Πούτιν–Ζελένσκι: Σενάριο με βαριά προαπαιτούμενα

Η περιφρόνηση του προέδρου της Ρωσίας για τον ουκρανό ομόλογό του είναι τόσο βαθιά ώστε το Κρεμλίνο σπανίως προφέρει το όνομα «Ζελένσκι», επιμένοντας ότι πρόκειται για παράνομο ηγέτη, ενώ η ρωσική κρατική τηλεόραση τον αποκαλεί «κλόουν». Παρ’ όλα αυτά, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ έχει στηρίξει τη νεότερη διπλωματική του πρωτοβουλία στην ιδέα ότι Βλαντιμίρ Πούτιν και Βολοντίμιρ Ζελένσκι πρέπει να καθίσουν πρόσωπο με πρόσωπο για να τερματιστεί ο πόλεμος, δηλώνοντας μάλιστα ότι «ξεκίνησε τις προετοιμασίες» μετά την τηλεφωνική συνομιλία του με τον Πούτιν τη δευτέρα. Έτσι, όπως επισημαίνουν οι New York Times, η δίνη των διπλωματικών διεργασιών στη Μόσχα μετατράπηκε την τρίτη σε ένα νέο ερώτημα: μπορούν οι δύο κύριοι αντίπαλοι να βρεθούν σύντομα αντιμέτωποι στο ίδιο τραπέζι.

Για τον Πούτιν, μια τέτοια σύνοδος θα μπορούσε να προσφέρει την ευκαιρία εδραίωσης μιας ειρηνευτικής συμφωνίας που το Κρεμλίνο θα παρουσιάσει ως νίκη, εφόσον ο Τραμπ πιέσει τον Ζελένσκι να αποδεχθεί τις ρωσικές αξιώσεις σε επικράτεια και κυριαρχία της Ουκρανίας, αλλά ταυτόχρονα ενέχει πολιτικό ρίσκο, αφού η άμεση διαπραγμάτευση με τον Ζελένσκι θεωρείται διαχρονικά «κάτω από το επίπεδο» του ρώσου ηγέτη. «θα ήταν ένας συμβιβασμός», είπε ο ρώσος βουλευτής Κωνσταντίν Ζατούλιν, παρουσιάζοντας την πιθανή συνάντηση ως παραχώρηση εκ μέρους της Μόσχας, αναγνωρίζοντας όμως ότι «τα διακυβεύματα είναι πολύ μεγάλα για να αγνοούμε οποιαδήποτε πιθανότητα». Ο ίδιος παραδέχεται ότι πολλοί ρώσοι αξιωματούχοι αντιτίθενται σε κάθε συνάντηση, επικαλούμενοι την πάγια ρητορική περί «παρανομίας» του Ζελένσκι.

Το Κρεμλίνο, πιστό στην τακτική του, κρατά ανοιχτές τις επιλογές του δηλώνοντας ότι συνάντηση είναι μεν πιθανή, χωρίς όμως ένδειξη ότι είναι επικείμενη, ενώ αναλυτές εκτιμούν πως δύσκολα ο Πούτιν θα αποδεχθεί συνάντηση αν δεν είναι σαφές ότι ο ζελένσκι προτίθεται να αποδεχθεί βασικές ρωσικές απαιτήσεις. «απλώς δεν βλέπω προοπτική οργάνωσης μιας τέτοιας συνάντησης στο εγγύς μέλλον», λέει ο πολιτικός επιστήμονας Γκριγκόρι Γκολόσοφ, προβλέποντας ότι ο Πούτιν θα εμφανιστεί μόνο «αν γίνει σαφές πως είναι απαραίτητο για να συνθηκολογήσει η ουκρανία». Η προβολή των δύο ηγετών ως ισότιμων θα αντέβαινε στην αφήγηση της ρωσικής εισβολής, η οποία εδράζεται στην ψευδή κατηγορία ότι ο Ζελένσκι ηγείται «καθεστώτος» που διαπράττει γενοκτονία κατά ρωσόφωνων, αφήγηση που έχει συνοδευτεί και από προσωπικές επιθέσεις, όπως το 2023 όταν ο Πούτιν αμφισβήτησε την εβραϊκή ταυτότητα του ουκρανού προέδρου.

Ο Τραμπ, επιχειρώντας να διαμορφώσει το πλαίσιο, υποστήριξε στο Fox News ότι «ίσως τα πάνε λίγο καλύτερα απ’ ό,τι νόμιζα» και εξήγησε πως γι’ αυτό πρότεινε να προηγηθεί κατ’ ιδίαν συνάντηση των δύο ηγετών αντί μιας τριμερούς στην οποία θα μετείχε και ο ίδιος, ενώ είπε ότι μετέφερε στον Πούτιν την πρόθεσή του να διοργανώσει διμερή με τον Ζελένσκι μετά τις συναντήσεις του στον Λευκό Οίκο. Ο Ζελένσκι επανέλαβε δημόσια ότι είναι έτοιμος να συναντήσει τον Ρώσο πρόεδρο, όμως ο σύμβουλος εξωτερικής πολιτικής Γιούρι Ουσάκοφ, συνοψίζοντας τη συνομιλία Πούτιν–Τραμπ, δεν αναφέρθηκε σε επικείμενη σύνοδο κορυφής, μιλώντας μόνο για «εξερεύνηση ευκαιριών» συμμετοχής ανώτερων αξιωματούχων σε άμεσες συνομιλίες Ρωσίας–Ουκρανίας.

Στη ρωσική κρατική τηλεόραση η πιθανότητα συνάντησης σχεδόν δεν αναφέρθηκε και οι παρουσιάστριες συνέχισαν να γελοιοποιούν τον Ζελένσκι, με την Όλγα Σκαμπέγιεβα να τον περιγράφει ότι φέρθηκε «σαν μαθητής» στον Λευκό Οίκο, γελώντας «ανόητα» και μιλώντας «με αδέξια αγγλικά». Αναλυτές, ωστόσο, εκτιμούν ότι αν ο Πούτιν κρίνει επωφελή μια συνάντηση, ο προπαγανδιστικός τόνος μπορεί να αλλάξει αστραπιαία, καθώς «ο μηχανισμός προπαγάνδας υποθέτει ότι η κοινωνία είναι έτοιμη να αποδεχτεί οποιοδήποτε αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων και των στρατιωτικών ενεργειών», όπως σημειώνει ο πολιτικός αναλυτής Μιχαήλ Βινογκράντοφ, υποστηρίζοντας ότι η κοινωνική αντίδραση δεν αποτελεί καθοριστικό περιορισμό για το κρεμλίνο που έχει ήδη συνηθίσει την κοινή γνώμη σε πολλές ανατροπές.