Όταν το κράτος επικαλείται τα παιδιά για να ελέγχει τους πάντες

Στις 25 Ιουλίου 2025 τέθηκαν σε εφαρμογή οι διατάξεις για την «ασφάλεια των παιδιών» που απορρέουν από τον Νόμο για την Ηλεκτρονική Ασφάλεια και το βρετανικό διαδίκτυο μεταμορφώθηκε μέσα σε μία νύχτα.

Το Κοινοβούλιο διακήρυξε ότι στόχος του ήταν να θωρακίσει τους ανηλίκους απέναντι στην πορνογραφία, τα φόρουμ αυτοτραυματισμού και τον αλγοριθμικό εκφοβισμό, όμως στην πράξη επέβαλε σε κάθε μεγάλη πλατφόρμα με δυνητική πρόσβαση κάτω των 18 ετών την υποχρέωση «εξαιρετικά αποτελεσματικής» επαλήθευσης ηλικίας για περιεχόμενο που χαρακτηρίζεται επιβλαβές, υπό την απειλή προστίμων που φτάνουν το 10% του παγκόσμιου κύκλου εργασιών.

Η Ofcom, εξοπλισμένη πλέον με αρμοδιότητες οικονομικού ρυθμιστή, κινήθηκε ακαριαία. Μέσα σε ώρες, το Reddit απαίτησε σαρώσεις προσώπου ή επίδειξη κρατικής ταυτότητας για τις ενότητες NSFW, το Spotify κλείδωσε στίχους και βίντεο με άσεμνο περιεχόμενο πίσω από βιομετρικούς ελέγχους και το Pornhub διέκοψε πλήρως την πρόσβαση από το Ηνωμένο Βασίλειο μέσω ελέγχων ταυτότητας.

Λίγες ημέρες αργότερα, χιλιάδες χρήστες του Spotify βρέθηκαν αντιμέτωποι με διαγραφές λογαριασμών. Ασφάλεια δεν υπήρξε· στη θέση της γεννήθηκε ένα εθνικό ψηφιακό τείχος.

Η πρώτη ρωγμή φάνηκε σχεδόν αμέσως. Η Proton VPN, ελβετική υπηρεσία γνωστή για την πολιτική μη τήρησης αρχείων καταγραφής και επί χρόνια προτεινόμενη από το Εθνικό Κέντρο Κυβερνοασφάλειας, κατέγραψε άνοδο 1.400% στις βρετανικές εγγραφές λίγα λεπτά μετά τα μεσάνυχτα της 25ης Ιουλίου. Οι αναζητήσεις «VPN UK» στην Google ακολούθησαν την ίδια εκρηκτική πορεία.

Τρεις εβδομάδες αργότερα, η Επίτροπος για τα Παιδιά, Dame Rachel de Souza, εμφανίστηκε στο BBC Newsnight χαρακτηρίζοντας τα VPN «ένα τεράστιο παραθυράκι που πρέπει να κλείσει». Η Ofcom, αφουγκραζόμενη το κλίμα, εξέδωσε οδηγίες προειδοποιώντας ότι κάθε ενθάρρυνση εργαλείων παράκαμψης θα θεωρείται παραβίαση καθήκοντος.

Το μήνυμα ήταν αδιαμφισβήτητο: η ψηφιακή διαφυγή μετατρεπόταν σε κανονιστικό αδίκημα. Ο νόμος που μπλόκαρε το Pornhub άνοιγε ταυτόχρονα τον δρόμο προς την καθολική ψηφιακή ταυτότητα.

Οι συντάκτες του νόμου, ωστόσο, αγνόησαν μια απλή πραγματικότητα. Οι έφηβοι, συνηθισμένοι να χρησιμοποιούν τους κωδικούς των γονιών τους στο Netflix, αποδείχθηκαν εξίσου επιδέξιοι στο να «δανείζονται» τις συνδρομές VPN της οικογένειας.

Όσοι δεν είχαν τέτοια πρόσβαση στράφηκαν στο Tor, ενώ οι καθρέφτες του dark web των ίδιων των ιστοτόπων που επιχειρήθηκε να ρυθμιστούν άρχισαν να πολλαπλασιάζονται. Εταιρείες κυβερνοασφάλειας κατέγραψαν διπλασιασμό και, σε ορισμένες περιπτώσεις, τριπλασιασμό της βρετανικής επισκεψιμότητας σε διευθύνσεις .onion που προσφέρουν αφιλτράριστες εκδοχές του Reddit, του Discord και πλατφορμών ενηλίκων.

Αναλύσεις οργανώσεων υπέρ της ιδιωτικότητας, όπως το Open Rights Group, βασισμένες σε εγκληματολογικά δεδομένα, έδειξαν ότι αυτοί οι ανεξέλεγκτοι διαμεσολαβητές φιλοξενούσαν περισσότερο υλικό κακοποίησης ανηλίκων, αυτοτραυματισμού και εξτρεμισμού από τους ελεγχόμενους ιστότοπους που αντικατέστησαν. Η «ασφάλεια» είχε απλώς μετακινηθεί σε ζώνες χωρίς εποπτεία, με αυξημένους κινδύνους για τους πιο ευάλωτους.

Η δεύτερη ρωγμή αποδείχθηκε βαθύτερη. Την ίδια ημέρα ενεργοποίησης του νόμου, μια λιγότερο γνωστή αμερικανική εφαρμογή με το όνομα Tea, που παρουσιαζόταν ως «δίκτυο ψιθύρων» για γυναίκες, υπέστη σοβαρότατη παραβίαση. Ένας μη ασφαλής κάδος Firebase διέρρευσε 72.000 εικόνες, ανάμεσά τους 13.000 κυβερνητικά έγγραφα ταυτότητας και selfies, στο 4chan.

Τρεις ημέρες μετά, νέα διαρροή αποκάλυψε 1,1 εκατομμύριο ιδιωτικά μηνύματα, συμπεριλαμβανομένων δεδομένων τοποθεσίας. Τρεις μήνες αργότερα ακολούθησε το Discord, όταν τρίτη εταιρεία επαλήθευσης, αρμόδια για βρετανικές εφέσεις ηλικίας, έχασε τον έλεγχο 70.000 διαβατηρίων και αδειών οδήγησης.

Ο Επίτροπος Πληροφοριών ξεκίνησε αξιολογήσεις, όμως η ζημιά είχε ήδη παγιωθεί. Πακέτα ψηφιακών ταυτοτήτων εμφανίστηκαν άμεσα σε φόρουμ του dark web, έτοιμα προς μεταπώληση.

Δεν επρόκειτο για μεμονωμένες ατυχίες, αλλά για τη φυσική κατάληξη μιας νομοθετικής απαίτησης που υποχρέωνε εκατομμύρια πολίτες να ανεβάζουν ευαίσθητα έγγραφα σε ιδιωτικές εταιρείες χωρίς σαφή υποχρέωση διαγραφής τους. Στοιχεία του Υπουργείου Εσωτερικών δείχνουν ότι το 43% των βρετανικών επιχειρήσεων υπέστη κυβερνοεπίθεση τον προηγούμενο χρόνο· ο νόμος απλώς δημιούργησε μια νέα δεξαμενή στόχων υψηλής αξίας.

Οι προειδοποιήσεις των ακτιβιστών για «honeypots» επιβεβαιώθηκαν με απογοητευτική ταχύτητα. Οι παραβιάσεις δεν αποκάλυψαν μόνο προσωπικά δεδομένα, αλλά και την εγγενή ευθραυστότητα ολόκληρου του οικοσυστήματος επαλήθευσης.

Η τρίτη και πιο καθοριστική ρωγμή αφορά τη σιωπηρή σύγκλιση του Νόμου για την Ασφάλεια στο Διαδίκτυο με το κρατικό πρόγραμμα ψηφιακής ταυτότητας. Ο Νόμος για τα Δεδομένα (Χρήση και Πρόσβαση), που ψηφίστηκε τον Ιούνιο του 2025, έδωσε νομοθετική υπόσταση στο Πλαίσιο Εμπιστοσύνης Ψηφιακής Ταυτότητας και ίδρυσε το αρμόδιο Γραφείο.

Η Yoti, βιομετρική εταιρεία που επέλεξαν μαζικά οι πλατφόρμες για συμμόρφωση, ανακοίνωσε αύξηση 25% στην επισκεψιμότητα και 6,5 εκατομμύρια λήψεις ψηφιακής ταυτότητας λίγο μετά την έναρξη εφαρμογής του νόμου. Κάθε έλεγχος ηλικίας, φαινομενικά παροδικός, τροφοδοτεί ένα επαναχρησιμοποιήσιμο διαπιστευτήριο που μπορεί να συνδεθεί με συναλλαγές, ταξίδια και, τελικά, εργασία.

Τα πέντε εκατομμύρια ημερήσιων ελέγχων ηλικίας λειτουργούν ήδη ως εργαστήριο για αυτήν την υποδομή, μετατρέποντας ένα εργαλείο παιδικής προστασίας σε θεμέλιο εκτεταμένης επιτήρησης.

Ο Τόνι Μπλερ έχει μιλήσει ανοιχτά για την ψηφιακή ταυτότητα ως σύστημα που επιτρέπει στο κράτος να γνωρίζει «ποιος δικαιούται να βρίσκεται εδώ». Η κυβέρνηση του Κιρ Στάρμερ, πιο προσεκτική ρητορικά, στοχεύει ωστόσο στην κάλυψη έως και του 95% των ενηλίκων μέσω του ψηφιακού πορτοφολιού του GOV.UK έως το 2030.

Ο Νόμος για την Ασφάλεια στο Διαδίκτυο λειτουργεί ως αθόρυβη δοκιμαστική φάση μιας εθνικής ταυτότητας. Οι διαρροές, η έκρηξη των VPN και η μετακίνηση στο dark web αντιμετωπίζονται ως παιδικές ασθένειες, όχι ως δομικά ελαττώματα.

Την ίδια ώρα, το Πλαίσιο Ψηφιακής Ταυτότητας επεκτείνεται σε χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, μισθώσεις και ακόμη και πρόσβαση στο NHS. Το τείχος προστασίας δεν φιλτράρει απλώς περιεχόμενο· αγγίζει την ίδια την ιδιότητα του πολίτη.

Το βρετανικό κοινό, ιστορικά καχύποπτο απέναντι στην ταυτοποίηση, έχει μέχρι στιγμής συναινέσει με αδιαφορία. Οι νέοι, αντίθετα, ψήφισαν με τα προγράμματα περιήγησής τους.

Ακούν μουσική μέσω Tor, συνομιλούν σε dark-web Discords και ανταλλάσσουν οδηγίες αποφυγής της αναγνώρισης προσώπου. Ο νόμος που υποτίθεται ότι τους προστάτευε τους έσπρωξε σε χώρους χωρίς φραγμούς, όπου οι κίνδυνοι πολλαπλασιάζονται.

Η ειρωνεία αγγίζει το υπερβολικό: μια νομοθεσία κατά των διαδικτυακών βλαβών δημιούργησε ένα παράλληλο διαδίκτυο όπου αυτές ανθούν, ενώ παράλληλα συλλέγονται βιομετρικά ίχνη που αργότερα θα κλειδώσουν την έξοδο.

Η ιστορία σπάνια σηματοδοτεί τις καμπές της με τυμπανοκρουσίες. Ο Νόμος για την Ασφάλεια στο Διαδίκτυο ψηφίστηκε με λόγους περί καθήκοντος επιμέλειας, αλλά ενδέχεται να καταγραφεί ως η στιγμή που η Βρετανία υπνοβάτησε σε ένα ελεγχόμενο διαδίκτυο.

Το τείχος υψώθηκε σιωπηλά, τούβλο τούβλο, και τα κλειδιά βρίσκονται ήδη στα χέρια του κράτους. Οι παραβιάσεις ήταν οι προειδοποιήσεις, οι περιορισμοί στα VPN το εργαλείο επιβολής και το ψηφιακό πορτοφόλι ο τελικός προορισμός.

Αυτό που ξεκίνησε ως σταυροφορία για την «ασφάλεια των παιδιών» εξελίχθηκε σε μηχανισμό παρακολούθησης από την κούνια έως τον τάφο. Όταν τα ιατρικά σας δεδομένα, τα οικονομικά σας στοιχεία, το ενοίκιο και η ψήφος σας χωρούν σε ένα κυβερνητικό ψηφιακό πορτοφόλι, θα εξακολουθεί να παρουσιάζεται ως απλή μέριμνα για τα παιδιά;