά τη σεζόν.

Καθοριστική λεπτομέρεια είναι ότι το κατάστημα έχει «σπασμένη» εταιρική δομή, με το άνω τμήμα επί του δρόμου να ανήκει στην πρωτοπόρος OE και το κάτω τμήμα του αιγιαλού να «χρεώνεται» σε εταιρεία-φάντασμα, τη sea by side ike, η οποία εμφανίζεται σήμερα διαγραμμένη στο γεμη και λειτουργεί ως «αυτοφωράκιας» ώστε η κύρια εταιρεία να διατηρεί καθαρό μητρώο και να επανέρχεται κάθε νέα σεζόν.
Πρόκειται για πρακτική που δεν είναι μεμονωμένη, καθώς συναντώνται εταιρείες με ελάχιστο κεφάλαιο και στοιχεία επικοινωνίας που παραπέμπουν σε λογιστικά γραφεία, δημιουργώντας ένα πλέγμα προσχηματικών φορέων εκμετάλλευσης που καθιστούν τον αιγιαλό πεδίο μονοπωλιακής δραστηριότητας και θεσμικού κυνισμού σε βάρος του δημοσίου χώρου και των πολιτών.