Πλεόνασμα: Με θετικό πρόσημο και περίσσευμα 585 εκατομμυρίων ευρώ έκλεισε το 2024 για τα ασφαλιστικά ταμεία, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή. Στο γκρίζο φόντο της ελληνικής οικονομίας, το πλεόνασμα αυτό μοιάζει σαν φως στο τούνελ. Όμως, πίσω από τον τίτλο της επιτυχίας κρύβονται σκιές που απειλούν να το αμαυρώσουν.
Η βελτίωση σε σχέση με το 2023 είναι εμφανής: +163 εκατ. ευρώ σε σχέση με πέρυσι, κυρίως χάρη στην αύξηση των εισφορών αλλά και στη συμμόρφωση των οφειλετών μέσω ρυθμίσεων. Τα συνολικά έσοδα εκτινάχθηκαν κατά 2 δισ. ευρώ, φθάνοντας τα 20,2 δισ., γεγονός που αποτυπώνει όχι απλώς την ανάκαμψη της απασχόλησης, αλλά και την επιστροφή στην κανονικότητα εργοδοτών και ασφαλισμένων.
Ωστόσο, το θετικό πρόσημο δεν ήρθε χωρίς κόστος. Οι δαπάνες αυξήθηκαν κατά 2,1 δισ. ευρώ και έφτασαν τα 33,1 δισ. ευρώ – με τις συντάξεις να απορροφούν το μεγαλύτερο μέρος. Ο λόγος; Η επιτάχυνση απονομής των εκκρεμών και ληξιπρόθεσμων παροχών. Το κράτος έτρεξε να καλύψει τα παλιά του γραμμάτια. Συνυπολογίζονται και οι αποδόσεις προς τρίτους, αυξημένες κατά 1,34 δισ. ευρώ. Έσοδα και έξοδα ανεβαίνουν παράλληλα, όμως το καθαρό αποτέλεσμα παραμένει θετικό.
Τα ληξιπρόθεσμα γιγαντώνονται – λίγοι χρωστούν πολλά, πολλοί χρωστούν λίγα
Η ρωγμή στο ασφαλιστικό οικοδόμημα έρχεται από αλλού. Παρά την αύξηση των εσόδων, το βουνό των ληξιπρόθεσμων χρεών διογκώνεται. Στο τέλος του 2024 έφτασαν τα 49,3 δισ. ευρώ. Από αυτά, 29,6 δισ. είναι οι κύριες οφειλές και 19,7 δισ. οι προσαυξήσεις. Μέσα σε ένα έτος, οι οφειλές αυξήθηκαν κατά 1,7 δισ. ευρώ – μια αρνητική εξέλιξη που δεν μπορεί να αγνοηθεί.
Η εικόνα είναι ακόμη πιο ανησυχητική όταν εξετάζει κανείς τη δομή των οφειλών. Ενώ μειώνεται ο αριθμός των οφειλετών με μικρά ποσά –κάτω των 10.000 ευρώ– αυξάνεται ο αριθμός όσων χρωστούν μεγάλα ποσά. Ειδικά οι οφειλές άνω των 10.000 ευρώ αυξήθηκαν κατά 540 εκατ. ευρώ. Οι μικροοφειλέτες μειώθηκαν κατά 76.546 πρόσωπα, αλλά στους «μεγάλους» χρεώστες παρατηρείται αύξηση 6.634 προσώπων.
Η ανισοκατανομή είναι εξόφθαλμη. Το 41% των οφειλετών –περίπου 634.000 πρόσωπα– χρωστούν από 500 έως 10.000 ευρώ, όμως αυτό το τμήμα ευθύνεται μόνο για το 5,3% των συνολικών χρεών. Αντίθετα, το 39% των οφειλετών, αυτοί που έχουν χρέη άνω των 10.000 ευρώ, αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 95% του συνολικού όγκου των οφειλών. Και εκεί κρύβεται το πρόβλημα: η συγκέντρωση του χρέους σε λίγους και «δυνατούς» παίκτες που δεν πληρώνουν.
Αυτό είναι το σήμα κινδύνου. Η βιωσιμότητα του ασφαλιστικού δεν κρίνεται μόνο από το σημερινό πλεόνασμα, αλλά και από την ικανότητα του ΚΕΑΟ να εισπράξει τα χρέη. Και εκεί χρειάζεται νέο σχέδιο, νέος μηχανισμός, νέες εγγυήσεις. Γιατί όσο το χρέος συσσωρεύεται, τόσο διαβρώνεται η εμπιστοσύνη των συνεπών ασφαλισμένων. Και όσο ενισχύεται η ανοχή στους στρατηγικούς κακοπληρωτές, τόσο βαθαίνει το ρήγμα.
Η εικόνα των ταμείων για το 2024 μοιάζει με τραπέζι που είναι στρωμένο όμορφα, αλλά τα θεμέλια του σαλεύουν. Ο κρατικός προϋπολογισμός βλέπει το πλεόνασμα, οι αριθμοί δείχνουν πρόοδο, αλλά πίσω από αυτούς κρύβεται μια αλήθεια: τα χρέη θεριεύουν. Και το στοίχημα για το 2025 είναι αν θα έχουμε μόνο αριθμούς ή και ουσία.
