Ο υπερυπολογιστής «Δαίδαλος» και το αόρατο κόστος – Νερό και ενέργεια στο επίκεντρο κοινοβουλευτικής παρέμβασης της ΝΙΚΗΣ

Η ραγδαία διεθνής ανάπτυξη υποδομών τεχνητής νοημοσύνης και υπερκλίμακας κέντρων δεδομένων φέρνει πλέον στο προσκήνιο, με ιδιαίτερη ένταση, όχι μόνο το ενεργειακό αλλά και το υδατικό τους αποτύπωμα, ιδίως σε συνθήκες κλιματικής πίεσης και αυξημένων θερμικών αιχμών.

Οι υποδομές υψηλής υπολογιστικής ισχύος οδηγούν σε απότομη αύξηση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ η ψύξη των εγκαταστάσεων απαιτεί τεράστιες ποσότητες νερού, συχνά ακόμη και πόσιμου, ιδιαίτερα όταν εφαρμόζονται συστήματα εξατμιστικής ψύξης, στα οποία σημαντικό μέρος του νερού χάνεται μέσω εξάτμισης.

Διεθνείς εκτιμήσεις, όπως αποτυπώνονται σε πρόσφατες μελέτες, καταδεικνύουν ότι ο τομέας των data centres καταναλώνει παγκοσμίως περισσότερα από 560 δισεκατομμύρια λίτρα νερού ετησίως, με προβλέψεις που αγγίζουν έως και τα 1.200 δισεκατομμύρια λίτρα μέχρι το 2030.

Στο ίδιο πλαίσιο επισημαίνεται ότι μία εγκατάσταση ισχύος 100 MW μπορεί να απαιτεί περίπου 2,5 δισεκατομμύρια λίτρα νερού τον χρόνο, ποσότητα που αντιστοιχεί στις ανάγκες δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων. Παράλληλα, η διεθνής ενεργειακή εικόνα επιβεβαιώνει ότι η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας από τα data centres αυξάνεται με ταχύτατους ρυθμούς, με την τεχνητή νοημοσύνη να λειτουργεί ως βασικός επιταχυντής αυτής της τάσης.

Η εξέλιξη αυτή καθιστά αναγκαία τη διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης περιβαλλοντικής και ενεργειακής πολιτικής, η οποία θα συνδέει τον ψηφιακό σχεδιασμό με τη διαχείριση των φυσικών πόρων, την επάρκεια των δικτύων και την ανθεκτικότητα κρίσιμων υποδομών.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο ενισχύεται ήδη η κατεύθυνση θεσμοθέτησης υποχρεωτικών δεικτών βιωσιμότητας για τα data centres, που περιλαμβάνουν τόσο δείκτες ενεργειακής αποδοτικότητας όσο και υποχρεωτική αναφορά της χρήσης νερού.

Στο ελληνικό πεδίο, η χώρα μας προχωρά στη θεσμοθέτηση του Ελληνικού Εργοστασίου Τεχνητής Νοημοσύνης (ΦΑΡΟΣ Α.Ε.), το οποίο θα συνδέεται λειτουργικά με τον υπερυπολογιστή «Δαίδαλο» και με τις τεχνολογικές εγκαταστάσεις – κέντρα δεδομένων όπου αυτός θα φιλοξενηθεί. Η επιλογή αυτή συνεπάγεται συγκεκριμένες και μετρήσιμες απαιτήσεις σε ψύξη, κατανάλωση νερού και ηλεκτρική ισχύ.

Υπό το πρίσμα αυτό, η Βουλευτής της ΝΙΚΗΣ στον Β1’ Βόρειο Τομέα Αθηνών, Ασπασία Κουρουπάκη, απηύθυνε κοινοβουλευτική ερώτηση προς τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ζητώντας σαφείς απαντήσεις για το εάν έχει εκπονηθεί ή προγραμματίζεται ειδική μελέτη υδατικού και ενεργειακού αποτυπώματος για τις υποδομές που θα υποστηρίζουν τον υπερυπολογιστή «Δαίδαλο» και άλλα μεγάλα κέντρα δεδομένων, με αναλυτική εκτίμηση της κατανάλωσης ανά φάση ανάπτυξης και λειτουργίας.

Παράλληλα, τίθεται το ερώτημα ποιοι συγκεκριμένοι στόχοι θα τεθούν για δείκτες αποδοτικότητας νερού και ενέργειας και με ποια χρονοδιαγράμματα θα δημοσιοποιούνται τα σχετικά στοιχεία σε ετήσια βάση.

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στο ζήτημα της χρήσης πόσιμου νερού για ψύξη των εγκαταστάσεων, καθώς και στις εναλλακτικές λύσεις που ενδεχομένως προβλέπονται ώστε να περιοριστεί το υδατικό αποτύπωμα σε περιόδους αυξημένης ζήτησης και θερμικών αιχμών, σε συνάρτηση με την επίδραση των επιλογών αυτών στην ενεργειακή κατανάλωση.

Επιπλέον, ζητείται να διευκρινιστεί εάν η κυβέρνηση προτίθεται να θεσπίσει υποχρεωτική, τοπικά προσδιορισμένη αναφορά κατανάλωσης νερού και ενέργειας για τις συγκεκριμένες υποδομές, σύμφωνα με τις διεθνείς πρακτικές, ώστε να διασφαλιστεί ουσιαστικός δημόσιος έλεγχος και δυνατότητα ένταξης των δεδομένων αυτών στα εθνικά σχέδια διαχείρισης υδάτων.

Τέλος, με δεδομένη τη διεθνή αύξηση της ζήτησης από data centres και την υψηλή ενεργειακή τους κατανάλωση, τίθεται το ζήτημα του συντονισμού του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας με τα συναρμόδια υπουργεία και τους εμπλεκόμενους φορείς, προκειμένου η ανάπτυξη υποδομών τεχνητής νοημοσύνης να μην επιβαρύνει δυσανάλογα τους τοπικούς υδατικούς πόρους και τις κρίσιμες δημόσιες υποδομές της χώρας.