Social media: Πηγή μάθησης ή παγίδα για τα παιδιά;

Η έρευνα της εταιρείας ερευνών Palmos Analysis, αποτυπώνει τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην Ελλάδα.  Σύμφωνα με τον Διευθυντή Ερευνών της Palmos Analysis, Πασχάλη Τεμεκενίδη, το 79% των Ελλήνων έχει λογαριασμό σε τουλάχιστον ένα μέσο κοινωνικής δικτύωσης. Ειδικότερα, η διείσδυση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι 100% στους νέους ηλικίας 17 – 34 ετών, 94% στις μεσαίες ηλικίες (35 – 54 ετών), 75% στις ηλικίες 55 – 64 ετών, και 45% στους ηλικιωμένους άνω των 65 ετών.

Αναλυτικά, περίπου 1 στους 4 Έλληνες (23%) διαθέτει λογαριασμούς και στα πέντε πιο δημοφιλή μέσα κοινωνικής δικτύωσης (Facebook, Messenger, Instagram, YouTube, TikTok). Το Instagram είναι η πιο δημοφιλής επιλογή για τους νέους, με ποσοστά 70% στις ηλικίες 17 – 24 ετών και 48% στις ηλικίες 25 – 34 ετών, ενώ το Facebook κυριαρχεί στις ηλικίες 35 και άνω, με ποσοστά 50% στους 35 – 44 ετών, 59% στους 45 – 54 ετών, 53% στους 55 – 64 ετών και 60% στους 65 ετών και άνω.

Η έρευνα της Palmos Analysis αποκαλύπτει ότι πάνω από 9 στους 10 χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης (93%) επισκέπτονται τους λογαριασμούς τους τουλάχιστον μία φορά την ημέρα, με περισσότερο από 7 στους 10 (73%) να δηλώνουν ότι τους επισκέπτονται πολλές φορές την ημέρα και 2 στους 10 (21%) να είναι συνεχώς συνδεδεμένοι. Η συχνότητα χρήσης είναι υψηλότερη στους νεότερους χρήστες, αλλά και οι ηλικιωμένοι δεν απέχουν πολύ, με πάνω από το 50% να επισκέπτεται τους λογαριασμούς τους πολλές φορές την ημέρα ή να είναι διαρκώς συνδεδεμένοι.

Οι χρήστες αφιερώνουν κατά μέσο όρο δύο ώρες την ημέρα στους λογαριασμούς τους, με το 30% να αφιερώνει τρεις ή περισσότερες ώρες καθημερινά. Ιδιαίτερα στις ηλικίες 17 – 24 ετών, το ποσοστό αυξάνεται στο 71%, ενώ το 26% αφιερώνει πάνω από τέσσερις ώρες την ημέρα.

Το 95% των χρηστών επισκέπτονται τους λογαριασμούς τους στον ελεύθερο χρόνο τους, ενώ περίπου 1 στους 5 (22%) το κάνουν κατά τη διάρκεια της εργασίας ή των σπουδών τους, το 17% όταν βρίσκονται με φίλους ή γνωστούς, και το 14% κατά τη διάρκεια των γευμάτων. Η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης κατά την εργασία, τα γεύματα και τη συνεύρεση με φίλους είναι σχεδόν διπλάσια στους νέους μέχρι 34 ετών, αλλά και στους φοιτητές/σπουδαστές, ενώ είναι αυξημένη και στους εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα.

Επίσης, περισσότερο από το ¼ του ελεύθερου χρόνου τους (27%) οι χρήστες το αφιερώνουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η αναλογία αυτή είναι ιδιαίτερα υψηλή στους νέους, φτάνοντας το 47% στις ηλικίες 17 – 24 ετών και το 38% στις ηλικίες 25 – 34 ετών, ενώ μειώνεται στο 15% για τους μεγαλύτερους χρήστες (55 ετών και άνω).

Η έρευνα της Palmos Analysis αναδεικνύει τους βασικούς λόγους χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην Ελλάδα. Οι τρεις κυριότεροι λόγοι, οι οποίοι αναφέρονται ισότιμα από το 63% των χρηστών, είναι η ειδησεογραφική ενημέρωση, η διασκέδαση/ψυχαγωγία και η ενημέρωση για τα νέα φίλων και συγγενών. Ακολουθούν οι επαγγελματικοί λόγοι (21%), η ανεύρεση εργασίας ή απασχόλησης (15%), η κοινωνικοποίηση (14%) και η ανεύρεση συντρόφου (4%).

Ενδιαφέρον προκαλεί το γεγονός ότι οι επαγγελματικοί λόγοι, καθώς και οι λόγοι για κοινωνικοποίηση και ανεύρεση συντρόφου, αναφέρονται σε μεγαλύτερο ποσοστό από τους άνδρες σε σχέση με τις γυναίκες. Επίσης, οι λόγοι κοινωνικοποίησης και ανεύρεσης συντρόφου είναι πιο συχνά αναφερόμενοι από άτομα ηλικίας 25 – 44 ετών.

Η κοινωνική διάσταση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης φαίνεται και από το γεγονός ότι 1 στους 3 χρήστες αναφέρει ότι δεν έχει συναντήσει ποτέ ή έχει συναντήσει μόνο ελάχιστους από τους φίλους ή ακολούθους τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Συγκεκριμένα, το 8% δηλώνει ότι δεν έχει συναντήσει σχεδόν κανέναν από αυτούς δια ζώσης.

Όσον αφορά τον εθισμό, το 21% των χρηστών δηλώνει «εθισμένο» στη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, με τα ποσοστά να είναι σημαντικά υψηλότερα στους νέους έως 34 ετών (37 – 39%) και πολύ χαμηλότερα στους χρήστες ηλικίας 55 ετών και άνω (7 – 9%). Παράλληλα, αρκετοί χρήστες που δηλώνουν ότι δεν είναι «εθισμένοι», εξακολουθούν να επισκέπτονται τους λογαριασμούς τους πολύ συχνά. Το 90% των «μη εθισμένων» χρηστών επισκέπτονται τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τουλάχιστον μία φορά την ημέρα, ενώ το 21% από αυτούς αφιερώνει περισσότερες από 3 ώρες ημερησίως στη χρήση τους. Επιπλέον, οι «μη εθισμένοι» αναφέρουν ότι αφιερώνουν πάνω από το 1/5 του ελεύθερου χρόνου τους στα κοινωνικά δίκτυα.

Η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από τα παιδιά και οι επιπτώσεις της είναι ένα από τα πιο σημαντικά ζητήματα για τους γονείς στην Ελλάδα, όπως αποτυπώνεται στην έρευνα της Palmos Analysis. Περισσότερο από το 1/3 (36%) των γονέων παιδιών μέχρι 15 ετών δηλώνουν ότι τα παιδιά τους έχουν λογαριασμούς σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η χρήση αυξάνεται με την ηλικία: για παιδιά κάτω των 10 ετών το ποσοστό είναι μόλις 5%, για παιδιά 11-13 ετών φτάνει το 51%, ενώ σχεδόν όλα τα παιδιά (85%) ηλικίας 14 και 15 ετών χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Τα παιδιά που έχουν λογαριασμούς σε κοινωνικά δίκτυα αφιερώνουν κατά μέσο όρο δύο ώρες την ημέρα. Σχεδόν το 1/4 αυτών (24%) αφιερώνει πάνω από 3 ώρες την ημέρα. Παράλληλα, το 78% των γονέων δηλώνει ότι γνωρίζει τα διαθέσιμα εργαλεία για τον γονικό έλεγχο της χρήσης του διαδικτύου από τα παιδιά τους, ενώ 1 στους 3 γονείς (32%) δηλώνει ότι δεν γνωρίζει τα νέα μέτρα που ανακοίνωσε πρόσφατα η κυβέρνηση για τον έλεγχο της πρόσβασης των παιδιών στο διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Σε σχέση με τα νέα μέτρα, το 24% των γονέων τα θεωρεί επαρκή, το 51% τα θεωρεί σωστά αλλά όχι επαρκή, και το 18% τα θεωρεί ανεπαρκή και ζητά περισσότερα μέτρα περιορισμού. Η ανάγκη για αυστηρότερους ελέγχους φαίνεται καθαρά, καθώς 2 στους 3 γονείς (67%) που γνωρίζουν τα νέα εργαλεία και την πλατφόρμα που ανακοίνωσε η κυβέρνηση προτίθενται να τα χρησιμοποιήσουν. Ωστόσο, το ποσοστό αυτών που δεν προτίθενται να τα χρησιμοποιήσουν φτάνει το 43% μεταξύ των γονέων παιδιών ηλικίας 14 και 15 ετών, δηλαδή των μεγαλύτερων παιδιών που χρησιμοποιούν τα social media.

Ένας στους τέσσερις γονείς παιδιών μέχρι και 15 ετών (25%) αναφέρουν ότι ελέγχουν σε μικρό βαθμό ή και καθόλου την πρόσβαση και το περιεχόμενο που παρακολουθούν τα παιδιά τους στα social media, ενώ σχεδόν απόλυτα ή σε μεγάλο βαθμό ισχυρίζονται ότι το κάνουν το 43%.