Στο στόχαστρο ευρωπαϊκής εποπτείας η Αθήνα – Ο Ρίτερ αναλαμβάνει με προτεραιότητα τις ελληνικές παθογένειες
Έχουν πραγματικά λόγους να χαλαρώσουν η Σοφία Βούλτεψη και ο Άδωνις Γεωργιάδης; Μπορεί να κοιμηθεί πιο ήσυχος ο Κυριάκος Μητσοτάκης; Η θητεία της Λάουρα Κοβέσι—της «Ρουμάνας», όπως επιμένει υποτιμητικά να τη λέει η Βούλτεψη στα τηλεοπτικά πάνελ, λες και η ευρωπαϊκή εισαγγελέας θα φοβηθεί από εθνικιστικές κορώνες—οδεύει προς το τέλος της. Από τον Σεπτέμβριο αναλαμβάνει ο διάδοχος, και όλα δείχνουν ότι το κλίμα για την κυβέρνηση δεν πρόκειται να γίνει πιο ήπιο.
Αντιθέτως, ο άνθρωπος που ετοιμάζεται να καθίσει στην κορυφή της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας θεωρείται ακόμη πιο αυστηρός από την Κοβέσι. Ο Γερμανός εισαγγελέας Αντρές Ρίτερ, ο οποίος έχει ήδη λάβει το «χρίσμα» μέσα από μια διαδικασία που χαρακτηρίζεται από μυστικότητα και πολιτικές ισορροπίες, δεν δείχνει πρόθυμος να χαριστεί σε κανέναν.
Η Επιτροπή Δικαιοσύνης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αποφάσισε με μυστική ψηφοφορία ποιο από τα τέσσερα φαβορί θα ηγηθεί της EPPO για τα επόμενα χρόνια. Τα αποτελέσματα ανακοινώθηκαν προχθές και ο Ρίτερ αναδείχθηκε πρώτος με μεγάλη διαφορά. Το μόνο που απομένει είναι η τυπική έγκριση από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, μια διαδικασία που θεωρείται περισσότερο διαδικαστική παρά ουσιαστική. Η αλλαγή σκυτάλης θεωρείται προδιαγεγραμμένη.
Πριν την ψηφοφορία οι υποψήφιοι πέρασαν από ακρόαση. Όταν ο Ρίτερ ρωτήθηκε ποιες θα είναι οι προτεραιότητές του για την επόμενη επταετία, η απάντησή του δεν άφησε περιθώρια παρερμηνείας. Μίλησε για την ανάγκη αντιμετώπισης τριών ειδών προκλήσεων: των ολοένα εξελισσόμενων μεθόδων των εγκληματικών οργανώσεων που εξαπατούν την Ε.Ε., των νομικών κενών που δημιουργούνται από τη σύγκρουση εθνικών και ευρωπαϊκών νομοθεσιών, και της ενίσχυσης των πόρων στα δικαστικά συστήματα των κρατών-μελών. Αν έκανε τις δηλώσεις του στα ελληνικά, δύσκολα θα ήταν πιο «φωτογραφικός». Η Ελλάδα καλύπτει και τις τρεις κατηγορίες σαν να ήταν γραμμένες ειδικά για την περίπτωσή της.
Αρκεί να σκεφτεί κανείς τα έργα και τις ημέρες επιχειρήσεων και πολιτικών που λυμαίνονται δημόσιο χρήμα μέσα από εργολαβίες, συμβάσεις και ιδιωτικές εταιρείες που λειτουργούν σαν καλοκουρδισμένες ηλεκτρικές σκούπες απορρόφησης κοινοτικών κονδυλίων. Ο ΟΠΕΚΕΠΕ μόνος του θα μπορούσε να γεμίσει κεφάλαιο σε εγχειρίδιο διαχείρισης απάτης. Και φυσικά, το δράμα των Τεμπών, που αποκάλυψε τα βάθη μιας κρατικής παθογένειας καλυμμένης με συμβάσεις και παραθυράκια.
Το δεύτερο σημείο που ανέδειξε ο Ρίτερ αφορά τα νομικά εμπόδια που εμποδίζουν την τιμωρία πολιτικών. Αν υπάρχει χώρα-βιτρίνα γι’ αυτό το φαινόμενο, είναι η Ελλάδα. Το περιβόητο άρθρο 86 του Συντάγματος, που προστατεύει υπουργούς με τρόπο σχεδόν μοναδικό στην Ευρώπη, αποτελεί «οδηγό επιβίωσης» για όσους φοβούνται την κάλπη της Δικαιοσύνης. Δεν είναι τυχαίο ότι η Κοβέσι είχε στο παρελθόν επισημάνει τα προβλήματα που δημιουργούν τέτοιου είδους ρυθμίσεις.
Το τρίτο ζήτημα που έθεσε αφορά τους πόρους στα εθνικά δικαστικά συστήματα. Εδώ η ελληνική πραγματικότητα είναι ακόμη πιο αποκαλυπτική. Οι καταθέσεις της Παρασκευής Τυχεροπούλου, ειδικής συνεργάτιδας της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας και κεντρικής μάρτυρα στην υπόθεση ΟΠΕΚΕΠΕ, δείχνουν ξεκάθαρα πόσο ανεπαρκείς είναι οι υποστηρικτικοί μηχανισμοί του ελληνικού κράτους απέναντι σε υποθέσεις τεράστιας σημασίας.
Ο Ρίτερ, που φαίνεται σχεδόν βέβαιο ότι θα αναλάβει, δεν είναι Ρουμάνος — άρα μένει να δούμε αν η Βούλτεψη θα βρει νέο επιχείρημα για να τον υποτιμήσει. Είναι Γερμανός, με μακρά πορεία στην καταπολέμηση οικονομικού εγκλήματος και με εξειδίκευση στις απάτες ευρωπαϊκών επιδοτήσεων. Από το 2020 υπηρετεί ως αναπληρωτής γενικός εισαγγελέας της EPPO, επομένως γνωρίζει σε βάθος τον μηχανισμό και έχει συμμετάσχει στη χάραξη της στρατηγικής που εφαρμόστηκε κατά τη διάρκεια της θητείας της Κοβέσι.
Το πολιτικό μήνυμα από την ανάδειξή του είναι σαφές: η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία δεν πρόκειται να υποχωρήσει από την πίεση που άσκησε σε πολλές κυβερνήσεις, και ειδικά στην ελληνική. Αντίθετα, φαίνεται να επιδιώκει μεγαλύτερη διείσδυση και ισχυρότερη παρουσία. Όσο κι αν στο Μαξίμου ορισμένοι ελπίζουν ότι η «ενοχλητική» Κοβέσι φεύγει, μάλλον δεν έχουν λόγο να αισθάνονται ανακούφιση.
Στο τραπέζι του νέου επικεφαλής της EPPO τον περιμένουν φακέλοι εκρηκτικοί: η διαβόητη προμήθεια των εμβολίων της πανδημίας, που φέρει την υπογραφή της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν· η νέα έρευνα για την υπηρεσία εξωτερικής δράσης της Ε.Ε. και το Κολέγιο της Ευρώπης, που ήδη οδήγησε στη σύλληψη της Φεντερίκα Μογκερίνι· και μια σειρά υποθέσεων που αφορούν ευρωβουλευτές και κόμματα που φέρονται να καταχράστηκαν κοινοτικούς πόρους. Σε αυτό το περιβάλλον, οι ελληνικές υποθέσεις δεν πρόκειται να χαθούν στον όγκο: αντιθέτως, αποτελούν εδώ και χρόνια πρωταγωνιστικό παράδειγμα.
Σε γραπτή απάντησή του πριν από την ψηφοφορία, ο Ρίτερ δήλωσε ότι προτίθεται να εντείνει τον διάλογο με τις εθνικές αρχές και να αντιμετωπίσει τις αντιφάσεις που δημιουργούν τα διαφορετικά νομικά πλαίσια. Ό,τι προσπάθησε να αγγίξει η Κοβέσι—συμπεριλαμβανομένων των ελληνικών «εξυπνάδων» τύπου άρθρου 86—μάλλον θα το συνεχίσει. Επιπλέον, θέλει να ενισχυθούν οι εθνικοί μηχανισμοί που συνεργάζονται με την EPPO, με περισσότερους ειδικούς ερευνητές, από τελωνειακούς και αστυνομικούς έως νομικούς και οικονομικούς αναλυτές. Ταυτόχρονα, οραματίζεται μια νομική διαδικασία που θα επιτρέπει την επιστροφή των κλεμμένων χρημάτων απευθείας στον προϋπολογισμό της Ε.Ε.
Ο Ρίτερ έχει τη φήμη ακέραιου και ανεξάρτητου εισαγγελέα. Η Γερμανία μπορεί να έχει ιστορικό εξαγώγιμης διαφθοράς —η Siemens παραμένει μνημειώδης περίπτωση— ωστόσο δεν υπάρχει καμία ένδειξη σκιών στη δική του πορεία. Αντίθετα, όλα δείχνουν ότι έχει την πρόθεση όχι να χαλαρώσει τη βίδα, αλλά να τη σφίξει ακόμη περισσότερο. Για όσους στο ελληνικό πολιτικό σύστημα πίστεψαν ότι με την αποχώρηση της Κοβέσι τελειώνει και η εποχή της αυστηρής ευρωπαϊκής εποπτείας, μάλλον έρχεται μία δύσκολη διάψευση.
