Οι ελληνικές τράπεζες προσφέρουν λίγα στην πατρίδα

Οι ελληνικές τράπεζες υπέστησαν μια ιστορικών διαστάσεων καταστροφή την περίοδο 2012 και 2015, ως άμεση συνέπεια των μνημονίων, του PSI και της εκτίναξης των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Το «κούρεμα» του ελληνικού χρέους έφτασε το 74%, με τις τράπεζες που κατείχαν περίπου 54 δισ. ευρώ σε κρατικά ομόλογα να χάνουν μέσα σε μία νύχτα 39 έως 40 δισ. ευρώ κεφαλαίων. Παράλληλα, τα NPEs σωρεύτηκαν εκρηκτικά: την περίοδο 2010–2018 ανήλθαν συνολικά σε 84 δισ. ευρώ, ενώ στο αποκορύφωμα της κρίσης άγγιξαν τα 102 δισ. ευρώ.

Για να αποτραπεί η πλήρης κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος, οι ελληνικές τράπεζες ανακεφαλαιοποιήθηκαν τρεις φορές με κρατικά κεφάλαια που ανήλθαν αθροιστικά σε 42 δισ. ευρώ. Αν προστεθεί η κάλυψη των χρηματοδοτικών κενών (funding gap), η άμεση κρατική στήριξη έφτασε τα 54 δισ. ευρώ. Επιπλέον, το Δημόσιο στήριξε τη διαχείριση των κόκκινων δανείων μέσω του προγράμματος «Ηρακλής», παρέχοντας κρατικές εγγυήσεις ύψους 17,3 δισ. ευρώ, ενώ κρίσιμο ρόλο έπαιξε και η αναβαλλόμενη φορολογική απαίτηση, η οποία αρχικά ανερχόταν σε 16 δισ. ευρώ και σήμερα διαμορφώνεται κοντά στα 10 δισ. ευρώ. Σε όρους παρούσας αξίας, το συνολικό άθροισμα της κρατικής βοήθειας προς τις ελληνικές τράπεζες φτάνει τα 73 δισ. ευρώ.

Ξένη κυριαρχία και διαρροή μερισμάτων

Σήμερα, οι τέσσερις συστημικές τράπεζες ελέγχονται σε ποσοστό περίπου 88% από ξένους επενδυτές. Στην Alpha Bank, το 93% των 95.000 μετόχων είναι αλλοδαποί, με την UniCredit να έχει φτάσει περίπου στο 30%. Στην Τράπεζα Πειραιώς, το 88% των μετόχων είναι ξένοι επενδυτές, με τον Paulson να κατέχει ποσοστό 14%. Στην Εθνική Τράπεζα, μόλις το 14% των μετόχων είναι Έλληνες, ενώ το Δημόσιο μέσω του ΕΕΣΥΠ διατηρεί 8,39%, γεγονός που σημαίνει ότι οι ξένοι επενδυτές ελέγχουν περίπου το 86%. Στην Eurobank, το ποσοστό των ξένων επενδυτών ανέρχεται στο 94%, με το καναδικό Fairfax να ελέγχει το 32,67%.

Τα στοιχεία αυτά εξηγούν γιατί η συντριπτική πλειονότητα των μερισμάτων κατευθύνεται εκτός Ελλάδας. Για τις χρήσεις 2025 και 2026, οι ελληνικές τράπεζες αναμένεται να διανείμουν περίπου το 50% των κερδών τους, τα οποία ανέρχονται ετησίως σε 4,48 δισ. ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι περίπου 2,25 δισ. ευρώ θα δοθούν ως μερίσματα, εκ των οποίων το 88%, δηλαδή σχεδόν 2 δισ. ευρώ, θα καταλήξει στο εξωτερικό. Την ίδια στιγμή, λόγω της αναβαλλόμενης φορολογίας, οι τράπεζες καταβάλλουν ελάχιστο ή και μηδενικό φόρο σε ταμειακή βάση, καθώς η φορολογική επιβάρυνση συμψηφίζεται λογιστικά και δεν αποδίδεται στο Δημόσιο.

Προσφέρουν όσα οφείλουν στην ελληνική οικονομία;

Όλα τα παραπάνω δεδομένα οδηγούν σε ένα σαφές συμπέρασμα: οι ελληνικές τράπεζες, παρά τη βαθιά στήριξη που έλαβαν από το κράτος και τους φορολογούμενους, προσφέρουν σήμερα περιορισμένα στην ελληνική οικονομία. Ναι, συμμετέχουν στον δανεισμό, αλλά οι χορηγήσεις αφορούν έναν στενό κύκλο περίπου 15.000 νομικών και φυσικών προσώπων, αφήνοντας το μεγαλύτερο μέρος της πραγματικής οικονομίας ουσιαστικά αποκλεισμένο από χρηματοδότηση.

Οι ελληνικές τράπεζες έχουν καθήκον και υποχρέωση να επιστρέψουν στην κοινωνία πολύ περισσότερα από όσα προσφέρουν σήμερα. Με δεδομένη την κλίμακα της κρατικής βοήθειας, τη διαρροή των μερισμάτων στο εξωτερικό και τη σχεδόν ανύπαρκτη φορολογική συνεισφορά, η διαπίστωση είναι αναπόφευκτη: προς το παρόν, οι ελληνικές τράπεζες προσφέρουν λίγα στην πατρίδα – και αυτό πλέον καταγράφεται ξεκάθαρα.