Ρήγμα εμπιστοσύνης στο έργο διασύνδεσης Ελλάδας–Κύπρου

Η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας–Κύπρου, που μέχρι πρόσφατα προβαλλόταν ως σύμβολο ενεργειακής ενοποίησης και στρατηγικής σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο, φαίνεται να βυθίζεται σε κρίση αξιοπιστίας, καθώς το έργο υπό την εποπτεία του ΑΔΜΗΕ έχει προκαλέσει σοβαρή ένταση ανάμεσα σε Αθήνα και Λευκωσία με εκατέρωθεν αιτιάσεις, οικονομικές διαφωνίες και πολιτικές αιχμές. Αφορμή υπήρξε η απαίτηση του ΑΔΜΗΕ προς την Κυπριακή πλευρά να καταβάλει την πρώτη δόση των 25 εκατ. ευρώ όπως προβλέπεται στο πλαίσιο κατανόησης, καθώς και να αναγνωρίσει συνολικό κόστος 300 εκατ. ευρώ για τις έως τώρα εργασίες χωρίς να τίθεται ζήτημα άμεσης πληρωμής, κίνηση που η Λευκωσία χαρακτήρισε απαράδεκτη με τον Πρόεδρο Νίκο Χριστοδουλίδη να κάνει λόγο για «εκβιασμό» εκ μέρους του ΑΔΜΗΕ, δείχνοντας εμμέσως προς την Αθήνα που κατέχει το 51% του οργανισμού.

Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές στην Ελλάδα επικρατεί έντονη δυσφορία, καθώς εκτιμάται ότι η Κυπριακή πλευρά «παίζει καθυστερήσεις» για να αποφύγει την υλοποίηση, ενώ από τη Λευκωσία αντιτείνεται ότι παρά τις διαβεβαιώσεις της Ελληνικής Κυβέρνησης δεν μπορεί να εγγυηθεί την εκτέλεση στην Ανατολική Μεσόγειο, ιδίως μετά τα περιστατικά του καλοκαιριού του 2024 όταν τουρκικά πολεμικά πλοία ανέκοψαν έρευνες στα ανοιχτά της Κάσου. Το κλίμα αμοιβαίας δυσπιστίας έχει ενισχύσει τις φωνές που μιλούν για «πάγωμα» του έργου, με παρασκηνιακούς φόβους ότι μια παρατεταμένη καθυστέρηση θα οδηγήσει σε οριστική ακύρωση. Προστέθηκε και η ένταση από την τηλεοπτική εμφάνιση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρου Παπασταύρου στο OPEN, όπου υποστήριξε ότι ο ΑΔΜΗΕ «ανήκει κατά πλειοψηφία στο Ελληνικό Δημόσιο» και ότι «η Ελλάδα δεν εκβιάζει», προκαλώντας πολιτικό σάλο καθώς η τοποθέτηση εκλήφθηκε ως δημόσια απαξίωση του Κύπριου Προέδρου, ενώ παράλληλα παρείχε πλήρη κάλυψη στον πρόεδρο του ΑΔΜΗΕ Μανούσο Μανουσάκη και στράφηκε κατά του Κύπριου Υπουργού Οικονομικών Μάκη Κεραυνού που έχει αμφισβητήσει την οικονομική βιωσιμότητα του έργου.

Την ίδια στιγμή η κυβέρνηση επιμένει ότι οι σχέσεις Ελλάδας και Κύπρου «παραμένουν αδελφικές», όμως οι δηλώσεις ενέτειναν την εικόνα εσωτερικής διάστασης παρά τις προσπάθειες εξομάλυνσης. Πέρα από το δημοσιονομικό σκέλος, το εγχείρημα έχει μετατραπεί σε τεστ γεωπολιτικής αξιοπιστίας για τις δύο πρωτεύουσες, καθώς η ευρωπαϊκή συμμετοχή στη χρηματοδότηση σημαίνει ότι κάθε εμπλοκή επιφέρει πολιτικό κόστος και για τις δύο πλευρές και εκπέμπει μήνυμα έλλειψης συνοχής στο ευρωπαϊκό ενεργειακό μέτωπο, ενώ για την Αθήνα είναι ακόμη πιο ανησυχητικό ότι πιθανή ματαίωση θα ενισχύσει την τουρκική θέση πως «κανένα ενεργειακό έργο στην Ανατολική Μεσόγειο δεν μπορεί να προχωρήσει χωρίς την Άγκυρα», κάτι που σε περίοδο εύθραυστων ισορροπιών θα συνιστούσε σημαντική απώλεια επιρροής.

Επισήμως Αθήνα και Λευκωσία διαβεβαιώνουν ότι η σχέση τους παραμένει «αδελφική», στην πράξη όμως βρίσκονται σε κρίσιμο σταυροδρόμι αποφάσεων που θα κρίνουν όχι μόνο την τύχη του καλωδίου αλλά και τη στρατηγική τους αξιοπιστία στην περιοχή, και αν δεν υπάρξει άμεσα κοινή στάση και δεσμευτικό χρονοδιάγραμμα το έργο κινδυνεύει να μετατραπεί από σύμβολο ενότητας σε παράδειγμα αποτυχίας.