Στο τέλος θα μας απαγορεύσουν όλες τις εθνικές εορτές

Όλοι γνωρίζουμε τη φράση πως «ένας λαός που ξεχνά την ιστορία του είναι καταδικασμένος να την ξαναζήσει». Όλοι — εκτός, όπως φαίνεται, από την ελληνική κυβέρνηση. Γιατί τι άλλο μπορεί να συμπεράνει κανείς μπροστά στην τελευταία αποκάλυψη που προκαλεί οργή και βαθιά ανησυχία: υπηρεσιακό έγγραφο του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας ζητούσε την αποφυγή κάθε είδους εκδηλώσεων στις στρατιωτικές μονάδες με αφορμή την 29η Μαΐου, την αποφράδα ημέρα της Άλωσης της Κωνσταντινούπολης.

Η αποκάλυψη δεν άργησε να προκαλέσει σάλο, αναγκάζοντας το υπουργείο να προβεί σε “διευκρινίσεις” μέσω ανώνυμων πηγών, σε μια προσπάθεια να καλύψει το φιάσκο και να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα. Μια ακόμη πράξη σε ένα έργο που επαναλαμβάνεται με θλιβερή συνέπεια.

Διερωτάται κανείς: Τι αξία έχουν πλέον για την ηγεσία του Υπουργείου Άμυνας και της κυβέρνησης οι τελευταίοι υπερασπιστές της Βασιλεύουσας και η θυσία του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, όταν προτεραιότητα είναι να μην δυσαρεστηθεί ο “σύγχρονος σουλτάνος” Ερντογάν; Τι αξία έχει η εθνική μνήμη όταν υποτάσσεται στο χαμόγελο του Φιντάν ή στη ρητορική της «ήπιας διπλωματίας»;

Η στάση αυτή δεν είναι νέα. Έχει επιβεβαιωθεί επανειλημμένα, ακόμη και με το πώς ο πρωθυπουργός επέλεξε να τιμήσει —ή μάλλον να μην τιμήσει— τη Γενοκτονία των Ποντίων. Στην ανάρτησή του περιορίστηκε σε γενικόλογες αναφορές περί «μαύρης σελίδας στην παγκόσμια ιστορία», αποφεύγοντας επιμελώς να κατονομάσει τους υπαίτιους. Γιατί; Μήπως για να μη θιγούν ευαίσθητες διπλωματικές ισορροπίες;

Δεν προκαλεί έκπληξη. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ποτέ δεν έκρυψε τη συμπάθειά του προς τη λεγόμενη “μετανεωτερική” σχολή του πολιτικού φιλελευθερισμού, που θεωρεί την έννοια του εθνικού παρωχημένη και την ιστορική μνήμη ενοχλητική.

Ωστόσο, μεγαλύτερη εντύπωση προκαλεί η στάση του Υπουργού Εθνικής Άμυνας, Νίκου Δένδια. Ο ίδιος, που έχει χτίσει ένα προσωπικό προφίλ σκληρού και ανυποχώρητου στις σχέσεις με την Τουρκία, αφήνει το υπουργείο του να υπογράφει υπηρεσιακά σημειώματα με εντολές που θα ταίριαζαν σε εποχές λογοκρισίας.

Και σαν να μην έφτανε αυτό, επιχειρεί να διασκεδάσει τις εντυπώσεις με αόριστες υποσχέσεις ότι θα παραστεί στα «Παλαιολόγεια 2025». Αν η πρόθεση ήταν ξεκάθαρη, γιατί το έγγραφο δεν διατύπωνε απλώς ότι απαγορεύονται εκδηλώσεις ξένες προς το περιεχόμενο της ημέρας;

Όταν η ιστορική μνήμη γίνεται διπλωματική υποσημείωση

Οργή, αγανάκτηση και απογοήτευση: αυτά είναι τα συναισθήματα που γεννά η υποβάθμιση της ιστορικής μνήμης από το ίδιο το κράτος. Η πολιτική της «μη ενόχλησης» εξελίσσεται σε κρατική στρατηγική. Όχι μόνο για την Άλωση, αλλά και για την Κύπρο, για τη Μικρασιατική Καταστροφή, για κάθε ιστορικό γεγονός που θα μπορούσε να «παρεξηγηθεί» από την Άγκυρα.

Πού οδηγεί αυτός ο δρόμος; Στην αυτολογοκρισία. Στην πλήρη υποταγή της εθνικής αξιοπρέπειας στη διπλωματική σκοπιμότητα. Την επόμενη φορά, μήπως θα ζητήσουμε την έγκριση της Τουρκίας για να επισκεφθεί Έλληνας αξιωματούχος ένα ακριτικό νησί;

Μήπως πρέπει να σκεφτούμε την κατάργηση των εορτασμών της 25ης Μαρτίου; Δεν θα ήταν πιο “διπλωματικό”; Άλλωστε, η επέτειος της Επανάστασης έχει «εθνικιστικό άρωμα» και μπορεί να ενοχλήσει τον εταίρο μας στην ευρωπαϊκή άμυνα. Η ειρωνεία είναι προφανής, αλλά η προοπτική δεν είναι καθόλου φανταστική.

Μαζί με την υποτίμηση της ιστορικής μνήμης, υπονομεύεται και το φρόνημα. Στο όνομα μιας δήθεν πολιτικής ωριμότητας και ενός μεταμοντέρνου ευρωπαϊσμού, χάνουμε κάτι πολύ πιο πολύτιμο: τη συλλογική αυτογνωσία και την εθνική συνέχεια.

Η ιστορική μνήμη δεν είναι πολυτέλεια. Είναι συνείδηση και θεμέλιο. Και όταν αυτή διαστρεβλώνεται ή απαγορεύεται, η χώρα παύει να είναι πραγματικά κυρίαρχη. Δεν απέχουμε πολύ —αν δεν έχουμε ήδη φτάσει— από το να λειτουργούμε ως βιλαέτι, ως δευτερεύον παράρτημα σε μια γεωπολιτική ισορροπία που αποφασίζουν άλλοι.

Όχι, δεν πρόκειται για υπερβολή. Όταν το ίδιο το κράτος αποποιείται τη μνήμη των ηρώων του για να μην προκαλέσει διπλωματική τριβή, τότε έχει ήδη αρχίσει να σβήνει τον εαυτό του από τον ιστορικό χάρτη.