Ο Πούτιν ξαναγράφει την Ιστορία μπροστά στην Κόκκινη Πλατεία

Η φετινή ομιλία του Βλαντίμιρ Πούτιν για την Ημέρα της Νίκης στη Μόσχα, μπροστά από τα τείχη του Κρεμλίνου, ήταν ακόμη μία επίδειξη πολιτικού μηνύματος ντυμένου με τον μανδύα της ιστορικής μνήμης. Ο Ρώσος πρόεδρος τίμησε με λόγια την παλαιότερη γενιά που πολέμησε ενάντια στη ναζιστική Γερμανία, αλλά η ουσία της παρέμβασής του δεν ήταν η αναφορά στο παρελθόν — ήταν η εργαλειοποίηση αυτού του παρελθόντος για να νομιμοποιήσει το παρόν. Υποστήριξε ότι η Ρωσία συνεχίζει να αποτελεί «ανυπέρβλητο εμπόδιο στον ναζισμό», δημιουργώντας μια ευθεία σύνδεση ανάμεσα στον αγώνα του 1945 και τις σημερινές γεωπολιτικές της επιλογές, ιδιαίτερα τον πόλεμο στην Ουκρανία. Με λίγα λόγια, ο Πούτιν χρησιμοποίησε το ηθικό βάρος της Ιστορίας για να ντύσει με πατριωτικό και αντιφασιστικό πρόσημο τη σημερινή στρατηγική του. Δεν μίλησε απλώς για τη νίκη του παρελθόντος — επιχείρησε να την καπηλευτεί για να δικαιολογήσει μια αμφιλεγόμενη παρόν.

Στην καθιερωμένη του ομιλία για την Ημέρα της Νίκης, ο Βλαντίμιρ Πούτιν δεν περιορίστηκε στον εορτασμό της μνήμης, αλλά επιχείρησε να ορίσει ξανά τους όρους της Ιστορίας και τη θέση της Ρωσίας μέσα σε αυτήν. Ευχαρίστησε όσους συνέβαλαν στον κοινό αγώνα κατά του φασισμού — τις Συμμαχικές Δυνάμεις, την Αντίσταση, τον κινεζικό λαό — τονίζοντας ιδιαίτερα τη θυσία της Σοβιετικής Ένωσης, που, όπως είπε, πλήρωσε βαρύ τίμημα για την ήττα της ναζιστικής Γερμανίας και της Ιαπωνίας. Ήταν μια προσπάθεια να παρουσιαστεί η Ρωσία ως συνεχιστής της σοβιετικής συμβολής και ως θεματοφύλακας της παγκόσμιας ειρήνης. Με έντονο τόνο, μίλησε για «απαραχάρακτες αλήθειες της Ιστορίας», επιτέθηκε στις χώρες και τους θεσμούς που –κατά τον ίδιο– επιχειρούν να παραχαράξουν τα γεγονότα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και κατηγόρησε τη Δύση για προσπάθειες διαστρέβλωσης των ρόλων νικητών και ηττημένων. Δήλωσε ότι η Ρωσία δεν θα επιτρέψει ποτέ τη δικαίωση των «δημίων» ούτε τη σπίλωση των πραγματικών αγωνιστών. Η ομιλία του δεν είχε απλώς επετειακό χαρακτήρα. Ήταν μία στρατηγική παρέμβαση — ένα πολιτικό μήνυμα γεμάτο υπονοούμενα για το παρόν, σε μια εποχή που η Μόσχα βρίσκεται σε σύγκρουση με τη Δύση και επιχειρεί να εδραιώσει το δικό της αφήγημα απέναντι στην παγκόσμια Ιστορία.

Ο Βλαντίμιρ Πούτιν αξιοποίησε για ακόμη μια φορά την Ημέρα της Νίκης για να πλέξει ένα ενιαίο νήμα ανάμεσα στο παρελθόν και στο παρόν, παρουσιάζοντας τη Ρωσία ως δύναμη συνέπειας, αντοχής και ιστορικής αποστολής. Αναφερόμενος στην «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» — όπως επισήμως αποκαλείται η εισβολή στην Ουκρανία — υποστήριξε ότι ολόκληρη η Ρωσία στέκεται στο πλευρό των στρατιωτών της, νιώθοντας περηφάνια για το θάρρος και την αφοσίωσή τους. Δεν ήταν απλώς μια έκφραση στήριξης· ήταν ένα συνειδητό πολιτικό τέχνασμα: η σύνδεση των στρατιωτών του σήμερα με τους ήρωες του 1945, σαν να δίνεται η ίδια μάχη με άλλους όρους. Ο Πούτιν δεν παρουσίασε τη Ρωσία μόνο ως κληρονόμο της Ιστορίας, αλλά ως φρουρό της — μια χώρα που δεν υπερασπίζεται απλώς τη μνήμη, αλλά δίνει μάχη για να τη διατηρήσει ζωντανή και καθαρή από «παραχαράξεις». Μέσα σε ένα παγκόσμιο κλίμα πόλωσης και συγκρούσεων αφηγήσεων, η στάση αυτή βρίσκει απήχηση, όχι μόνο εντός της Ρωσίας, αλλά και σε κοινά άλλων χωρών που θεωρούν τη Δύση μονομερή, επιλεκτική ή ηθικά υποκριτική. Ο Πούτιν χτίζει, σταδιακά και συστηματικά, ένα αφήγημα εθνικής αποστολής, στο οποίο η Ρωσία δεν είναι απλώς πρωταγωνίστρια της Ιστορίας, αλλά δύναμη που την ορίζει.