Πάπας Φραγκίσκος: Στις 11 το πρωί ώρα Ελλάδας το «ύστατο χαίρε» – Όλες οι λεπτομέρειες της τελετής αποχαιρετισμού

Σήμερα, στις 11 το πρωί ώρα Ελλάδας, θα τελεστεί η επίσημη εξόδιος ακολουθία για τον Πάπα Φραγκίσκο, σε ένα ιδιαίτερα φορτισμένο συγκινησιακά κλίμα, στο Βατικανό. Η τελετή θα λάβει χώρα στην Πλατεία του Αγίου Πέτρου, παρουσία δεκάδων χιλιάδων πιστών, εκπροσώπων κρατών, θρησκευτικών ηγετών και πολιτικών προσωπικοτήτων από όλο τον κόσμο. Η ροή της τελετής, σχεδιασμένη με σεβασμό στην παπική παράδοση, προβλέπει ένα τελετουργικό που αντανακλά την απλότητα και ταπεινότητα που χαρακτήρισαν τη ζωή και τη διακονία του Ποντίφικα.

Η σωρός του Πάπα εκτέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα τις προηγούμενες ημέρες μέσα στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου, δίνοντας τη δυνατότητα στους πιστούς να αποτίσουν τον τελευταίο φόρο τιμής. Χιλιάδες άνθρωποι, από διάφορες χώρες και κοινωνικά στρώματα, έσπευσαν να συμμετάσχουν σε αυτό το ύστατο αντίο, επιβεβαιώνοντας τη βαθιά επίδραση που είχε η μορφή του Φραγκίσκου στον σύγχρονο καθολικό και ευρύτερα παγκόσμιο κόσμο.

Η επιμνημόσυνη λειτουργία τελείται από τον διάδοχό του, με τη συμμετοχή εκατοντάδων καρδιναλίων, αρχιεπισκόπων και ιερέων, οι οποίοι συγκεντρώθηκαν στο Βατικανό για να τιμήσουν τον Πάπα που ξεχώρισε για τη ρηξικέλευθη προσέγγισή του σε καίρια ζητήματα, την προσήλωσή του στην κοινωνική δικαιοσύνη, καθώς και για το άνοιγμα της Εκκλησίας σε θέματα που για αιώνες θεωρούνταν ταμπού.

Η ταφή θα πραγματοποιηθεί αμέσως μετά την τελετή, στον υπόγειο χώρο της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου, εκεί όπου αναπαύονται και άλλοι Ποντίφικες της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Η διαδικασία της ταφής θα είναι λιτή, σύμφωνα με την επιθυμία του ιδίου του Φραγκίσκου, ο οποίος είχε ζητήσει έναν σεμνό και χωρίς υπερβολές αποχαιρετισμό.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η παρουσία πολιτικών ηγετών και βασιλέων από όλο τον κόσμο, οι οποίοι συμμετέχουν στις τελετές είτε δια ζώσης είτε μέσω εκπροσώπων, στέλνοντας ισχυρό μήνυμα για την παγκόσμια ακτινοβολία του έργου και της προσωπικότητας του Πάπα Φραγκίσκου. Το Βατικανό έχει λάβει αυστηρά μέτρα ασφαλείας για τη διασφάλιση της ομαλής διεξαγωγής των τελετών, ενώ η ροή των επισήμων ρυθμίζεται με αυστηρό πρωτόκολλο.

Η σημερινή ημέρα αποτελεί μια ιστορική στιγμή όχι μόνο για την Καθολική Εκκλησία αλλά και για την ευρύτερη παγκόσμια κοινότητα, που αποχαιρετά έναν θρησκευτικό ηγέτη ο οποίος προσπάθησε να φέρει πιο κοντά την Εκκλησία στους απλούς ανθρώπους, να γεφυρώσει κοινωνικές ανισότητες και να προσεγγίσει τον σύγχρονο κόσμο με πνεύμα διαλόγου και κατανόησης.

Στις 10 το πρωί ώρα Ιταλίας, δηλαδή στις 11 ώρα Ελλάδας, η Ιταλία και ολόκληρη η διεθνής κοινότητα αποχαιρετούν τον Πάπα Φραγκίσκο, ο οποίος έφυγε από τη ζωή τη Δευτέρα του Πάσχα σε ηλικία 88 ετών. Η εξόδιος ακολουθία τελείται στην πλατεία του Αγίου Πέτρου στο Βατικανό, παρουσία πλήθους πιστών και επίσημων προσκεκλημένων από όλο τον κόσμο, σε ένα τελετουργικό βαθιά συμβολικό και συγκινητικό.

Η διάρκεια της τελετής εκτιμάται ότι θα φτάσει τις δύο ώρες, με τη συμμετοχή περίπου διακοσίων χιλιάδων πιστών που έχουν συρρεύσει από τις πρώτες πρωινές ώρες στην πλατεία μπροστά από τη Βασιλική του Αγίου Πέτρου. Η ατμόσφαιρα είναι φορτισμένη, με τους παριστάμενους να αποτίουν το ύστατο χαίρε σε μια μορφή που σημάδεψε με την παρουσία της τη σύγχρονη ιστορία της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.

Στην τελετή δίνουν το παρών πενήντα αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων, αποδεικνύοντας το διεθνές κύρος και την παγκόσμια αναγνώριση του Πάπα Φραγκίσκου. Συνολικά, στη Ρώμη έχουν καταφθάσει εκατόν εβδομήντα ξένες αντιπροσωπείες, αντανακλώντας τον ευρύ αντίκτυπο που είχε το έργο και η φωνή του Ποντίφικα σε παγκόσμιο επίπεδο. Η παρουσία τους προσδίδει ιδιαίτερη βαρύτητα στις τελετές αποχαιρετισμού, που παρακολουθούνται από εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο μέσω τηλεοπτικής και διαδικτυακής μετάδοσης.

Ο κόσμος έχει κατακλύσει την πλατεία ήδη από τις πρώτες ώρες της ημέρας, με πολλούς προσκυνητές να ταξιδεύουν από μακρινές χώρες για να βρεθούν εκεί και να τιμήσουν τον Πάπα που έγινε σύμβολο της ταπεινότητας, της κοινωνικής δικαιοσύνης και της συμπερίληψης. Ο Πάπας Φραγκίσκος υπήρξε μια από τις πλέον αγαπητές και χαρισματικές μορφές του καιρού μας, και η αποχαιρετιστήρια τελετή του εξελίσσεται σε ένα παγκόσμιο γεγονός πνευματικής και ιστορικής σημασίας.

Η εξόδιος ακολουθία του Πάπα Φραγκίσκου τελείται σήμερα το πρωί στη Ρώμη, με την παγκόσμια κοινότητα να αποχαιρετά μία από τις πλέον εμβληματικές μορφές της σύγχρονης Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Το ενδιαφέρον είναι τεράστιο, όχι μόνο από τους εκατοντάδες χιλιάδες πιστούς που έχουν γεμίσει την πλατεία του Αγίου Πέτρου, αλλά και από την παρουσία σημαντικών πολιτικών και θρησκευτικών ηγετών από όλο τον κόσμο, οι οποίοι έσπευσαν να δώσουν το «παρών» στην ιστορική αυτή στιγμή.

Χθες το απόγευμα αφίχθη στην ιταλική πρωτεύουσα ο πρωθυπουργός της Ελλάδας, Κυριάκος Μητσοτάκης, συνοδευόμενος από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, γεγονός που επιβεβαιώνει τη σημασία που αποδίδει η ελληνική πολιτική και εκκλησιαστική ηγεσία στον ρόλο του Πάπα Φραγκίσκου ως γέφυρα διαλόγου ανάμεσα στις χριστιανικές ομολογίες. Αργά το βράδυ, λίγο πριν τα μεσάνυχτα, προσγειώθηκε και το προεδρικό αεροσκάφος των Ηνωμένων Πολιτειών, μεταφέροντας τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, του οποίου η παρουσία προκαλεί διεθνές ενδιαφέρον, δεδομένου των συχνών αποκλίσεων στις πολιτικές θέσεις του σε σύγκριση με τις αξίες που υποστήριζε ο Πάπας.

Στην τελετή δίνουν επίσης το «παρών» ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, που είχε αναπτύξει θερμή και συχνή επικοινωνία με τον Φραγκίσκο τα τελευταία χρόνια, ο Γερμανός πρόεδρος Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ και ο απερχόμενος καγκελάριος της Γερμανίας, Όλαφ Σολτς, οι οποίοι εκπροσωπούν μία χώρα με σημαντικό αριθμό καθολικών και έντονη παράδοση συμμετοχής στις παγκόσμιες εκκλησιαστικές εξελίξεις.

Ιδιαίτερη είναι και η παρουσία της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία είχε εκφράσει ανοιχτά την εκτίμησή της για τη στάση του Πάπα σε θέματα προσφυγικής πολιτικής, κοινωνικής ενσωμάτωσης και προστασίας των αδυνάτων, αναγνωρίζοντάς τον ως μία ηθική φωνή εντός της ευρωπαϊκής σκηνής. Από τη Λατινική Αμερική, όπου ο Πάπας Φραγκίσκος είχε τις ρίζες του, παραβρίσκεται ο πρόεδρος της Βραζιλίας, Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, ως εκπρόσωπος μιας περιοχής που επηρεάστηκε έντονα από τη θεολογική και κοινωνική του προσέγγιση.

Σημαντική είναι και η παρουσία του προέδρου της Αργεντινής, Χαβιέρ Μιλέι, ο οποίος παρά την κατά καιρούς σφοδρή κριτική που είχε ασκήσει στις δηλώσεις και τις παρεμβάσεις του Ποντίφικα, δεν παρέλειψε να παρευρεθεί στο ύστατο χαίρε του συμπατριώτη του, επιβεβαιώνοντας ότι η προσωπικότητα του Πάπα Φραγκίσκου ξεπερνούσε ιδεολογικές και πολιτικές αντιπαραθέσεις.

Η παρουσία όλων αυτών των ηγετών στην τελετή αποχαιρετισμού αποτυπώνει τη βαθιά διεθνή απήχηση του Πάπα Φραγκίσκου και τον τρόπο με τον οποίο η φωνή του, ηθική και πνευματική, ξεπέρασε τα όρια της Καθολικής Εκκλησίας για να ακουστεί ως κάλεσμα σε παγκόσμια αλληλεγγύη, ειρήνη και ανθρωπιά.

Ανάμεσα στους ισχυρούς του πλανήτη που παρευρίσκονται σήμερα στην Πλατεία του Αγίου Πέτρου για να αποχαιρετίσουν τον Πάπα Φραγκίσκο, ξεχωριστή συγκινησιακή φόρτιση προκαλεί η παρουσία ενός ταπεινού αλλά ιδιαίτερα σημαντικού προσώπου: του εγγονού του Ποντίφικα, Μάουρο Μπεργκόλιο. Ο εγγονός του Πάπα, που εργάζεται ως νοσηλευτής στην Αργεντινή, ταξίδεψε στη Ρώμη για να είναι παρών στην κηδεία του παππού του, παρά τις οικονομικές δυσκολίες που τον εμπόδιζαν αρχικά να κάνει το μακρινό ταξίδι.

Ο Μάουρο είχε δηλώσει δημόσια πως ήθελε με κάθε τρόπο να τιμήσει τη μνήμη του Πάπα Φραγκίσκου, αλλά δεν διέθετε τα αναγκαία χρήματα για να καλύψει τα έξοδα του ταξιδιού. Την κατάσταση ανέτρεψε μια συγκινητική πράξη αλληλεγγύης και ανθρώπινης καλοσύνης, όταν μια ιδιοκτήτρια ταξιδιωτικού πρακτορείου από την Αργεντινή αποφάσισε να του προσφέρει το αεροπορικό εισιτήριο, όχι μόνο για τον ίδιο, αλλά και για τη σύζυγό του, επιτρέποντάς τους να παραστούν στη σημαντική αυτή στιγμή για την οικογένεια και για την παγκόσμια κοινότητα.

Η παρουσία του Μάουρο Μπεργκόλιο στην τελετή δεν αποτελεί μόνο οικογενειακό φόρο τιμής, αλλά συμβολίζει και τη βαθιά ανθρωπιά που χαρακτήριζε τον ίδιο τον Πάπα Φραγκίσκο: την απλότητα, την εγγύτητα στους ταπεινούς, την αξία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Σε μια τελετή γεμάτη ηγέτες, υψηλές προσκλήσεις και αυστηρά πρωτόκολλα, η μορφή του απλού νοσηλευτή εγγονού, που στάθηκε δίπλα στον παππού του στην τελευταία του κατοικία, υπενθυμίζει με τρόπο άμεσο και συγκινητικό το ανθρώπινο πρόσωπο ενός Πάπα που δεν έπαψε ποτέ να υπερασπίζεται τους αδύναμους και να πορεύεται με ταπεινότητα.

Η εξόδιος ακολουθία του Πάπα Φραγκίσκου πραγματοποιείται σε κλίμα βαθιάς συγκίνησης και συμβολισμών, αντανακλώντας απόλυτα το πνεύμα του ίδιου του Ποντίφικα, όπως το είχε εκφράσει εν ζωή. Σύμφωνα με την προσωπική του βούληση, η κηδεία του δεν φέρει τον χαρακτήρα μιας επίσημης, υπέρλαμπρης τελετής αρχηγού κράτους, αλλά τελείται ως η «νεκρώσιμη ακολουθία ενός ποιμένα και μαθητή του Κυρίου, όχι ενός εκ των ισχυρών της γης», όπως είχε γράψει ο ίδιος ο Φραγκίσκος. Με τον τρόπο αυτό, μέχρι και την τελευταία του στιγμή, ο Πάπας παρέμεινε πιστός στις αξίες της ταπεινότητας, της απλότητας και της πνευματικής ουσίας που διέκριναν την πορεία του.

Για πρώτη φορά έπειτα από αιώνες αυστηρής τήρησης παραδόσεων, τροποποιήθηκε ακόμη και η τελετουργική διαδικασία ταφής. Εγκαταλείφθηκε ο παλαιός κανόνας που προέβλεπε την τοποθέτηση της σορού σε τρία διαφορετικά ξύλινα φέρετρα. Το φέρετρο του Πάπα Φραγκίσκου είναι φτιαγμένο από απλό ξύλο, χωρίς πολυτέλειες και διακοσμήσεις, όπως ακριβώς είχε ζητήσει. Επιπλέον, για το τελευταίο του ταξίδι, του τοποθετήθηκαν τα παλιά, φθαρμένα παπούτσια του, εκείνα που φορούσε στα ποιμαντικά του ταξίδια ανά τον κόσμο – μια επιλογή που αναδεικνύει την αυθεντικότητα και τη βαθιά ανθρωπιά με την οποία υπηρέτησε το παπικό αξίωμα.

Μετά την ολοκλήρωση της νεκρώσιμης ακολουθίας, η σορός μεταφέρεται με πομπή από το Βατικανό στην Βασιλική της Σάντα Μαρία Ματζιόρε, κοντά στον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό της Ρώμης. Εκεί επέλεξε να ταφεί ο ίδιος, ως «πάπας των φτωχών», λίγα μόλις μέτρα μακριά από την βυζαντινή εικόνα της Παναγίας με τον Ιησού – ένα ιερό προσκύνημα όπου συνήθιζε να γονατίζει και να προσεύχεται μετά από κάθε του ταξίδι στο εξωτερικό. Η πομπή, που θα διασχίσει το ιστορικό κέντρο της Ρώμης καλύπτοντας περίπου έξι χιλιόμετρα, θα συνοδεύεται από βαθιά σιωπή και περισυλλογή, με το φέρετρο να το υποδέχονται στη Βασιλική σαράντα άνθρωποι που ο ίδιος ο Φραγκίσκος είχε χαρακτηρίσει «φίλους» του — άνθρωποι απλοί, από ταπεινές κοινωνικές τάξεις, που τον πλαισίωσαν και τον ενέπνευσαν καθ’ όλη τη διακονία του.

Μια μικρή αλλά ενδεικτική παρέμβαση της τελευταίας στιγμής αφορά τη διακριτικότητα με την οποία έχει σκαλιστεί το όνομα του Φραγκίσκου (Franciscus) στο μάρμαρο. Καθώς είναι χαραγμένο με αχνό τρόπο και δύσκολα διακρίνεται, αναμένεται να ενισχυθεί ώστε να είναι ευδιάκριτο, χωρίς όμως να παραβιάζεται το πνεύμα λιτότητας και ταπεινότητας που ο ίδιος είχε ζητήσει.

Το απόγευμα της Κυριακής, όλοι οι καρδινάλιοι της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας θα μεταβούν στη Βασιλική για να προσευχηθούν μπροστά στον τάφο του πρώτου Λατινοαμερικανού Πάπα στην ιστορία. Η τελετή αυτή θα αποτελέσει την επίσημη επισφράγιση του αποχαιρετισμού σε μια ιστορική μορφή της καθολικής πίστης και της παγκόσμιας ανθρωπότητας, που υπηρέτησε όχι την εξουσία αλλά τον άνθρωπο, όχι το μεγαλείο αλλά την αλήθεια της πίστης.

Η τελευταία πράξη του αποχαιρετισμού στον Πάπα Φραγκίσκο διατηρεί ατόφια τη βαθιά του επιθυμία για μια τελετή λιτή, ουσιαστική και απαλλαγμένη από προβολή και επισημότητες. Γύρω από τον τάφο του στη Βασιλική της Σάντα Μαρία Ματζιόρε δεν θα συγκεντρωθούν κρατικοί αξιωματούχοι, ούτε θα ακουστούν λόγοι ή θρησκευτικά μεγαλοπρεπή τελετουργικά. Αντίθετα, θα παραστούν σαράντα άνθρωποι που ο ίδιος αποκαλούσε «φίλους του», πρόσωπα με τα οποία είχε συνδεθεί προσωπικά μέσα από τη βαθιά του ποιμαντική δράση και την άμεση επαφή του με τις παρυφές της κοινωνίας.

Μετανάστες, φυλακισμένοι, τρανσέξουαλ, άστεγοι — όλοι άνθρωποι που κουβαλούν δυσκολίες, αποκλεισμούς και πόνους, και στους οποίους ο Πάπας Φραγκίσκος δεν γύρισε ποτέ την πλάτη. Αντίθετα, επιδίωξε να τους προσεγγίσει, να τους ακούσει, να τους κατανοήσει με ειλικρίνεια και χωρίς προκαταλήψεις, μέσα από έναν αυθεντικό διάλογο και ουσιαστική στήριξη. Ο καθένας από αυτούς θα αφήσει πάνω στον μαρμάρινο τάφο ένα λευκό τριαντάφυλλο — το αγαπημένο λουλούδι του Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο, σύμβολο καθαρότητας, απλότητας και αληθινής στοργής.

Η ίδια η τελετή ταφής θα παραμείνει αυστηρά ιδιωτική. Δεν θα υπάρξει παρουσία κάμερας, ούτε δημοσιογραφική κάλυψη, καθώς επιθυμία του Πάπα ήταν να βιωθεί αυτή η στιγμή με σιωπή και περισυλλογή, μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας. Έτσι, το τελευταίο «αντίο» στον Ποντίφικα θα δοθεί όπως ο ίδιος έζησε: σεμνά, ουσιαστικά και ανθρώπινα.

Η Βασιλική της Σάντα Μαρία Ματζιόρε θα παραμείνει κλειστή μέχρι τη Δευτέρα, όταν και θα ανοίξει ξανά τις πύλες της στο κοινό. Από εκείνη τη στιγμή, αναμένεται να ξεκινήσει ένα νέο λαϊκό προσκύνημα στον λιτό μαρμάρινο τάφο του πρώτου Λατινοαμερικανού Πάπα της ιστορίας, ενός ανθρώπου που δεν υπηρέτησε τη δόξα, αλλά την ευαγγελική αγάπη, την ταπεινότητα και τη συμπόνια. Η μνήμη του θα συνεχίσει να ζει μέσα από εκείνους που βρήκαν στο πρόσωπό του φωνή, κατανόηση και ελπίδα.