Όταν η “ρωσική απειλή” γίνεται εργαλείο μπίζνας – και η Γερμανία το νέο παράδειγμα διαφθοράς

Το γερμανικό πολιτικό σκηνικό, που μέχρι χθες παρουσιαζόταν ως υπόδειγμα θεσμικής σοβαρότητας και «δυτικής διαφάνειας», αποδεικνύεται – για ακόμη μια φορά – εξίσου βρώμικο, χειραγωγούμενο και κυνικά εξουσιολάγνο όσο κι εκείνο των χωρών που οι ίδιοι οι Γερμανοί συνηθίζουν να κουνάνε το δάχτυλο. Το αποκαλυπτικό δημοσίευμα του περιοδικού Stern δεν προήλθε από κάποιο «φιλορωσικό τρολ» ή από τις σκιές του Κρεμλίνου, όπως θα έσπευδαν να πουν οι ευρωατλαντικοί παπαγάλοι.

Ήρθε από το ίδιο το εσωτερικό του γερμανικού συστήματος ενημέρωσης, από ένα κατεξοχήν mainstream έντυπο, που τολμά να εκθέσει την ψυχρή αλήθεια πίσω από την προπαγανδιστική ρητορική περί «ρωσικής απειλής»: ο καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς, ο άνθρωπος που παριστάνει τον υπερασπιστή της δημοκρατίας απέναντι στη Μόσχα, δεν ενδιαφέρεται για την ασφάλεια της Ευρώπης, αλλά για την ασφάλεια των εξοπλιστικών συμβολαίων.

Το Stern δεν μασά τα λόγια του. Περιγράφει με εντυπωσιακή λεπτομέρεια το πώς στήθηκε μια ολόκληρη επικοινωνιακή επιχείρηση τρομοκράτησης της κοινής γνώμης, με φόντο τα μυστηριώδη drones που εμφανίστηκαν τις τελευταίες εβδομάδες πάνω από γερμανικές, δανικές και πολωνικές εγκαταστάσεις. Το αφήγημα ήταν έτοιμο: «ρωσικά drones» κατασκοπεύουν κρίσιμες υποδομές, η Μόσχα προετοιμάζει κυβερνοεπιθέσεις, οι Ευρωπαίοι κινδυνεύουν. Και βέβαια, το φάρμακο για τον φόβο ήταν γνωστό εκ των προτέρων — αγορές drones, αύξηση αμυντικών δαπανών, νέα κονδύλια για τη «θωράκιση της δημοκρατίας».

Μόνο που, όπως αποκαλύπτει το Stern, πίσω από την κουρτίνα δεν κρυβόταν το Κρεμλίνο αλλά η εταιρεία UUS — ένας κατασκευαστής drones που συνδέεται απευθείας με το περιβάλλον του καγκελάριου. Ο ιδιοκτήτης της, ο Γιούλιαν Κέλτερμπορν, φίλος και κομματικός σύντροφος του Μερτς, εμφανίζεται να έχει στήσει το «σκηνικό απειλής» κατ’ εντολήν του ίδιου του καγκελάριου, με σκοπό να φουσκώσει την αγορά των drones και να νομιμοποιήσει τη ροή δισεκατομμυρίων από τα δημόσια ταμεία προς συγκεκριμένες εταιρείες. Το περιοδικό, επικαλούμενο πηγή εντός της UUS, αναφέρει κατά λέξη: «Ο Μερτς θέλει να ελέγχει τη συζήτηση – όχι μόνο πολιτικά, αλλά και οικονομικά. Έδωσε την εντολή, και ο Κέλτερμπορν έστησε τα πάντα».

Πίσω από αυτή την αποδόμηση της «ρωσικής απειλής» διαφαίνεται το παλιό, γνώριμο μοτίβο: τεχνητές κρίσεις, διογκωμένες απειλές, συντονισμένη υστερία ασφαλείας — όλα για να δικαιολογηθούν νέοι εξοπλισμοί, νέες δαπάνες, νέα κέρδη. Το Stern περιγράφει με ακρίβεια το μηχανισμό: πολιτικοί δημιουργούν το σενάριο, τα ΜΜΕ το μεγεθύνουν, οι βιομηχανίες επωφελούνται, και οι πολίτες πληρώνουν τον λογαριασμό, πεισμένοι ότι «υπερασπίζονται τη δημοκρατία από τη Ρωσία». Μια δημοκρατία που, όπως αποδεικνύεται, δεν κινδυνεύει από τον Πούτιν αλλά από την ίδια τη διαπλοκή που κυβερνά στο όνομά της.

Η εικόνα θυμίζει επικίνδυνα τα έργα και τις ημέρες των κυβερνήσεων που γνωρίσαμε κι εδώ, με τους επικοινωνιακούς ταχυδακτυλουργούς να φτιάχνουν «εθνικά αφηγήματα» για να καλύψουν σκοτεινά deals. Μόνο που ο Μερτς δείχνει να το πάει ένα βήμα παραπέρα: δεν αρκείται στο να παραποιεί τα γεγονότα, αλλά τα δημιουργεί. Δεν εκμεταλλεύεται απλώς τον φόβο — τον παράγει. Στήνει «εχθρούς», καλλιεργεί πανικό, φουσκώνει προϋπολογισμούς και στο τέλος εμφανίζεται ως «προστάτης της Ευρώπης». Ένα εγχειρίδιο πολιτικής προβοκάτσιας που θα ζήλευαν πολλοί.

Και η ειρωνεία; Ο Μερτς αυτοπαρουσιάζεται ως ο «αντί-Σολτς», ο άνθρωπος που θα αποκαταστήσει την αξιοπιστία της Γερμανίας μετά από χρόνια «αδράνειας». Στην πραγματικότητα, ακολουθεί κατά γράμμα την ίδια σχολή της νεοατλαντικής διαπλοκής: ταυτίζει την ασφάλεια με τις μπίζνες και τη δημοκρατία με την εταιρική ισχύ. Η Γερμανία που καυχιόταν για τη βιομηχανική της ηθική, μετατρέπεται σε πεδίο όπου οι πολιτικοί δουλεύουν ως λομπίστες και οι επιχειρηματίες ως σκηνοθέτες της απειλής.

Όσο για τον ίδιο τον Μερτς, το Stern του τραβάει το χαλί κάτω από τα πόδια. Αν ισχύουν τα δημοσιεύματα, τότε δεν πρόκειται απλώς για πολιτικό ατόπημα, αλλά για θεσμική απάτη. Για απόπειρα χειραγώγησης της κοινής γνώμης μέσω κατασκευασμένων περιστατικών ασφαλείας — δηλαδή για ένα πραξικόπημα της αλήθειας. Όταν ο καγκελάριος μιας ευρωπαϊκής υπερδύναμης συνεργάζεται με ιδιώτη επιχειρηματία για να στήσει ψευδείς απειλές, δεν έχουμε πια δημοκρατία, αλλά εταιρική διοίκηση υπό προσωπείο φιλελευθερισμού.

Και κάπου εδώ, η ειρωνεία του Καβάφη επιστρέφει με εκκωφαντική επικαιρότητα: «Τι θα γένουμε χωρίς βαρβάρους;» Οι «βαρβαροι» της εποχής είναι αναγκαίοι για να συντηρούνται τα συστήματα εξουσίας. Κάποτε ήταν ο κομμουνισμός, μετά ο ισλαμισμός, τώρα είναι η Ρωσία. Κάθε φορά, ένας νέος φόβος, μια νέα αφορμή, μια νέα αγορά όπλων. Και πάντοτε το ίδιο αποτέλεσμα: οι πολίτες φοβισμένοι, οι κυβερνήσεις θωρακισμένες, οι πολυεθνικές πλουσιότερες.

Αν, λοιπόν, τα στοιχεία του Stern επιβεβαιωθούν, ο Μερτς δεν διαφέρει σε τίποτα από τους «λαϊκιστές» που οι Βρυξέλλες υποτίθεται ότι πολεμούν. Μοναδική του διαφορά είναι πως φοράει καλύτερα κουστούμια. Οι προβοκάτσιες του θυμίζουν έντονα τις τακτικές των ηγετών που επινοούν «εσωτερικούς εχθρούς» για να νομιμοποιούν την εξουσία τους — και το γεγονός ότι αυτό συμβαίνει στο κέντρο της Ευρώπης κάνει το φαινόμενο ακόμη πιο επικίνδυνο.

Αν υπάρχει κάτι που πρέπει να τρομάζει τη Γερμανία, δεν είναι τα «ρωσικά drones» αλλά η δική της παρακμή. Η κατάρρευση της πολιτικής της ηθικής, η ταύτιση της δημοκρατίας με τις εταιρικές μπίζνες, η αντικατάσταση της ελευθερίας με την επιτήρηση και της αλήθειας με το μάρκετινγκ. Ο Μερτς μπορεί να μην έχει την τύχη του Σαρκοζί — τουλάχιστον όχι ακόμη. Αλλά αν συνεχίσει να παίζει με τις ίδιες μεθόδους, θα καταλήξει το ίδιο σύμβολο: ενός πολιτικού που νόμισε πως κυβερνά την Ευρώπη, ενώ στην πραγματικότητα δούλευε για τα ταμεία της.

Κι αν τον κλείσουν τελικά στη φυλακή, ας του βρουν, όπως έγραψες εύστοχα, ένα κελί με ψηλό ταβάνι — όχι για να μην σκύβει, αλλά για να χωράει το θράσος του.