Αγρότες:Η ελληνική ύπαιθρος βράζει. Οι τελευταίοι μήνες έχουν φέρει στο φως μια σιωπηλή, αλλά βαθιά δυσαρέσκεια στον αγροτικό κόσμο, που μοιάζει έτοιμη να εκφραστεί δυναμικά στις επόμενες κάλπες. Οι αγρότες, μια κοινωνική ομάδα που παραδοσιακά δεν ανήκει σε «σταθερά στρατόπεδα», αλλά κινείται ανάλογα με τις οικονομικές συνθήκες και την κρατική στήριξη, φαίνεται να κλείνει τον κύκλο της εμπιστοσύνης προς την κυβέρνηση.
Η Νέα Δημοκρατία, που πριν από έναν μόλις χρόνο κατέγραψε το εντυπωσιακό 48% στον αγροτικό πληθυσμό –το υψηλότερο ποσοστό της σε οποιαδήποτε επαγγελματική κατηγορία– βρίσκεται σήμερα αντιμέτωπη με μια απότομη και επικίνδυνη φθορά. Οι εικόνες του Κυριάκου Μητσοτάκη να αποχωρεί υπό έντονες αποδοκιμασίες από συγκεντρώσεις αγροτών, δεν είναι απλώς στιγμιότυπα διαμαρτυρίας· είναι πολιτικά σύμβολα μιας βαθύτερης αποσύνδεσης.
Η διαδρομή των αγροτών στις κάλπες αποτυπώνει ανάγλυφα τις μεταβολές της ελληνικής κοινωνίας την τελευταία δεκαετία. Το 2015, η ύπαιθρος ταυτίστηκε με το κύμα της κοινωνικής ανατροπής. Το 34% των αγροτών ψήφισε ΣΥΡΙΖΑ, εκφράζοντας την αγανάκτηση απέναντι στα Μνημόνια και τις πολιτικές λιτότητας, ενώ το 60% είπε “Όχι” στο δημοψήφισμα του Ιουλίου, αναζητώντας φωνή αντίστασης.
Ωστόσο, οι προσδοκίες διαψεύστηκαν. Μέσα σε λίγα χρόνια, η απογοήτευση από την κυβερνητική πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ οδήγησε σε μαζική μετατόπιση προς τη Νέα Δημοκρατία. Το 2019, το κυβερνών κόμμα ανέβηκε στο 42%, κερδίζοντας την εμπιστοσύνη ενός κόσμου που αναζητούσε σταθερότητα και λύσεις στα χρόνια προβλήματα των επιδοτήσεων, της γραφειοκρατίας και της ενεργειακής κρίσης.
Το 2023, οι αγρότες έδωσαν στη Ν.Δ. το μεγαλύτερο ποσοστό υποστήριξης από οποιαδήποτε άλλη επαγγελματική κατηγορία. Σχεδόν ένας στους δύο ψήφισε το κυβερνών κόμμα, ανταποκρινόμενος σε υποσχέσεις για «δίκαιη ανάπτυξη στην περιφέρεια», φορολογικές ελαφρύνσεις και ψηφιακό εκσυγχρονισμό του ΟΠΕΚΕΠΕ. Ήταν το αποκορύφωμα μιας σχέσης εμπιστοσύνης που φαινόταν ακλόνητη.
Η κατάσταση άλλαξε ραγδαία. Οι ευρωεκλογές του 2024 αποκάλυψαν το πρώτο μεγάλο ρήγμα. Αν και η Ν.Δ. παρέμεινε πρώτη δύναμη, οι απώλειες στον αγροτικό πληθυσμό ήταν από 8 έως 10 ποσοστιαίες μονάδες. Οι καθυστερήσεις στις πληρωμές των επιδοτήσεων, οι περικοπές στα προγράμματα νέων αγροτών, τα προβλήματα με το αγροτικό πετρέλαιο και οι αποζημιώσεις για τις φυσικές καταστροφές, έφεραν ξανά την αγανάκτηση στο προσκήνιο.
Η αγροτική Ελλάδα αισθάνεται ότι έχει μείνει πίσω. Η ξηρασία και τα ακραία καιρικά φαινόμενα που έπληξαν τη Θεσσαλία, οι πλημμύρες που κατέστρεψαν καλλιέργειες, αλλά και τα σκάνδαλα του ΟΠΕΚΕΠΕ, έθρεψαν το αίσθημα αδικίας. Όπως σημειώνει τοπικός αγροτοσυνδικαλιστής από τα Φάρσαλα, «μας θυμούνται μόνο πριν τις εκλογές. Μετά, ούτε τα τηλέφωνά μας δεν σηκώνουν».
Παράλληλα, ενισχύεται η λεγόμενη «αντισυστημική ψήφος» – κυρίως σε νεότερους αγρότες που βλέπουν το επάγγελμα να φθίνει, τα έξοδα να πολλαπλασιάζονται και την πολιτεία να αδιαφορεί. Το ρεύμα αυτό δεν μεταφράζεται πάντα σε κομματική ψήφο, αλλά εκδηλώνεται με αποχή, ψήφο διαμαρτυρίας ή στήριξη σε μικρότερα κόμματα.
Η ύπαιθρος ως πολιτικό βαρόμετρο
Αν και ο αριθμός των αγροτών μειώνεται, η πολιτική τους επιρροή παραμένει πολλαπλάσια του εκλογικού τους βάρους. Η συγκέντρωση του αγροτικού πληθυσμού σε καίριες περιφέρειες –όπως Θεσσαλία, Πελοπόννησος, Κεντρική Μακεδονία και Κρήτη– μπορεί να κρίνει έδρες, αλλά και να δώσει σαφή εικόνα για το γενικό πολιτικό κλίμα.
Για τη Νέα Δημοκρατία, η φθορά στον αγροτικό χώρο δεν είναι απλώς αριθμητική· είναι συμβολική. Πρόκειται για μια κοινωνική ομάδα που αποτελούσε παραδοσιακό της στήριγμα. Η απώλεια εμπιστοσύνης στην ύπαιθρο είναι πάντα προάγγελος ευρύτερης δυσαρέσκειας. Όπως δείχνει η ιστορία, οι πρώτες «ρωγμές» στα χωριά προηγήθηκαν σχεδόν πάντα των αλλαγών εξουσίας στα μεγάλα αστικά κέντρα.
Οι τελευταίες κινητοποιήσεις, οι μαζικές συγκεντρώσεις και τα μπλόκα δείχνουν ότι ο αγροτικός κόσμος δεν φοβάται πια να συγκρουστεί. Οι υποσχέσεις για «ψηφιακό αγρότη» και «πράσινες καλλιέργειες» έχουν αντικατασταθεί από αιτήματα για επιβίωση. «Δε ζητάμε πολυτέλειες, ζητάμε να μπορούμε να καλλιεργούμε χωρίς να μπαίνουμε μέσα κάθε χρονιά», δηλώνει αγρότης από τα Μεσόγεια.
Το πολιτικό εκκρεμές της υπαίθρου κινείται και πάλι. Οι αγρότες δεν ανήκουν σε κανένα κόμμα – αλλά μπορούν να ρίξουν κυβερνήσεις. Οι φωτογραφίες του Πρωθυπουργού να απομακρύνεται βιαστικά από χωράφια, κυνηγημένος από εξοργισμένους παραγωγούς, ίσως αποτυπώνουν καλύτερα από οποιαδήποτε δημοσκόπηση τη νέα πολιτική πραγματικότητα.
Η Ελλάδα της περιφέρειας δεν είναι αόρατη. Και αν κάτι διδάσκει η ιστορία των τελευταίων δεκαετιών, είναι πως η οργή του χωραφιού φτάνει πάντα –αργά ή γρήγορα– στο Μέγαρο Μαξίμου.
