«Σπιτάκια Ανακύκλωσης»: Πόρισμα-φωτιά για το σκάνδαλο προμηθειών

Σοβαρές παραβάσεις σε προμήθειες των οργανισμών διαχείρισης απορριμμάτων διαπιστώθηκαν κατά τη διάρκεια ελέγχου από την Επιτροπή Δημοσιονομικού Ελέγχου (ΕΔΕΛ), αποκαλύπτοντας ένα εκτεταμένο σκάνδαλο που αφορά τις προμήθειες των «Σπιτιών Ανακύκλωσης». Το πόρισμα της ΕΔΕΛ, που ερευνά συγχρηματοδοτούμενες προμήθειες, αφορά όχι μόνο τον Ενιαίο Διαβαθμιδικό Σύνδεσμο Νομού Αττικής (ΕΔΣΝΑ) αλλά και τους αντίστοιχους φορείς της Πελοποννήσου (ΦΟΔΣΑ) και Κρήτης (ΕΣΔΑΚ). Το σκάνδαλο περιλαμβάνει φωτογραφικές διαδικασίες προμηθειών για την προμήθεια των πολυτελών «Πολυκέντρων Ανακύκλωσης», με τη συμμετοχή της εταιρείας ΤΕΧΑΝ, η οποία επελέγη μέσω αμφιλεγόμενων διαδικασιών.

Παρατυπίες και επιπτώσεις:

Σύμφωνα με το πόρισμα της ΕΔΕΛ, οι διαχειριστές των κονδυλίων του ΕΔΣΝΑ καλούνται να επιστρέψουν 3 εκατομμύρια ευρώ ως δημοσιονομική διόρθωση, ποσό που αντιστοιχεί στο 25% των συνολικών δαπανών ύψους 11,8 εκατομμυρίων ευρώ που εγκρίθηκαν για τα έργα. Εάν δεν εφαρμοστούν οι συστάσεις, το ποσό θα επιστραφεί στο σύνολό του. Επιπλέον, προτείνεται ενδελεχής έλεγχος για τις δαπάνες των αντίστοιχων φορέων της Πελοποννήσου και Κρήτης, ενώ στο μικροσκόπιο έχουν μπει φωτογραφικές διαδικασίες σε σχέση με τις αναθέσεις προμηθειών.

Ένα από τα βασικά προβλήματα που αναδεικνύει η ΕΔΕΛ αφορά την επιλογή των πολυκέντρων ανακύκλωσης. Όπως σημειώνεται, δεν κατατέθηκε έρευνα αγοράς, ούτε τεκμηρίωση για την αναγκαιότητα της προμήθειας αυτών των κέντρων. Στην ουσία, το Δημόσιο πλήρωσε υπέρογκα ποσά για μηχανήματα που θα έπρεπε να παρέχονται μέσω της διευρυμένης ευθύνης παραγωγού. Αυτό σημαίνει ότι οι εταιρείες που παράγουν προϊόντα συσκευασίας έπρεπε να αναλάβουν το κόστος συλλογής και ανακύκλωσης των αποβλήτων τους, αντί το κόστος να επιβαρύνει τους δημόσιους πόρους.

Επιβαρυντικά στοιχεία κατά του Ελεγκτικού Συνεδρίου:

Το πόρισμα είναι εξαιρετικά επικριτικό και για το Ελεγκτικό Συνέδριο, καθώς διαπιστώθηκε ότι ενέκρινε την υπογραφή της σύμβασης χωρίς πλήρη τεκμηρίωση για τον προϋπολογισμό. Παρότι υποβλήθηκε έγγραφο με τίτλο «Βεβαίωση Έρευνας Αγοράς», οι ελεγκτές ανακάλυψαν ότι δεν υπήρχε ουσιαστική έρευνα αγοράς στο παραδοθέν υλικό.

Ανάλογες ατασθαλίες σε Πελοπόννησο και Κρήτη:

Στην Πελοπόννησο, το πρόγραμμα προμήθειας «Σπιτιών Ανακύκλωσης» ήταν ύψους 17,4 εκατομμυρίων ευρώ για 58 πολυκέντρα, ενώ στην Κρήτη το αντίστοιχο έργο αφορούσε 60 πολυκέντρα με κόστος 18 εκατομμύρια ευρώ, χωρίς ΦΠΑ. Όλες οι προμήθειες βασίστηκαν σε μία αρχική εκτίμηση κόστους 300.000 ευρώ ανά «σπιτάκι», με ελάχιστη έκπτωση στις τελικές προσφορές. Αυτό δημιουργεί έντονα ερωτήματα για τη διαδικασία προμήθειας και τις φωτογραφικές διατάξεις που φαίνεται να ευνόησαν συγκεκριμένους προμηθευτές.

Προτάσεις της ΕΔΕΛ για τη διαφάνεια:

Εν μέσω των αποκαλύψεων, η ΕΔΕΛ προχωρά σε συστάσεις για βελτίωση της διαφάνειας στις διαδικασίες προμηθειών. Ζητείται, επίσης, από τον ΕΟΑΝ να διασφαλίσει ότι τα πολυκέντρα ανακύκλωσης που παρουσιάζονται στην ιστοσελίδα της Ανταποδοτικής Ανακύκλωσης ΑΕ δεν είναι συγχρηματοδοτούμενα από το ΕΠ ΥΜΕΠΕΡΑΑ, ενώ η Επιτροπή καλεί σε επανεξέταση των προμηθειών που έγιναν με δημόσια κονδύλια.

Ανακύκλωση και νομικό πλαίσιο:

Η κυβέρνηση είχε υιοθετήσει το 2020 το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ), το οποίο όριζε την ανάπτυξη νέων δικτύων χωριστής συλλογής για υλικά όπως χαρτί, πλαστικό, γυαλί και μέταλλο. Ωστόσο, οι προμήθειες των «πολυκέντρων» αποδείχθηκε ότι δεν συμβάδισαν με τους στόχους αυτούς, καθώς τα μηχανήματα προορίζονται κυρίως για ανακύκλωση υλικών συσκευασίας, και όχι για τα υλικά που καθορίζονται στο Σχέδιο.

Αυτές οι παρατυπίες εγείρουν σοβαρά ζητήματα διαχείρισης δημόσιων πόρων, θέτοντας υπό αμφισβήτηση την αποτελεσματικότητα του συστήματος ανακύκλωσης, ενώ αποκαλύπτουν αδυναμίες σε βασικά ζητήματα διαφάνειας και διαχείρισης στον τομέα των απορριμμάτων στην Ελλάδα.